Grenzen in beweging
Doel Kennis over eigentijdse geschiedenis verschaffen Didactisch argument: bekend naar onbekend
1
Doel Inzicht bieden in historische samenhang Historiografisch argument: ‘nieuw Europa nodigt uit
Nationaal, Europees en mondiaal niveau
2 tot andere kijk op wereldgeschiedenis
Politiek-moreel argument: wij zijn staatsburger,
Europees burger en Wereldburger ineen
Pro- Hoe moet geschiedenis worden geschreven?
loog
1 eigentijdse geschiedenis heeft onschuld verloren noodzaak theoretische reflectie: is eigentijdse geschiedenis geen contradictio in terminis?
2 veranderingen in geschiedenis vragen om aandacht globalisering en het schrijven van wereldgeschiedenis: hoe aanpakken?
Bias/vooroordeel:
a memorybias: herinneringen zijn selectief en vervormd (vb. beelden Bijlmerramp? Zijn er niet!)
1 Tijdsbias
peak-end-rule: we herinneren ons vooral hoogte-/dieptepunt en afloop
duration neglect: neiging om ons de duur van ervaring niet te herinneren (zie: historicus Brodel – La Longue Durée: focus op tijdsduur fenomenen)
b hindsightbias: ‘dat heb ik altijd al geweten’ onderschatting van verrassingseffect gebeurtenis (vb. rapporten 9/11 en project x)
c anachronisme: term sinds 1650 ‘presentmindedness’: foute plaatsing in tijd
anachronisme met objecten (Shakespeare’s J. Caesar met klok)/concepten (Armeense genocide WOI)/oordelen&waarden: vb. Willem v. Oranje: nationalist? Kan niet!
chronocentrisme: de tijd waarin ik leef is de belangrijkste ooit
hodiëcentrisme: problemen van nu zijn universeel (vb. moslimgeweld ook al in Kruistochten?)
2 Ruimtebias d etnocentrisme: focus op eigen groep/geografie
3 Confirmatiebias e focus op informatie die onze opinie ondersteund, info die het weerlegt negeren. Zeer sterke bias! zie: fake news
Fake News:
= ‘hoax/desinformatie’, informatie die onwaar is met de bedoeling te schaden. Heeft altijd al bestaan.
1 Fake news
= retoriek die zich richt op emotie/persoonlijke overtuiging i.p.v. feiten
2 Post-truth = opzettelijke óf onopzettelijke onwaarheid
3 untruth/falsehood = een grote onwaarheid
4 alternative fact = leugen, opzettelijke onwaarheid
= verklaring die niet de intentie heeft om wel/niet de waarheid te spreken. Spreker is hierover onverschillig.
5 lie
Noot: VN-Joint declaration (mrt 2017): staten mogen geen verbod op fake news handhaven. Staten mogen niet bewust fake news verspreiden.
6 bullshit
= als fake news wordt weerlegd met echte feiten, kunnen mensen die fake news geloofden zich nog meer ingraven.
cognitieve
dissonantie
Jaar Nederland/NL-Indië België/Congo Jaar Europa Jaar Wereld
Samenvatting oorlogsjaren en wederopbouw:
WOI: Grote Oorlog, ‘the great seminal catastrophe’- George F. Kennan, of ‘Urkatastrophe’
WOI en WOII samen: ‘nieuwe 30-jarige oorlog’ – Hans Ulrich Wehler
GB kan positie niet meer handhaven en geeft empire gaandeweg uit handen.
< 1587 afsluiting Westerschelde, 1830: revolutie, afscheiding BE < 1919 Verdrag van Versailles – Entente lost probleem < 1896: Hooggerechtshof: ‘gescheiden aanbieden publ. fac. is oké’
1940 einde van Antwerpen als 1940 Duitsland niet op: blijft één land uit angst voor communisten 1940 1920s Red Scare, VS. anticommunisme
metropool. Vlaamse kooplieden 1914-1918: WOI. Zeer veel BE Hongarije, Roemenië, Kroatië, Balt. Staten aan Nazizijde uit
trekken naar het noorden. naar NL gevlucht: relatie goed! angst communisme. Polen verdeeld 1941 Atlantic Charter Roosevelt en Churchill. Newfoundland.
Negatief effect op: beslissers (risicomijdend/-opzoekend), rechters/commissies (voorspelbaarheid rampen), historici (beschrijving veldslagen)
, Amsterdam, Haarlem, Leiden 1918-30s: relatie slecht: NL stuurt GB FR DUI - zelfbeschikkingsrecht voor naties
rekening, nieuwe afsluiting Ierland home rule 10 mei 1940: begin WOI: - vrije toegang tot grondstoffen
Generaliteitslanden: Zeeuws-Vl., Schelde, onderdak aan Dui Kaiser burgeroorlog: ‘vreemde neder- Septemberpro- - verminderen handelsbeperkingen
Staats-Brabant, Staats-Limburg. Dui gebieden naar BE. ‘23/’23: Eire en laag’ – Marc gramm: - aanpak agressorstaten
direct bestuur door Staten Gen. Noord-Ierland Bloch, eind 3de oorlogsdoel - beperking gebruik geweld
1814-1830: verenigd onder Willem Landsbestuur door liberalen LP, republiek uitbreiding Oost gebruikt als basis voor handvest VN
katholieken KB en socialisten rondetafelgespr.
1830: revolutie, afscheiding BE BWP. Socialisten werden met 1930: India, 1942 Afrika na WOI; 1943 Conferentie Teheran: Baltische staten/Bessarabië naar
tegenzin geduld. Ceylon, Birma bevrijd. Verzet & revanchisme Sovjets in ruil voor openen tweede front en hulp SU tegen JPN
Zuilen, twijfel over democratie Extreemrechts in oppositie: REX Antiverzetsmilitie smaad van autonomie en grenzen Polen vastgesteld.
en VNV Pétain Versailles Verdeling Dui naar voren geschoven
minder bevolking dan in BE, tot Katholieken: Vlaamse Beweging 1919-1933: noot: Churchill fel anticommunist. Roosevelt bemiddeld vaak
1940 ter afscheiding Weimarrepubl. Stalin wil cordon sanitaire: bufferstaten als bescherming S-U
1945 Context: Eind WOII, Afrekening collaborateurs: 1945 8 mei 1945 totale capitulatie Duitsland. 1945 Feb. 1945 Conferentie Jalta
wederopbouw, verzetsmythe communisten willen zware ruwe verdeling Dui in bezettingszones en MOE
straffen. 242 doodstraffen en 100 GB, FR en BRD verzwakt door oorlog en genoodzaakt tot Churchill, Stalin, F.D. Roosevelt, verraad van Jalta: uitruil MOE
jodenvervolging: 75% †van totaal, lynchpartijen: splijtzwam tussen samenwerking. Zuiveringen in Frankrijk: Épuration Légale: aan S-U/ verkeerd beeld van begrip ‘democratie/soevereiniteit,
- burgerregime vol overtuigde noord en zuid 10000den doodvonnissen. Vichy taboe echter: wat was er gebeurd als er geen concessie was gedaan?
Nazi’s (ideologie) (heel Europa veroverd? Steun tegen Japan?)
- perfecte ambtenarij: ID/lijsten meer collaboratie, meer verzet 30 juli: Geallieerde Controleraad v/d 4 Machten neemt S-U krijgt Köningsberg/Bessarabië/delen Polen/Baltische staten3.
- minder vluchtmogelijkheden dan in NL regering Berlijn over, geen officieel vredesakkoord! Zie ‘90 Polen krijgt Oost-Pruisen/Silizië. Jalta ging in tegen Atlantic Ch.
- NL joden meer geïntegreerd: 44% van joden dood jul/aug. 1945 conferentie Potsdam, Attlee, Stalin, Truman
Lou de Jong: ‘NL jood aan eigen - naziregime vanuit DUI; militaire (Truman vermeld A-bom) 4 bezettingszones, uitgewerkt in detail
fatsoen ten onder gegaan.’ insteek Mensenrechten: repatriëring (11 mln. Duitsers uit oosten
- weinig integratie joden (waren er verdreven, 1 ½ mln. dood), ook: Slow./Roem./Hong./Tur.
Blaming the victim hernieuwd pas vanaf ‘20s – Z-Eur.) ervaren resultaat: zeer homogene bevolking in MOE, burgerij weg! Alleen
antisemitisme met antisemitisme S-U en Joeg. Multi-etnisch. Stunde Null: geen associatie met
fascisme/kapitalisme meer!
- Christelijk-nationaal denken Communisten KBP in verzet: GB FR DUI –Stunde Null Franklin D. Roosevelt ´33-´45
- goed-fout denken electorale vruchten. victory for Br. niet bij Jalta en 15 mln. op drift binnenlands New Deal: Keyniaans
- gevoel v. collectief verzet Collaboratie door REX en VNV; Empire! Invest. In Potsdam om vertriebenen buitenlands eerst isolationisme, na Pearl Harbor intervention:
- 38 doodvonnissen (BE 242) na oorlog ontbonden. wapens/kernw. tafel, want 2 ½ mln. van hen Manifest Destiny (Am. kolonialisme verspreiden Amerikaans
- koningshuis verbindt (zie BE) LP, KP en BWP in oorlogskabinet Vichicollaboratie sterven op weg. gedachtegoed: liberalisme, democratie, kapitalisme) vrede
KP wordt Christelijke Volkspartij 4 mld. oorlogs- presid. Lebrun en houden
(CVP): had meegewerkt met Nazi’s schuld bij VS Petain (leider) afspraak quote ‘true freedom cannot exist without economic security’
Jalta/Potsdam
BWP wordt Belgische settler colonies na WOII: 4de controle op sterft plotseling op 12 april.
Socialistische Partij (BSP) (Z-Af, Ca, Aus. republiek tot ‘58 mensenrechten
Belgische Werklieden Partij
Vlaams Nationaal Verbond
Molotov-Von Ribbentrobpact tussen S-U en Nazi-Duitsland. Groot wantrouwen tegen zowel nazi’s als communisten/S-U. Gevolg Jalta lijkt veel op dit pact! In heel MOE geniet communisme weinig aanhang: ‘sovjet-import’
Zaak: Plessy vs. Ferguson seperate but equal. Opkomst NAACP (national association fort he advancement of colored people)
‘Republik ohne Republikaner’: opkomst Hitler 1933-1938
Collaboratie leidt na WOII tot verzet tegen Vlaamse afscheidingsbeweging
Duitsland zou toch winnen: Franse natie naar Pruisisch model had zijn voorkeur. 1 mln. Fr. dwangarbeiders en harde Vichy-zuiveringen. DeGaulle verzet vanuit London: onbekend in Fr.
, Roep om ontzuiling: Abraham Koningskwestie: in 1940 blijft Etc) zelfstandig: nationalisering Sudetenduitsers Harry S. Truman ’45-‘53
Kuypers (ARP) ‘antithese’: alle Leopold III in het land: dacht dat commonwealth! industrie weg uit Tsj. binnenlands voortzetting New Deal: congres verhindert.
christenen samenwerken tegen Nazi’s oorlog zouden winnen. (binding: kroon) chaotische Toewijzing gebied buitenlands Trumandoctrine: onvoorwaardelijke steun landen
liberalen (en roden) Modus Vivendi: grondwet van de politiek aan Polen die bedreigd worden door commies. Marshallhulp en
Nieuwe Orde. Premier Attlee: Koreaoorlog, begin containmentpolitiek (George Kennan) (S-U
weg met parlement, partijen en nationalisering 20 nov: start inperken zonder gewapend conflict met S-U)
stakingen. Leopold vlucht in 1944 bedrijven, Neurenberg quote ‘carry the battle tot hem, don’t let them bring it to you’
Wilhelmina wil ‘vernieuwing’ en naar ZW., broer Karel wordt National Health 15 aug.: capitulatie Japan na Hiroshima en Nagasaki.
daadkracht, maar is tegen regent. Service, macht ontmanteling Amerikaanse bezettingsmacht onder Douglas McArchur:
antithese: alle partijen moeten vakbonden! grote concerns - transformatie tot liberaal, democratisch, pacifistisch land
samenwerken (of Amerikaans volksraadpleging 1950: koning - Amerikaniseringsprogramma
systeem) terug? 57% voor.
1946 PVDA opgericht vanuit NL Vlaanderen: 72% voor 1946 Gesprekken over Eur. samenwerking. Doel: 1946 Demilitarisering VS verloopt soepel. Resultaat:
wint Volksbeweging (NVB) in St- Wallonië: 42% voor (splijtzwam) - ideologisch, na 30 jaar van oorlog en ellende - G.I. Bill geeft veteranen toegang tot huisvesting/onderwijs
er Michielsgestel CVP besluit eenzijdig dat Leopold - pragmatisch, tegen communisme/verdeeldheid - iedere Amerikaan kan zich luxe permitteren: consumptiem’ij
W. Schermerhorn: personalisme: terug mag komen. Stakingen en - relatieve afname BNP/cap. door normalisatie economie
individu, staat en maatschappij dreigende mars op Brussel in Churchill (Tragedy of Europe, Zurich): ‘let Europe Arise!’ - babyboom!
verantwoordelijk. 1950, doden in Grâce-Berleur. oproep tot stichting verenigde staten van Europa. Tegen het - volledige welvaartsstaat blijft uit: tegenstand congres & Korea-
communistische symbolen in ban Aftreden Leopold. ‘IJzeren Gordijn’ oorlog (1950)
Mei verkiezingen: mislukking Aanstelling Boudewijn: Vive la Consensus politiek VS:
PvdA, confessionele blijven République! bij eed moord op - juistheid Amerikaans bestel: democratisch liberalisme met
Europese samenwerking:
lente populair. antithese werkt: kabinet KBP-voorzitter Julien Lahaut door beperkte rol overheid.
Frankrijk wil alliantie met S-U tegen Duitsland.
Beel: KVP en PvdA anticommunisten/katholieken. - Economische boom: consumptie, ontspanning, jongerencultuur
tegen: herbewapening DUI, voor: controle Rurhrgebied
ook CPN Paul de Groot winst (10%) DUI wil weer volwaardig lid internationale gem. worden - groot vertrouwen in wetenschap: toekomst = beheersbaar
door verzetsrol en proteststem - geen inhoudelijk debat meer
Eerste vermelding van ‘misdaden tegen de menselijkheid’: toen nog omstreden rechtsprincipe
O.a. IG Farben, kleinere bedrijven: Agfa, Bayer AG, BASF
PvdA: sociaal democratische arbeiders partij, vrijzinnig democratische partij, christelijk democratische unie en losse politici
