College-aantekeningen D&B deel
2
Hoorcollege 1 14/12/2017
Doelen cursus staan op ppt
Tentamen:
1. Multiple choice-tentamen: 60 vragen, 3 antwoordopties.
2. Opdracht: opstellen hulpverleningsplan op basis van zelf gekozen casus (die je op Nestor kan kiezen).
Werkcollege, feedback van/aan medestudent.
Beoordeling: onvoldoende-voldoende-goed, 1x bijstellen.
Behandeling in de orthopedagogiek
Wat is behandeling?
Combinatie van acties gericht op het verminderen, oplossen, verhelpen van problemen.
Hulpverlening, therapie, interventies, behandelvormen-of programma’s
Gericht op het verminderen, oplossen, verhelpen van gedrags-en opvoedproblemen
En op het verbeteren van de situatie, omstandigheden, kwaliteit van leven, gedachten of gevoelens
Van kinderen, adolescenten en ouders of van volwassenen met ernstige beperkingen
Belangrijk in orthopedagogische behandeling: kijken naar zowel individu als mensen daaromheen.
Voorbeeldfilmpje: is ‘meer meesters in de klas’ een orthopedagogische behandeling?
Nee, geen behandeling; het is niet duidelijk of er problemen zijn door een tekort aan meesters. Uit onderzoek
blijkt dat veel juffen niet nadelig is.
Stromingen
Verschillende benaderingen van menselijk gedrag vanuit wetenschappelijk-theoretische visies
Biologie: gedrag is een uitkomst van aanleg
Gedragstheorie: gedrag is een uitkomst van leren
Systeemtheorie: gedrag is een uitkomst van interactie en transactie (wisselwerking kind en omgeving) (bv.
driftbui kind doordat ouders niet goed aansluiten bij kind)
Oplossingsgerichte/veranderingsgerichte theorie: gedrag is een uitkomst van gezamenlijk vinden van
oplossingen richting positieve veranderingen
In orthopedagogiek vooral oplossing/veranderingsgericht, ook wel systeemtheorie.
Diagnostiek: verleden en situatie nu: wat is er aan de hand?
Behandeling: Hoe kan de situatie nu worden veranderd in de toekomst?
Rol van orthopedagoog
In de behandeling o.a.:
Behandelplannen opstellen en evalueren
Specifieke behandelingen uitvoeren bij jeugdigen en/of ouders
Coördineren van de behandeling
Coachen andere hulpverleners (bv. gezinsbegeleider)
Planmatig en doelgericht (be)handelen
Doelen college staan op ppt
Wat is planmatig handelen?
Cyclus ‘plan-do-check-act’:
1. Boodschappenlijstje maken (‘plan’)
2. Boodschappen doen (‘do’)
3. Zit alles in het winkelmandje? (‘check’)
, 4. Zo ja, afrekenen; zo nee, er nog indoen (‘act’)
Planmatig handelen: Onderzoek
Onderzoeksverslag (bachelor-of masterthesis/artikel/rapport/proefschrift) met daarin:
1. Inleiding: Welke vraagstellingen? (‘plan’)
2. Methode: Welke aanpak/methode? (‘do’)
3. Resultaten: Welke bevindingen? (‘check’)
4. Conclusie: Welke aanbevelingen op basis van bevindingen? (‘act’)
Planmatig handelen: hulpverlening
Besluitvorming/indicatiestelling: Hoe kan ik/dit kind het best geholpen worden?
1. Cliënt en hulpverlener maken samen doelen en hulpplan (‘plan’)
2. Cliënt en hulpverlener voeren meest geschikte interventie uit (‘do)
3. Cliënt en hulpverlener evalueren in hoeverre doel is bereikt (‘check’)
4. Cliënt en hulpverlener ronden hulp af of stellen doelen bij (‘act’)
Behandelingsfilmpje: kinderrevalidatie
Orthopedagogische Diagnostiek-Interventiecyclus op ppt
Stap 7: Plan (Planning interventies)
Stap 8: Do & Check (Uitvoering interventies en bijstelling)
Stap 9: Act (Evaluatie interventies en indicatie vervolgtraject)
Op tentamen: wat een orthopedagoog in een beschrijving doet; hoe past dat in de cyclus?
Planmatig (be)handelen
‘Doordacht, doelgericht handelen waarop geregeld reflectie plaatsvindt’(Smit & Knorth, 1999)
Doordacht handelen
Doelgericht handelen
Geregelde reflectie
Gevolg: hulp is inzichtelijk en controleerbaar
Doelgericht hulpverlenen (belangrijk!)
Elementen doelgerichte hulp
1. Dialoog: samen doelen stellen, in taal cliënt (vraaggericht werken, college 3)
2. Doelen laten aansluiten bij motivatie cliënt: verschillende soorten doelen
3. Meetbaar maken hulpverlening (bv. gebruik vragenlijsten, schaaltjes) wanneer is doel behaald? Zo is
het voor iedereen duidelijk.
2.Soorten behandeldoelen
1. Behandeldoel:
Kim: Ik kan erover praten zonder me rot te voelen
2.Informatie en diagnostiekdoel:
Kim: Mijn ouders willen weten hoeveel last ik heb van het gebeurde
3. Voorwaardelijk doel:
Kim: Ik wil weten wat ik aan deze gesprekken kan hebbe
Het doel dat geen doel is:
Helpen Kim haar verleden te verwerken.
,Praktijk van de orthopedagoog
Planmatig handelen: Jeugdzorg
Wettelijk verplicht (Jeugdwet, 2015)
Verantwoorde hulp = hulp van goed niveau, die in ieder geval veilig, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht
wordt verleend en die is afgestemd op de reële behoefte van de jeugdige of ouder (artikel4.1.1, lid 1)
Planmatig handelen: Jeugdwet
1. Familiegroepsplan: hulpverleningsplan/plan van aanpak opgesteld door de ouders, samen met
bloedverwanten, aanverwanten of anderen die tot de sociale omgeving van de jeugdige behoren (bij
vroege signalering problemen)
2. Hulpverleningsplan: plan betreffende de verlening van jeugdhulp
3. Plan van aanpak: plan betreffende de uitvoering van een kinderbeschermingsmaatregel of
jeugdreclassering.
Hulpverleningsplan Jeugdzorg
Behandeldocument met daarin:
1. Hulpvraag en diagnose van de cliënt (act)
2. Beoogde (tussen- en eind)doelen (plan)
3. Geïndiceerde te leveren zorg, incl. tijdperiode (do)
4. Moment van evaluatie (check)
5. Afspraken wie waarvoor verantwoordelijk is
Voorbeeldtentamenvraag
Je werkt als orthopedagoog op school. De 14-jarige Kevin is voor het eerst bij jou. Hij heeft moeite met
concentreren en er is een kans dat hij blijft zitten.
Bij het 1e gesprek bespreek je waaraan hij wil werken en hoe je hem daarbij gaat elpen. Het cyclisch proces van
planmatig handelen bestaat uit een aantal fasen. In welke fase verkeert de hiervoor genoemde behandeling?
C (plan) is goed.
Waarom planmatig werken?
1. Algemeen werkzame factor: structurering in hulp draagt bij aan effectiviteit
2. Vergroot inzicht in hulpvragen en mogelijkheden cliënt
3. Meer actief betrekken cliënten bij hulpproces
4. Goede afstemming hulpaanbod-hulpvraag
5. Continuïteit in zorg voor cliënt (tevreden? Of nog verder/aanpassen?)
6. Uniformiteit in denken en handelen hulpverleners
7. Vergemakkelijkt overdracht tussen hulpverleners (document kan bv. mee naar volgende instelling)
8. Vergemakkelijkt bijsturing en reflectie over hulpverlening
9. Hulpverlener wordt controleerbaar/transparant
10. Hulpverlening wordt beter geëvalueerd
Voorbeeldtentamenvraag
Waarom is planmatig werken een belangrijk uitgangspunt in de hulpverlening?
Het leidt tot betere:
, a) Afstemming van het hulpaanbod op hulpverleners
b) Bijsturing van het proces van hulpverlening goed antwoord
c) Gesprekken tussen hulpverleners en cliënten
Theorie achter het stellen van doelen
Doelen college op ppt
Problemen in de praktijk
Problemen t.a.v. hulpplanning
- Negatieve, sceptische houding tav werken met plannen
- Cliënten pas achteraf betrokken bij het opstellen van het plan
- Inhoudelijk concreet maken van problemen in plan
Doelen in hulpplannen
Hulpverleners hebben moeite met goed formuleren van doelen
Neiging aan te veel doelen tegelijk te werken
Kwaliteit doelen in hulpplannen soms beperkt:
o Te weinig concreet
o Te veel gedomineerd door perspectief hulpverlener
Casus Emma: Emma is een meisje van 16 dat in het eindexamenjaar van de HAVO zit. Emma is de oudste van 3
kinderen (2 zusjes). Ze heeft veel last van spanningen thuis, heeft daardoor regelmatig huilbuien regelmatig
huilbuien en reageert vaak driftig op haar zusjes. Ook is ze gaan blowen. Bij moeder is recent een depressie
geconstateerd. Emma geeft bij de orthopedagoog aan dat ze zich verantwoordelijk voelt voor hoe het met
moeder gaat en te willen dat ze meer los kan komen van moeder. Het blowen ziet ze niet als probleem.
Voorbeelddoelen Emma:
1.Emma kan bij moeder haar grenzen aangeven
2.Emma is onafhankelijk van moeder en kan zelfstandig functioneren
3.Het contact met moeder is functioneel en prettig voor Emma
4.Emma heeft meer grip op haar eigen stemmingen
5.Emma is gemotiveerd voor school en haalt haar HAVO diploma
6.Emma gebruikt geen drugs
7.Emma pakt het contact met haar zusjes op
8.Emma kan nee zeggen
9.Emma wordt minder beïnvloed door de stemming van anderen
10.Emma heeft inzicht in hoe haar denken invloed heeft op haar gevoel en kan hierop inspelen
Kritiek:
- Vage doelen, bv. waarop moet Emma ‘nee’ zeggen?
- Emma ziet drugs niet als een probleem, dus waarschijnlijk niet gemotiveerd om daaraan te werken
- Te veel doelen
- Te veel geformuleerd vanuit perspectief orthopedagoog, niet in formulering die Emma zou gebruiken.
Beter zou zijn: formulering van cliënt gebruiken bij opstellen doelen.
Een ‘goed’ hulpverleningsplan
Een goed plan omvat:
- Bij voorkeur niet meer dan 5 doelen
- Info over hoe en wanneer doelen moeten worden geëvalueerd
Belang van ‘goede doelen’
Goed geformuleerde doelen:
- Werken motiverend
- Brengen structuur aan in de hulpverlening
- Zorgen voor goede afstemming tussen hulpverlener en cliënt
Techniek van doelen stellen
