Dit is een samenvatting van het vak grondslagen van het recht uit het 1e jaar van de bachelor rechtsgeleerdheid. Het eerste vak dat wordt aangeboden bij de bachelor. Deze samenvatting bevat alle leerstof die je moet beheersen voor je tentamen. Zelf heb ik het tentamen aan de hand van deze samenvatt...
Grenzeloze criminaliteit/strafrecht anno nu voorbeelden:
Moord Wiersum, De Vries, uithalers en Mr big methode (bekentenis d.m.v. een schijnwereld
te creëren), burgerinfiltrant met crimineel verleden ingezet door OM, keten onder druk (niet
alle zaken kunnen behandelen/zaken blijven lang liggen), modernisering strafvordering.
Essentie van het strafrecht= berechting van een strafbaar feit en de daarvan verdachte
persoon door een strafrechter.
- Materieel strafrecht
- Formeel strafrecht
- Sanctie -en Penitentiair recht
Legaliteitsbeginsel art. 1 Sr en art. 1 Sv
De overheid mag alleen handelen op basis van de wet, dat garandeert:
1. De democratisch gekozen wetgever heeft zich uitgesproken
2. Het recht is inzichtelijk en voorspelbaar voor burgers, omdat wettelijke regelingen worden
opgeschreven en bekend gemaakt.
Art. 1 Sr= geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke
strafbepaling
Art. 1 Sv= strafvordering heeft alleen plaats op de wijze bij de wet voorzien
- rechtszekerheid
- bescherming tegen willekeur
Strafrechtelijk legaliteitsbeginsel: art.1 Sr
1. Wettelijke basis
2. Verbod van terugwerkende kracht
3. Gebod van toegankelijke en vooral scherpe normen
4. Grenzen aan de interpretatievrijheid van de rechter
Gedraging=tenlastelegging=rechter=beoordelen of een gedraging valt onder een
delictsomschrijving die in de tenlastelegging staat=interpretatievrijheid
- grammaticale, wethistorische, wetssystematische en teleologische (bedoeling vd wetgever)
interpretatie
Inleiding strafrecht hoorcollege 1B 09/09/2022
,Intro:
Is verkrachting binnen een huwelijk strafbaar? Ja (sinds 1991)
Is het veroorzaken van gevaren door een dreigende overstroming strafbaar? Ja (artikel 161)
Is het plegen van verbale mishandeling strafbaar? Nee (er moet bij mishandeling sprake zijn
van lichamelijke pijn)
Is abortus strafbaar in Nederland? In de basis wel, maar is een uitzondering (na 24 weken
wel strafbaar; artikel 296)
!Strafrechtstheorieën met elkaar vergelijken en verschillen in herkomst, benadering en
uitkomst uitleggen.
! Beargumenteren waarom een bepaalde sanctie vanuit een bepaalde strafrechtstheorie
gewenst is.
Waarom straffen we?
Straffen= het (dreigen met) toebrengen van als zodanig beoogd leed
*Wie zijn we? = overheid
- Waar haalt overheid het recht vandaan om te straffen (strafgrond)?
- Wat wil de overheid met de straffen bereiken (strafdoel)?
*Waarom?= Grondslagen: moeilijkst te rechtvaardigen onderdeel van het recht
- Van der Hoeven: strafrecht beoefenaren hebben geen idee wat een strafbaar feit is & wat
is nou het strafgrond?
- Polak: strafrecht is het ongelukkigste deel van het recht
Implicaties van strafbaar stellen:
- Staat is verantwoordelijk voor handhaving
- Staat belast zich met opsporing en vervolging van (potentiële) overtredingen
Op welke niveaus in trias politica?
- Rechter (straftoemeting)= welk doel dient de straf? Is de straf rechtvaardig?
- Wetgever (strafbaarstelling)= is het noodzakelijk/wenselijk om een bepaalde gedraging
strafbaar te stellen? Welke sanctie is rechtvaardig/doelmatig?
ABSOLUTE THEORIEËN:
- Immanuel Kant
- Moraalfilosofie (wat is het goede om te doen?): plichtethiek (deontologie)
- Mensbeeld; - dualistisch= mens heeft 1 lichaam en 1 ratio (lichamelijke behoeftes)
- zuivere reden van ieder mens= bron sociaal contract
- mensen zijn gelijkwaardig
- Categorisch imperatief (2 smaken); - behandel een mens nooit als middel maar als doel
- handel volgens die regel waarvan je zou willen dat
deze universeel wordt
! straf= categorisch imperatief= uitdrukking van rechtvaardigheid
! De straf vindt haar rechtvaardiging in de strafgrond: de vergelding van het gepleegde
onrecht (NIET nut/voordeel van straf)
! Soort en hoogte straf wordt bepaald door misdrijf in het verleden =oog om oog, tand om
tand (NIET psychologische toestand dader/slachtoffer, etc.)
, ! Nadruk op proportionaliteit
! In de absolute theorieën zijn strafgrond en strafdoel dus NIET te scheiden
Kritiek: - houvast bij hoeveelheid leed?
- zinloosheid
RELATIEVE THEORIEËN:
- Jeremy Bentham & Cesare Beccaria
- Moraalfilosofie: utilitarisme (consequentialisme); - die handeling is moreel goed die het
maximale nut voor het maximale aantal
mensen bewerkstelligt
- Mensbeeld: mens streeft naar plezier en vermijdt pijn (eigenbelang) = basis voor sociaal
contract
! Het gaat dus NIET om vergelding van begaan onrecht maar om bestrijding van toekomstig
gevaar en bescherming van de maatschappij
! Rechtvaardiging van de straf is alleen te vinden in het doel (in toekomst) = straffen om te
voorkomen dat opnieuw strafbare feiten worden gepleegd, in 2 smaken:
1. Generale preventie: rechtvaardigt de straf omdat de (dreiging met) straf afschrikt en op
die wijze strafbare feiten voorkomt
2. Speciale preventie: acht de straf gerechtvaardigd als deze erop is gericht te voorkomen
dat de in concreto gestrafte burger opnieuw strafbare feiten begaat
- Straf bepalen op basis van in hoeverre de straf de misdadiger afschrikt
Kritiek: - Proportionaliteit? - Wetenschappelijk bewijs? - Ongelijkheid
- Te toekomstgericht? - Mens als middel
VERENIGINGSTHEORIE:
- Pellegrino Rossi
- Combinatie van absolute en relatieve grondslagen voor straffen
- Rechtvaardiging straf= vergelding & doel straf= maatschappelijke orde
- Sanctie: veel vrijheid voor rechter
- Effecten straf: - generale preventie
- morele genoegdoening
- veiligheidsgevoel
Straftheorie door de Nederlandse geschiedenis
1. Klassieke inrichting/school:
- In voetsporen van Beccaria; tegen wrede, inhumane en willekeurige strafrechtstoepassing
- Goede en duidelijke wetgeving, die een maximaal welzijn voor een maximaal aantal
mensen zou realiseren, stond centraal in zijn visie.
- Rationele beginselen als grondslag voor straffen; gelijkheidsbeginsel, legaliteitsbeginsel
(=geen straf zonder wet) , subsidiariteit en proportionaliteit
- Deze denkrichting is bepalend geweest voor strafrechtshervorming en codificatie van het
strafrecht (Wetboek van Strafrecht 1886)
2. Moderne richting
- Eind 19e eeuw; in NL door Van Hamel
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper klantfinn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
