Aantekeningen perceptuele ontwikkeling
College 1 introductie en basis perceptie
Perceptie
Door middel van perceptie krijgen we informatie over de wereld om ons heen. Perceptie is ook iets
van jezelf, bijv. een andere positie maakt dat je iets anders waarneemt.
Perceptie belangrijk aspect van de cognitie
Meer dan de helft van de cortex houdt zich bezig met perceptuele informatieverwerking.
Definities van sensatie versus perceptie
Keenan et al:
Sensatie: het detecteren van een stimulus d.m.v. get sensorische systeem
perceptie: het geven van betekenis aan deze sensatie.
Mather:
Sensatie: Eenvoudige, bewuste ervaringen door prikkeling van de zintuigen
Perceptie: Complexe, betekenisvolle ervaringen met objecten en gebeurtenissen
Harris:
Perceptie houdt organisatie van perceptuele input in.
Bij perceptie worden eerdere ervaringen gecombineerd met sensorische input
Modaliteit Fysische stimulus Receptor type
Gehoor Luchtdruk golven mechanisch
Smaak Chemisch contact chemisch
Nociceptie (pijn) Mechanisch of chemisch Noci
Reuk Chemisch contact Chemisch
Somatosensatie (tast, Mechanische druk mechanisch
proprioceptie, kinesthesie)
Vestibulair (evenwicht) Bewegingskracht Mechanisch
Visus Elektromagnetische straling foto
Filmpje
Gezichtsblindheid: wel een gezicht zien maar niet de details interpreteren om iemand te herkennen.
Geen objecten herkennen: Inability for the information from the visual world to make contact with
knowledge.
Bijv. hij ziet groen, maar weet niet dat het gras is.
perceptie is dus meer dan alleen waarnemen, er zijn
hogere processen voor nodig, dus onderscheid tussen sensatie en perceptie.
Babys: sensatie of perceptie?
James 1890: waarneming van pasgeborenen is ongeordend chaotisch. Perceptuele ontwikkeling is nodig
om deze sensaties georganiseerd en betekenisvol te laten worden.
Anderen dachten daar anders over: baby’s hebben een verfijnd vermogen betekenis te geven aan de
wereld.
Zintuigen
Receptorcellen
zeten energie uit de buitenwereld om naar elektrische zenuwimpulsen
4 typen receptoren:
Mechano: receptoren reageren op druk vanuit de buitenwereld. Bij tast op de huid.
Chemo: reageren op chemische samenstelling van
Foto: zitten in je ogen
Noci: zijn voor het waarnemen van pijn. Wordt nu gezien als een apart zintuig, omdat het door andere
receptoren wordt waargenomen dan andere. Bijv. onderscheid tast en pijn.
Receptoren zenuwbanen cortex
,Ontwikkeling Perceptie. Onderschatting perceptuele vermogens
Waarom werd de perceptuele ontwikkeling zo onderschat?
.
Traditionele idee dat we ter wereld komen met zeer beperkte capaciteiten, die geleidelijk
ontwikkelen; Behavioristische idee dat baby’s nog niet kunnen waarnemen
Generalisaties vanuit het motorische domein naar het perceptuele domein; ze kunnen motorisch
nog weinig dus dan zullen ze het ook nog niet kunnen zien.
Terug extrapolatie van de peuter/kleutertijd naar de babytijd. Onderzoek begon vaak bij peuters.
En dan zagen zee en heel snelle groei van sommige vaardigheden. Omdat ze er dan vanuit gingen
dat het een geleidelijke ontwikkeling is, gingen ze terug redeneren en dat het wle bij 0 begonnen
moet zijn. Later kwamen we erachter dan ontwikkeling niet perse geleidelijk verloopt maar date r
ook sprongen zijn.
Belang onderzoek naar perceptuele ontwikkeling
Nature vs. Nurture debat.
Perceptuele vermogens zijn heel belangrijk voor de sociale ontwikkeling, voor de interactie met
andere mensen.
Perceptuele ontwikkeling is belangrijk voor de cognitieve ontwikkeling.
voorbeeld: kind uit de klas wordt gezien als achterlijk, pas bij een jaar of 10 kwamen ze erachter
dat hij hele slechte ogen had, en eigenlijk bleek hij een briljant kind te zijn.
Theoretische stromingen
Constructivistische benadering
Meest belangrijke personen: Piaget en Neisser
Kenmerken:
alles wat we waarnemen construeren we op basis van wat we al weten, onze kennis, ervaringen ,
geheugen. Alles wordt geconstrueerd in ons hoofd tot wat wij waarnemen op basis van die
voorafgaande kennis.
Onze interpretatie van de wereld wort niet alleen bepaald door perceptuele systeem.
Cognitie is de basis van alle, ook van de perceptie. Perceptie wordt geconstrueerd op basis van
voorafgaande kennis.
Piaget noemt sensatie eigenlijk perceptie. En perceptie perceptuele actie.
Nativistische of ecologische benadering:
Belangrijkse personen: Gibson & Gibson, directe perceptie
We construeren niks, dit hoeft ook niet. want alles wat we nodig hebben om waar te nemen dat is er al
in de buitenwereld. Alle objecten verschaffen ons de informatie die we nodig hebben om ermee om te
gaan. Op twee manieren:
Affordences: dat wat een object vanzelf al aangeeft wat we ermee kunnen. Vb: stoel geeft al aan dat je
er op kan zitten.
Invarianten: aspecten die gelijk blijven, bijv. ronde beker of vierkant maakt geen verschil.
Perceptuele systemen zijn zo ontwikkeld dat zij de beschikbare informatie kunnen oppikken uit de
omgeving.
Ontwikkeling is steeds meer affordances gaan herkennen, en als we ouder worden kunnen we steeds meer
verbanden leggen tussen die affordances.
Zien
Stimulus voor zien is licht.
Verschillende ideeën over wat licht is. : Licht zien als stralen, of licht zien als golven.
Belangrijkste onderdelen oog
Buitenste laag: sclera (harde oogrok)
Cornea (hoornvlies)
Lichtgevoelige laag: retina (netvlies) hier zitten de foto receptoren.
, Gebieden op de retina: macula (gele vlek), fovea (gebied voor scherpzien) en optische disc : waar
de zenuwvezels en bloedvaten passeren, hier zie je niks, geen fotoreceptoren. Is de blinde vlek.
Tussen sclera en retina: Choroidea (vaatvlies)
Kegeltjes zijn voor scherp zien ,kleuren zien. Staafjes hebben minder licht nodig, je kan ermee in het
donker zien. Beweging
Optisch systeem
Optisch systeem bestaat uit: cornea, lens, iris
De cornea heeft vaste optische eigenschappen: bepaalt ongeveer 2/3 van de optische sterkte
De lens bepaalt ongeveer 1/3 van de optische sterkte
De lens kan dikker of dunner gemaakt worden door de ciliaire spieren via de zonulaire vezels. Als
je ouder wordt wordt die lens vaak stugger waardoor bijv. mensen boven de 50 vaak een leesbril
hebben.
Afmeting oog vaak een oorzaak voor slecht kunnen zien.
Oog van baby is kleiner, waardoor ze niet goed scherp kunnen zien.
Lengte van de oogas:
Baby ± 16 mm., 1 jaar ± 20-21 mm., volwassene ± 24 mm.
Minder goed ontwikkelde fovea:
Kegeltjes 4 keer verder uit elkaar
Kegeltjes korter en dikker
Visuele cortex:
Nog niet goed ontwikkeld
Visuele verwerking subcorticaal?
Spatiële resolutie
Bij babys: gebruk spatiële frequentie.
Bij Landolt of snellen kaarten: wordt je gezichtscherpte vergeleken met iemand die goed ziet.
Visuele hoek
Onderzoeksmethoden
Stimulus-specific behavior
Reiken of kruipen
Optokinetic Nystagmus reflex. Nystagmus is het snel bewegen van je oog.
Visual attention responses
Preferential looking (PL)
Forced-choice preferential looking (FPL)
Habituatie: lang ergens naar kijken dan gaat het vervelen. Als een kind langer naar een
nieuwe stimulus kijkt kan je daaruit concluderen dat ze verschil zien.
Conditioned operant behavior
Physiological measurements
Visually evoked potential (VEP)
Event-related potential (ERP)
Contrastgevoeligheid
Michelson contrast:
(Lmax- Lmin)/(Lmax+ Lmin)
Contrastdrempel:
Het minimale contrast dat nodig is om een patroon waar te nemen. Hangt ook weer af van
de spatiële frequentie, hoe groot het patron is.
Varieert met de spatiële frequentie
Contrastgevoeligheid
1/contrastdrempel. Babys hebben meer contrast nodig om iets te kunnen zien.
Oriëntatiewaarneming
VEP-onderzoek
Tot 3 à 4 wkn. oriëntatieblind
