Samenvatting
Samenvatting Memo MAX geschiedenis bovenbouw VWO (hoofdstuk 1 t/m 14)
Uitgebreide samenvatting van alle hoofdstukken uit het Memo MAX geschiedenis boek bovenbouw VWO.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 46 pagina's
Voorbeeld 4 van de 46 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Jagers en boerenDe levenswijze van jagers-verzamelaars
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
De agrarische revolutie
- Homo habilis, eerste mens was een jager-verzamelaar. (2,5 miljoen jaar geleden)
- Homo sapiens, moderne mens (140 000 v.C.), leefden van het jagen en verzamelen. Trokken van
Afrika, naar Azië, naar Europa. (Europa bestond vooral uit steppen) Ze waren nomaden, trokken weg
wanneer het voedsel opraakte. Sociale verschillen waren niet groot en mensen maakten
grotschilderingen. Ze leefden in de prehistorie, er was nog geen schrift. Ze maakten gespecialiseerde
gereedschappen.
Overgang van jagers-verzamelaars naar landbouw (12 000 v.C.)
- IJstijd komt tot een eind en het begint te regenen, waardoor de grond vruchtbaarder wordt. Dit
leverde zoveel voedsel op, dat mensen zich gingen vestigen. (Midden-Oosten)
- Het klimaat veranderde, het werd droger en koud, er kwam een voedseltekort. Mensen waren
echter gewend om op een vaste plek te wonen, dus wilden niet weg, ze gingen zelf manieren zoeken
om voor eten te zorgen.
- In andere landen gebruikten ze een combinatie. Ze bleven lang genoeg om de oogst af te wachten,
maar trokken vervolgens weer weg.
Agrarische revolutie: overgang van jagen en verzamelen als voornaamste bestaan naar het
sedentair bestaan als boer.
Gevolgen agrarische revolutie
- Bevolkingsgroei: boeren konden meer voedsel produceren, om meer mensen van voedsel te
voorzien.
- De sedentaire levenswijze zorgde voor de groei van de veeteelt. Dieren werden naast vlees, nu ook
voor melk, wol, leer en trekkracht gebruikt.
- Stimuleerde de uitvinding van nieuwe producten. (weven, pottenbakken en de productie van
gepolijste stenen) We noemen het daarom ook wel de nieuwe steentijd, neolithicum.
- Eerst was brons het meest gebruikte metaal (vanaf 3000 v.C.), later werd dat ijzer (vanaf 1200
v.C.) Daarom maken we een verschil tussen de bronstijd en de ijzertijd.
- Sociale ongelijkheid: boeren kregen vaak een akker en sommige waren succesvoller dan de ander,
sommige kregen dus meer macht en rijkdom dan de ander. (hiërarchie)
Vooruitgang?
- Mensen die overgingen op de landbouw leden vaker aan ondervoeding, infectieziekten en
misvormig van de ruggengraat.
- Voedsel was eenzijdig, mislukte gewassen konden zorgen voor een hongersnood en de bevolking
werd groter, daarbij ook de hoeveelheid ziektes. (mede door het vee)
Het ontstaan van steden
- In Mesopotamië, Soemerie (3300 v.C.) kwamen de mensen erachter dat de grond vruchtbaar werd
gehouden door een laagje slib door de overstromingen bij de Tigris en Eufraat. Hierbij moesten ze
wel dijken/kanalen aanleggen om de droge zomers van water te voorzien.
Stedelijke gemeenschappen: de groep mensen die samen de bevolking van een stad vormen.
- Door de rijke oogsten, hoefde niet iedereen meer boer te zijn. Mensen konden zich gaan
specialiseren en gingen handelen. Kooplieden en koopmannen vormden een welvarende,
invloedrijke groep samen met de priesters. Boeren stonden echter onderaan.
,- Soemerische stadbestuurders waren er om de orde te handhaven, de stad te beschermen en het
irrigatiesysteem te laten onderhouden. Later groeide deze groep uit tot machtige leiders, een koning.
(erfelijk)
- Egypte (de Nijl) volgde vlak daarna en tussen 2700 en 300 v.C. komt de verstedelijking ook in andere
landen opgang.
Het eerste schrift
- Eerste steden en het schrift gingen hand in hand (3300 v.C.). Schrift werd belangrijk voor de
belasting, de lonen, soldaten en voor administratieve doeleinden.
- Jagers-verzamelaars gebruikten pictogrammen en tekentjes om dingen bij te houden, dit deden ze
in kleine voorwerpen van klei.
- In Soemerie veranderde de tekeningetjes in abstracte tekens, welke op spijkers lijken, daarom ook
wel het spijkerschrift. Egyptenaren gebruikten echter hiërogliefen. (3100 v.C.)
- Was zo goed ontwikkeld (2600 v.C.) dat het voor belangrijke dingen werd gebruikt. (brieven,
instructies, verslagen etc.) Hierdoor ontstond er literatuur, over wetenschap, koningen en goden.
Maar alleen mensen aan de top van de samenleving konden het lezen, de beheersing was namelijk
geen makkelijke taak.
- De Feniciers (Libanon) kwamen rond 1500 v.C. met een makkelijker schrift, met alleen klanktekens.
Machtige rijken in het Midden-Oosten
- In Mestopotamie ontstonden er rond 2000 v.C. pas een staat, door machtsvergrijpen wisselden
verschillende volken elkaar af.
- Egyptische rijk werd de eerste staat (3100 v.C.), met de farao als leider. (Ramses II)
- Centraal bestuur: bestuur over een groter gebied vanuit een plaats, waarbij overal in het
bestuurde gebied dezelfde wetten en belastingen gelden.
- Farao ging over rechtspraak, hij was de hoogste leider, want hij was immers een god.
- Steden hadden een eigen rechtbank, waarbij ambtenaren over kleine zaken gingen.
- Geweldsmonopolie: alleen de overheid mag mensen arresteren opsluiten en eventueel fysiek
straffen.
- Farao was verantwoordelijk voor interne veiligheid, verdediging van de grenzen,
Rol van de ambtenaren: de organisatie van de landbouw, na overstromingen gingen zij over het
verdelen van het land van de boeren, ze hielden daarnaast ook het irrigatiesysteem in stand. Oogst
ging naar de farao, daarmee werden de “onderdanen” betaald.
Egyptische rijk
- Koning werd beschouwd als goddelijke zoon van de zonnegod Re.
- Godsdienst was Polytheïstisch (meerdere goden), wetenschappelijke verschijnsels werden hieruit
verklaard.
- Egyptenaren geloofden in een leven na de dood. Je ging naar het hiernamaals of werd verslonden
door een monster, hier ging god Osiris over. Met de piramides probeerde de farao dichter bij het
dodenrijk van Osiris te komen.
- Belangrijkste taak van de farao was de Maat: kosmische orde, de stabiliteit, gerechtigheid,
waarheid en de harmonie in de samenleving.
Mesopotamie (Babylonische rijk)
- Koningen waren opperpriesters, maar werden niet als goden beschouwd, wel door goden
uitverkoren om te regeren. (Anu: god van de hemel, Enlil: god van de wind, Enki: god van het water)
- Na de dood kom je op een stoffige, grijze onderwereld terecht.
- Ziggoerat vormde het centrum van de iedere stad en bestond uit verschillende terrassen van
,baksteen met daarbovenop een tempel.
- Hebben minder monumentale gebouwen neergezet, omdat er geen hard gesteente voorkwam.
, De klassieke oudheid
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de
Griekse Stadstaat
De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
De groei van het Romeins imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde
De confrontatie tussen Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa
De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten
De Griekse democratie
- Athene werd bestuurt doormiddel van de volksvergadering (=politiek orgaan waarin de burgers van
een republiek bijeenkomen om deel te nemen aan de besluitvorming in hun staat), alle Atheense
mannen die geen slaaf waren mochten mee beslissen. Dit noemen we een directe democratie.
(=vorm van bestuur waarbij alle burgers het recht hebben om in een volksvergadering mee te
beslissen over het beleid) (5e eeuw v.C.)
- Voorwaarde was dat er niet te veel burgers zijn, omdat de Grieken in stadstaatjes/polissen
woonden was dit mogelijk.
- Binnen de volwassen, vrije mannen was iedereen gelijk.
- Athene is geregeerd door koningen, de adel en een tiran, maar uiteindelijk zijn de gewone burgers
steeds belangrijker geworden.
- Volksvergadering koos een stadsbestuur, de Raad van 500. Dagelijks bestuur bestond uit vijftig
raadsleden, welke elke maand worden afgewisseld, met een nieuwe voorzitter.
- Atheense rechtspraak lag bij een volksjury, die door het lot werden gekozen en het leger bestond
uit tien generaals, die elk jaar opnieuw werden gekozen.
- Er was ook een ostracisme: het verschijnsel dat Atheense burgers een politicus uit hun midden
konden verbannen door hem weg te stemmen. (schervengericht)
Filosofen
- Socrates: “Ik weet niets, behalve dat ik niets weet”, hij had kritiek op de goden en hij had kritiek op
de Atheense democratie. (stierf en werd veroordeeld in 399 v.C.)
- Plato (427-347 v.C.): leerling Socrates, hij dacht dat het bestuur vooral moest bestaan uit wijze
mensen die onpartijdig zijn en die alle belangen goed afwegen.
- Aristoteles (384-322 v.C.): leerling Plato, vond dat monarchieën, aristocratieën en democratieën
allemaal goed konden werken, maar op hun eigen manier gevaarlijk waren. Hij wilde een menging
van alle drie. Hij vond ook dat kennis van groot belang was voor juiste beslissingen en richtte hij zich
vooral op het verzamelen en systematisch opschrijven van kennis.
Het hellenisme
- Alexander de Grote (356-323 v.C., kreeg de naam de Grote pas na zijn dood) was een koningszoon
uit Macedonië, was de zoon van Phillippus. Philippus had heel Griekenland tot zijn heerschappij,
Alexander bereidde dit uit tot in West-Turkije, Egypte en het huidige Afghanistan.
Succes
- Alexanders persoonlijke eigenschappen en militaire inzicht, hij had een groot
doorzettingsvermogen en grenzeloos geloof in eigen kunnen, maar hij was ook een goede strateeg.
Alexander was wispelturig, de ene keer wreed en de andere keer vrijgevig. Was een goed politiek
middel, nabestaanden wilden aan de goede kant blijven, hij dwong loyaliteit af.
- Alexander speelde goed in op de gewoontes. Hij liet de bestuursvormen van de veroverde landen
bestaan, maar zette een van zijn eigen vertrouwelingen als hoofd neer.
- Alexander streefde naar een gemengde elite. Op strategische plekken bouwde hij steden waarin
soldaten gingen wonen en zich mengden met de bevolking, zo bestond het rijk niet uit losse brokken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JamieBo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen