De collega's van het vak Recht en macht zijn te vinden in dit document. Daarnaast is er extra informatie toegevoegd en staan er voorbeelden in. Tentamen gehaald met een 8
Indeling van recht in rechtsgebieden:
- Nationaal recht
o Burgerlijk recht
Recht tussen burgers
o Strafrecht
Je hebt te maken met de overheid. De overheid behaald regels over
wat je wel en niet mag doen. Doet de burger dit niet dan mag de
overheid de burger straffen.
o Bestuursrecht
Overheid tegen de burger. De overheid is dienstverlenend bezig en
niet straffend. Bijv. een uitkering aanvragen
o Staatsrecht
- Internationaal recht
-
Uit: https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Rechtsgebieden
Bij welk rechtsgebied hoort jouw casus?
Overheid maakt wetten. Daarmee oefent die macht uit. Hoe werkt macht in de samenleving?
- Geen natuur staat
o Er zijn geen regels en wetten.
o John Lock: om de natuurstaat te voorkomen zijn wetten en regels nodig.
Iedereen doet vrijwillig afstand van hun vrijheid om hun eigen veiligheid te
waarborgen.
Onze rechtsstaat is hier op ingericht
- Maar rechtsstaat
Rechtsstaat
Een staat waarbij de overheidsmacht wordt begrensd.
Begrenzing door:
1. Legaliteitsbeginsel: geen bevoegdheid zonder wet
- Geen bevoegdheid zonder een wet. De overheid mag pas handelen als hier een
wet voor is.
2. Scheiding van machten
3. Waarborging van de grondrechten
4. Rechterlijke controle
5. Democratie
Kennisclip: Kennisclip Inleiding Constitutioneel Recht – 3. Beginselen van de democratische
rechtsstaat – YouTube
Kennisclip: Democratische rechtsstaat – YouTube
, 1. Legaliteitsbeginsel
- Zowel de overheid (het hoogste bevoegde gezag in een land) als de burgers (de
inwoners van een land) van een staat zijn gebonden aan de wet.
- Als de overheid dwang wil toepassen (= ingrijpen in de rechten en vrijheden van de
burgers) dan moet de bevoegdheid daartoe in de wet staan.
Rechtsbronnen:
- Verdrag
o Internationaal (euromees verdrag voor de rechten van de mens
- Wet
- Jurisprudentie
o Rechtelijke uitspraken
- Gewoonterecht
o Recht wat nergens opgeschreven staat.
2. Scheiding van machten (trias politica)
De macht in een staat is verdeeld in drie machten:
2. De wetgevende macht
- Iemand maakt wetten
3. De uitvoerende/bestuurlijke macht
- Voert wetten uit. Moet iemand anders zijn
4. De rechterlijke macht
- Weer iemandanders mag uitspraken doen. Denk aan rechters
Herkomst: Charles Montesquieu (1689-1755, Frankrijk)
Uit: https://historiek.net/trias-politica-in-nederland/1145/
Kennisclip: scheiding der machten, - YouTube
Opdracht (kan een tentamen vraag zijn).
Wetgevende macht Bestuurlijke macht Rechtelijke macht
Rijksoverheid Parlement en regering Regering Rechtelijke organisaties
Provincie Provinciale staten Gedeputeerde staten Rechtelijke organisaties
Gemeente Gemeenteraad College van burgemeester en Rechtelijke organisaties
wethouders
Grondrechten
- Basisrechten van burgers (burgerrechten)
- Herkomst: Thomas Hobbes, John Locke
o Zij hebben nagedacht over de legitimiteit van de staat(macht) tot haar
burgers:
- Sociaal contract
o Natuurtoestand is onhoudbaar, onveilig. Burgers dragen een stukje van hun
vrijheid over aan een soeverein in ruil voor veiligheid.
Waar vinden we de grondrechten
- In de Grondwet
, o De eerste Grondwet in Nederland: Bataafse Republiek (1795-1806)
o Grondwetherziening in 1848 (Thorbecke): Het parlementaire stelsel werd
ingevoerd, de koning verloor veel macht, burgers kregen meer vrijheden.
- In de internationale verdragen zoals
o IVBPR (Internationaal verdrag inzake burgerrechte en politieke rechten,
Verenigde Naties 1966)
o EVRM (Europees verdrag voor de rechten van de mens, Raad van Europa
1950)
o Hierin vinden we de grondrechten terug als mensenrechten.
Soorten grondrechten
- Klassieke grondrechten (overheid passief)
o Beschermen de burger tegen de overheid
o Burgers kunnen zich hierop beroepen bij de rechter
Vrijheid van meningsuiting
- Sociale grondrechten (overheid actief)
o De overheid moet zorgen voor de burger
o Burgers kunnen zich niet hierop beroepen bij de rechter
Recht op onderwijs
Kennisclip: Wat zijn grondrechten – YouTube
Rechterlijke controle
- De rechters toetsen de rechtmatigheid van het overheidshandelen.
- De rechters moeten onafhankelijk en onpartijdig zijn.
- De rechters worden voor het leven benoemd (onafhankelijk)
- De rechters doen uitspraken zonder invloed van de andere machten (onpartijdig)
Democratie
De burgers kiezen wie het land regeert (volksheerschappij)
Kenmerken:
- Er is een volksvertegenwoordiging (parlement, provinciale staten en gemeenteraad)
- Er is actief en passief kiesrecht
o Actief is dat je je stem mag uitregen
o Passief is dat je jezelf verkiesbaar mag stellen
- Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen
- Vreedzame wisseling van de macht
- Controle op de overheid mogelijk (openbaarheid v.h. bestuur, NGO’s (een organisatie
die niet gekoppeld is aan de overheid) , vrije media)
- De rechten en de mening van de minderheid worden gerespecteerd
Hoe analyseer je een casus juridisch?
De analysevragen:
1. Wat zijn de vragen of problemen die de cliënt aan jou als sociaal werker kan
voorleggen in deze casus?
2. Bij welke vragen heb je wet en regelgeving nodig om een antwoord te kunnen te
geven?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annewestermann. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,00. Je zit daarna nergens aan vast.
