HCO 16 circulatie
Transport, om de voedingsstoffen, afvalstoffen, CO2 en O2 te verplaatsen in een dier zijn meerdere
soorten transport mogelijk:
- Diffusie, dit werkt voor kleine afstanden en een concentratieverschil is hierbij van belang.
- Gastrovasculaire ruimte, bij kwallen bijvoorbeeld worden stoffen via de gastrovasculaire
ruimte opgenomen en dan via de ringkanalen vervoert.
- Open circulatie, denk hierbij bijvoorbeeld aan de sprinkhaan die hemolymfe i.p.v. bloed
heeft. Deze hemolymfe is als het ware gelijk aan de interstitiële vloeistof en wordt
rondgepompt door een hart. Hierbij vindt de gasuitwisseling plaats via het tracheeënstelsel
en zuurstof en koolstofdioxide worden dus niet door de hemolymfe vervoert.
- Gesloten circulatie, nu heb je te maken met bloed en dat wordt rondgepompt door een hart.
Hierbij kan de bloedsomloop enkelvoudig of dubbel zijn:
o Enkelvoudig, het hart bestaat hier uit één kamer en één boezem en bloed ondergaat
maar één omloop. Deze dieren zijn dan ook meestal niet erg actief. Dit zie je vaak bij
vissen waar het bloed eerst langs de kieuwen gaat en daarna langs de rest van het
lichaam (a).
o Dubbel, nu zijn er twee boezems en één kamer en het bloed gaat eerst terug naar
het hart wanneer er zuurstof is opgenomen. Je spreekt hier van de kleine en grote
bloedsomloop. In de kamer vindt nog wel menging van zuurstofarm en -rijk bloed
plaats en dat is niet heel efficiënt (b).
o Dubbel, nu zijn er twee boezems én twee kamers en vindt er geen mengeling van
bloed plaats wanneer het zuurstofrijke bloed in het hart terecht komt. Dit is een hele
efficiënte manier van circulatie en dieren met dit soort circulatie kunnen dan ook erg
actief zijn. Ondanks dat in de afbeelding alleen de zoogdieren zijn weergegeven,
hebben vogels ook deze soort circulatie (c).
Hart, hierbij moet je de Latijnse termen kennen. Wat ook belangrijk is om te weten, is dat je een hart
altijd andersom bekijkt dan dat die in je lichaam zit. De linkerkant van de afbeelding is bijvoorbeeld
de rechter harthelft. Een paar belangrijke onderdelen van het hart en omgeving zijn:
- Aorta, deze is afkomstig van de linkerkamer en loopt achter het hart langs naar beneden
waar die overgaat in de aorta dorsalis. Hoe verder je de aorta naar beneden volgt, hoe meer
aftakkingen er al plaats hebben gevonden. In het
stokpoppetje is aangegeven waar de aorta uiteindelijk
opsplitst in twee vertakkingen voor de benen.
- Vena cava inferior/caudalis, bij de mens benoemen we
de onderste holle ader met ‘inferior’ en bij dieren met
‘caudalis’ en deze stuurt al het zuurstofarme bloed wat
afkomstig is van de weefsels van de romp en benen
richting het hart.
- Vena cava superior/rostralis, dit is het zuurstofarme
bloed van het hoofd en de armen en dit komt net als het
bloed van de vena cava inferior in de rechterboezem
terecht.
, - Rechter atrium (RA), atrium is een ander woord voor boezem. Het zuurstofarme bloed van
de vena cava komt hier terecht en wordt doorgepompt naar de rechter kamer.
- Rechter ventrikel (RV), ventrikel is een andere woord voor kamer. Het bloed van de rechter
atrium komt hier terecht en wordt doorgepompt naar de longen.
- Arteria pulmonalis, het bloed van de rechter ventrikel komt via deze slagaders naar de
longen en hierin onderscheiden we de arteria pulmonalis sinistra (linkerkant) en de arteria
pulmonalis dextra (rechterkant).
- Vena pulmonalis, het bloed is nu zuurstofrijk door de longen en keert terug naar het hart via
de vena pulmonalis. Deze monden uit in de linker atrium.
- Linker atrium (LA), hierin verzamelt zich het zuurstofrijke bloed wat afkomstig is van de
longen en wordt het uiteindelijk naar de linker kamer gepompt.
- Linker ventrikel (LV), vanuit hier wordt het zuurstofrijke bloed naar de aorta gepompt.
- Truncus brachiocephalicus, bij de mens zie je die 3 slagaders van de aorta afsplitsen aan de
bovenkant, maar bij een schaap is er maar één en de naam is afkomstig van het feit dat
cephalicus met de hersenen heeft te maken en brachio met de poten.
- Arteria coronaria, de eerste tak vanuit het hart met zuurstofrijk bloed is naar het hart zelf en
dat zijn de kransslagaders. Deze vertakken net boven de klep die de linker ventrikel afsluit
van de aorta.
- Venus/sinus coronaria, dit zijn de aders van het hart die het zuurstofarme bloed aan de
rechter atrium afgeven. In het rechter atrium komen dus de bovenste holle ader, onderste
holle ader en de venus coronaria uit.
Arteria, gaat van het hart af of naar het capillairensysteem. Ligt er aan hoe je het wil zeggen, maar
het klopt dus niet dat alle arteria zuurstofrijk bloed hebben, want de slagaders naar de longen
(arteria pulmonalis) toe zijn zuurstofarm en de navelstrengader is juist zuurstofrijk.
Vena, gaat naar het hart toe of komt van het capillairensysteem af. Een speciale ader is de poortader
die van het capillairennetwerk van de darmen overgaat in dat van de lever.
Hartkleppen, in het hart zijn meerdere kleppen te zien en deze worden ook wel eens valvula
genoemd. Zij zorgen ervoor dat het bloed de goede kant opgaat bij een samentrekking van het hart.
Er zijn twee soorten kleppen te vinden in het hart:
- Atrioventriculaire/AV klep, deze klep zit tussen de boezem en kamer en er zitten dus twee
van dit soort kleppen in het hart:
o Tricuspidalisklep, deze bestaat uit 3 slippen die op hun plek worden gehouden door
de chordae tendineae. Dat zijn sterke peesdraden die er voor zorgen dat de klep
bijvoorbeeld niet openschiet bij een contractie van de kamer. Deze structuur is
eigenlijk te vergelijken met een parachute waar de touwen waaraan het persoon
hangt ervoor zorgen dat de parachute weerstand van de luchtstroom ondervindt.
o Bicuspidalisklep, deze bestaat uit 2 slippen. Deze slippen bevatten veel collageen en
zijn dus erg stevig.
- Semilunair klep, deze zitten tussen een kamer en het aangesloten bloedvat en ook hier heb
je er twee van: pulmonalisklep & aortaklep. Deze
voorkomen dat het bloed terug het hart in valt
(met de zwaartekracht mee) en bestaan uit 3
zakjes. Als het bloed dan naar benden valt, worden
de 3 zakjes gevuld met bloed en wordt de kamer
afgesloten. Deze kleppen worden ook wel de
halvemaanvormige kleppen genoemd.
Hartwand, in de afbeelding is te zien dat de linker harthelft
veel dikker is dan de rechter helft en dat komt, omdat de
linker helft veel sterker moet pompen om het bloed door
het hele lichaam te krijgen, terwijl de rechterhelft het
bloed alleen naar de longen hoeft te pompen.
