Hoofdstuk 1: Het individuele systeem
Feedback in open systemen word gebruikt om het systeem te veranderen, verbeteren of stabiliseren.
Open systemen staan in verbinding met elkaar, dan spreek je dus van input, trouhpout en output. Het
gaat bij een systeem niet om delen op zich, ook niet om het geheel maar om de doelgerichte
betrekkingen ertussen.
Naast open systemen staan gesloten systemen. Deze hebben geen of beperkte uitwisseling met de
omgeving. De mate van interactie kan veranderen, dit heet entropie. Er is dan sprake van een energie
uitputting (geen input meer) en dus meer energie nodig dan beschikbaar. Systeem beweegt zich dan
in de richting van een afnemende ziekte en gezondheid. Subsystemen raken in disbalans. Bij
Negentropie is energie beschikbaar en dus uitwisseling met de omgeving. Als een mens zich aanpast
aan zijn omgeving noem je dat zelfstabilisatie, als een systeem zich niet aanpast maar structureel
wijzigt, noem je dit zelforganisatie.
Systeem pentagram:
- Individuele systeem (therapeut dient rekening te houden met lichaam en geest, daarbij eventuele
somatische klachten. Client staat in relatie met onderstaande 4).
- Subsysteem (partner, opvoeder, ouders, kind subsysteem), hebben een (gezin) functie. -> seks,
intimiteit, opvoeder en geven bijvoorbeeld). Inspelen op bijv relatieproblematiek vergt een goede
timing. Therapeut moet eraan denken dat de communicatie symmetrische of complementair kan
zijn).
- Gezinssysteem -> empowerment is een begrip hierin. Mag rol overnemen als dit nodig is, mits de rol
uiteindelijk weer naar buiten het rondje schuift en ouders het weer overnemen.
- Supra familiair systeem (kan opgebouwd zijn uit verschillende gezinssystemen en individuele
systemen. Gaat om doelgerichte betrekkingen. Tot bloedverwante in de derde lijn). Meerzijdige
partijdigheid is hier erg belangrijk om vanuit dit te werken voor de therapeut. Familienetwerkberaad
= methodiek.
- Omgeving als systeem (school, vrienden, peers, politie etc.)
Er is geen circulaire of hiërarchische volgorde aan de verschillende systemen gekoppeld. De behoefte
piramide van Maslow bepaald vaak nog een goede leidraad om de hiërarchie van doelen de bepalen.
Van onder naar boven:
Lichamelijke behoefte, behoefte aan veiligheid en zekerheid, behoefde sociaal contact, erkenning en
waardering en zelfontplooiing.
Het is belangrijk te werken vanuit een circulaire visie van de cliënt te kijken naar wat er speelt en
benaderen.
Symmetrische communicatie: Gedrag van de 1 wordt gevolgd door eenzelfde soort gedrag van de
ander. Nemen gelijke posities in en wisselen gelijke boodschappen uit. Het gaat om macht als je bijv
gaat schelden, en de ander scheld terug. Doel kan zijn, verwijten te vervangen door verzoeken.
Complementaire communicatie: Er is sprake van tegengesteld gedrag dat bij elkaar past, op elkaar
ingrijpt. Is ongelijk, ze vertonen geen gelijke gedragingen. De 1 heeft een leidende en de ander
volgzame rol. Doel zou kunnen zijn dat degene die altijd klaarstaat voor de ander, zichzelf te laten
leren te helpen etc.
Systeem theoretische principes:
- Belang communicatie
- interacties zijn symmetrische of complementair
- causaliteit en meerzijdige partijdigheid.
, en…… communicatie, interacties, wederkerigheid, circulaire processen, functies, regels, rollen
etc.
Hoofdstuk 2. Systeemtheorieën
Algemene systeemtheorie -> basis van systeemtheoretisch denken
Mensen worden gezien als levende organisme die onderling samenhangen en elkaar
beïnvloeden, circulair. Staan ook in wisselwerking en zijn eenheden die zichzelf handhaven en
afstemmen met de omgeving. Begon met Lineair reductionistische model; oorzaak-
symptoom- diagnose- therapie. Wel met bewustzijn van circulaire processen die afspelen.
Hiërarchie geeft gezagspositie weer zoals dat ouders bijv. boven kinderen staan. Ook staat in
direct verband het begrip controle. Dit heeft betrekking op doelgerichte beïnvloedingen van
het gedrag van het systeem door interactie. 2 principes: Equifinaliteit: verschijnsel kan gevolg
zijn van veel begintoestanden. Equipotentaliteit: beginsituatie kan leiden tot verschillende
eindtoestanden.
Structurele theorie -> wijze waarop het gezin georganiseerd is staat centraal en ieder is gelijk
Gezin is een sociaal dynamische systeem, aandacht voor gehelen en relaties onderling en de
relaties hierin. Het gezin heeft 2 belangrijke taken: zekerstellen voortbestaan van het
gezinssysteem en stimuleren van de ontwikkelingen van de gezinsleden. Dit is gericht op het
huidig functioneren en de gezinsstructuur staat centraal (regels die ten grondslag liggen aan
de interactiepatronen in het gezin/subsystemen). Hoe gaan ze met elkaar om? Hiërarchie,
grenzen, gezinsleden, basisregels en interactiepatronen zijn belangrijk. Gericht op
herstructureren van transacties en eventuele pathogene structuren. Therapeut beoordeeld 5
aspecten: gezinsstructuur, flexibiliteit, resonantie, contact, rol therapeut. Enactment is een
techniek. Bij (Joining) therapeut probeert afstand te verkleinen, past zich aan, aan de taal van
het gezin (mimircy) en vraagt door over persoonlijke kwesties (tracking). Proces van interactie
is belangrijker dan wat daadwerkelijk gezegd wordt. Coalities zijn er dagelijks in
gezinssystemen en is het tegengaan van gezinsleden tegen een ander om persoonlijke doelen
te bereiken. In een alliantie vinden 2 mensen elkaar in een gemeenschappelijke interesse
onafhankelijk van een derde persoon ofwel een associatie (vormen nieuw subsysteem voor
realiseren gemeenschappelijk doel. Pathologische (ziekelijke) coalitie, ofwel perverse triade is
een vaste coalitie. Hierbij moeten minimaal 3 mensen in een proces zijn waarbij 1 behoort tot
de lagere machtshiërarchie. De coalitie wordt ontkend en niet erkend. Triangulatie= ouders
hebben andere meningen en kind moet kant kiezen.
(Pagina 50 over andere begrippen)
Strategische of communicatie theorie -> benaderen wetmatigheden in de communicatie,
herstel evenwicht in een systeem en analyseren interactiepatronen die problemen in stand
houden. Een interactionele benadering= de context en invloeden vanuit de omgeving en
geschiedenis van het individuele en interpersoonlijke gedrag centraal kwamen te staan. Het
systeem wordt gezien als communicatief en interactioneel, waarbinnen wetmatigheden zijn
in de wijze waarop mensen met elkaar omgaan. Bij een interactioneel systeem zijn 2 of meer
mensen bezig de aard van hun relatie te definiëren. Er wordt gericht op gedragspatronen en
communicatie die de stoornis of het probleem in stand houden. Algemene principes vanuit
deze theorie: Alle gedrag is communicatie, inhoudsniveau / betrekkingsniveau en
interpunctie. Nadruk op het machtsaspect wanneer 2 of meer mensen een duurzame relatie
aangaan, noem je relatieproblematiek. De term Double blind komt voort uit zieke interacties
tussen gezinsleden, er zijn gedragsmatig tegenstrijdige boodschappen. Doel van de theorie is
gericht op herstel van een evenwicht binnen een systeem en houd zich bezig met het
, analyseren van interactiepatronen. Plek therapeut is wat welk effect geeft binnen een
systeem en richt zich op interactiepatronen. 2 soorten communicatie; niveau feitelijke
communicatie(observeer baar gedrag) en niveau van interpuncties en premissen(gezinsleden
geven gebeurtenissen een betekenis, niveau van de cognities). Om het gezinssysteem te
analyseren gebruikt de therapeut 4 concepten: interactiereeks die steeds terug keert,
hiërarchische ordening van gezinsinteracties, meervoudige betekenis van symptomen en
levenscyclus van gezinssysteem.
Intergenerationele of contextuele theorie -> relatie tussen familieleden van meerdere
generaties moeten worden betrokken in de analyse en behandeling inclusief hun historie en
context. Meerzijdige partijdigheid is hier enorm belangrijk, het is de grondhouding van de
therapeut. (wisselend partijdig met alle leden van de context) Balans in geven en nemen ook.
De balans van het geven en ontvangen noem je de relationele ethiek. (ontstaat schuld of
tegoed) 2 overtuigingen van deze theorie: gevolgen van iemand zijn beslissingen en acties
kunnen naast gevolg voor de eigen persoon ook invloed hebben op andere mensen die een
relatie met deze persoon hebben en een relatie is verbonden met rekening houden met
gevolgen voor personen met wie je een relatie hebt. 4 dimensies onderscheiden in deze
theorie: Feiten (genogram), psychologie (wensen,dromen), transacties
(interactie/communicatie) en relationele ethiek (omgaan met elkaar). Therapeut kijkt naar al
deze dimensies en zorgt voor een meerzijdige partijdigheid. Destructief gerichte aanspraak is
daar waar iemand onrecht wordt aangedaan of waar iemand niet ontvangt waar hij recht op
heeft. Constructief gerechtigde uitspraak is de verdienste die men verworven heeft in een
relatie doordat zorg/aandacht is gegeven aan de ander. Het recht van geven.
Belevingsaspecten zijn belangrijk tussen de subsystemen en onderling. Daar waar het kind
meer in de rol komt om voor de ouders te zorgen noem je Pathologische parentificatie.
