Volledige en uitgebreide samenvatting van het vak Diagnostiek. De hoorcolleges zijn duidelijk en uitgebreid meegenomen in de samenvatting. Deze samenvatting is gebaseerd op de KFP track, waarbij de specifieke hoorcolleges voor deze track zijn meegenomen. Om de samenvatting nog beter te verduidelijk...
Inhoudsopgave & Informatie
Hoorcollege 1: Introductie en Theoretisch Kader ........................................................ 2
Hoorcollege 2: Diagnostisch Proces; Anamnese en Observatie ................................. 4
Hoorcollege 3: Heuristieken en Besluitvorming ......................................................... 11
Hoorcollege 4: Neuropsychologie en Intelligentie ..................................................... 16
Hoorcollege 5: Persoonlijkheid en Persoonlijkheidsstoornissen ............................... 25
Hoorcollege 6: Forensische Diagnostiek .................................................................. 39
Hoorcollege 7: Forensische Diagnostiek en Verslaving ............................................ 49
Tentamenvragen ....................................................................................................... 62
Deze samenvatting dient voor het vak Diagnostiek (500806-M-6) aan Tilburg University
voor de Master Klinisch Forensische Psychologie, collegejaar 2024-2025.
Afbeeldingen komen uit de slides/ colleges van het desbetreffende vak. Casussen
worden vanwege geheimhoudingsplicht niet opgenomen in de samenvatting.
Hoorcollege 1: Introductie en Theoretisch Kader
Diagnostiek
Diagnostiek is een besluitvormingsproces waarin de diagnosticus, in interactie met de
cliënt/ patiënt/ onderzochte, voortdurend hypothesen formuleert en test, gepaste
instrumenten selecteert en gegevens interpreteert, waarbij hij/ zij/ hen op dynamische
wijze informatie van verschillende bronnen integreert.
Het is een interactief proces, waarbij men de uitkomsten linkt aan kennis opgedaan uit
praktijk, ervaring en scholing. Een vermoeden op basis van ervaring is niet genoeg, de
uitkomsten dienen gelinkt te worden aan empirische bronnen.
• 91% van de psychologen in de praktijk verrichten diagnostische
werkzaamheden
• In 64% van de vacatures worden diagnostische vaardigheden als belangrijke
vereisten gesteld
• Diagnostiek is meer dan alleen testen.
• Diagnostiek is meer dan een label op iemand plakken. Sommige cliënten in de
praktijk voelen zich bezwaard door de “labels”.
• Adequate diagnostiek is net zo belangrijk als behandeling. Diagnostiek geeft
richting aan behandeling, want als er een goede diagnostiek is uitgevoerd, kan
men het beter aanpassen op de behandeling.
Toepassing Diagnostiek
Diagnostiek kent een brede toepassing:
• Binnen de klinische GGZ setting (bijv. wanneer iemand stemmingsklachten
ervaart).
• Binnen de forensische setting (bijv. wanneer de rechtbank een verklaring/
advies zoekt over het criminele gedrag van een verdachte).
• Binnen de kind en jeugdsetting (bijv. wanneer een kind op school tegen
leerproblemen aanloopt).
• Buiten psychologische velden, zoals arbeidspsychologie, kan ook diagnostiek
gebruikt worden (bijv. heeft men bepaalde competenties die wat voor een baan
kunnen betekenen).
• Etc.
Een diagnosticus wilt begrijpen welke interne psychische processen en
omgevingsinvloeden ten grondslag liggen aan klachten/ problemen van de cliënt,
patiënt of onderzochte (bijv. het systeem).
Diagnostisch Proces
Diagnostisch onderzoek is een proces
dat naast inhoudelijke inzicht op het
gebied van de klinische, forensische of
kind & jeugd psychologie, theoretische
kennis en professionele vaardigheden
vereist, zoals gespreksvaardigheden en
professionele attitudes. Het proces start
met de aanmelding/ verwijzing naar
psycholoog en eindigt met de bespreking
van het advies.
Het diagnostisch proces volgt de empirische cyclus:
• Observatie: verzamelen van gegevens op basis van dossier en intake.
• Inductie: bedenken wat er aan de hand kan zijn (uitwerken onderzoeksopzet).
• Deductie: formuleren van hypotheses (mogelijke redenen die aansluiten bij
casuïstiek, klachten en problemen die cliënt ervaart).
• Toetsing: toetsen van hypotheses en instrumenten selecteren.
• Evaluatie: evalueren van proces en resultaten.
Gebruikte Methoden
De methoden die gebruikt worden in het diagnostisch proces hebben zowel voor- als
nadelen
• Observaties
• Interviews
• Psychologische testen
Definiëren van Normaal vs. Abnormaal
• ’Normaal’ is een inadequate term wat leidt tot stigma en pathologiseren
• Wat houdt normaal in? Wat houdt abnormaal in?
֍ Complexiteit van menselijk gedrag is moeilijk te vangen in terminologie
• Geen consensus: Verschillende definities voor normaal en abnormaal, elk met
voor- en nadelen
• Het ontbreken van een eenduidige definitie van normaal en abnormaal gedrag
bemoeilijkt de formulering van criteria voor afwijkend gedrag
Categorisch vs. Dimensionaal
• Mentale klachten kun je indelen in categorieën of plaatsen op een continuüm
• Categorische presentatie (stoornis is aanwezig of afwezig) kent assumpties
֍ Je kan een duidelijk kwalitatief onderscheid maken tussen een stoornis
en normaal gedrag
֍ Een categorie (een stoornis) is homogeen
֍ Alle categorieën samen vormen alle mogelijke mentale stoornissen en
individuele categorieën sluiten elkaar uit
• Categorische presentatie van psychopathologie is dominant (Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders, International Classification of Diseases)
• De categorische presentatie kent nadelen:
֍ Veel comorbiditeit tussen geclassificeerde stoornissen
֍ Psychopathologie is dimensioneel in plaats van categorisch van aard
֍ Classificaties hebben beperkte validiteit in het voorspellen van
klachtenverloop
֍ Veel classificaties zijn heterogeen
• Ontevredenheid over de DSM en ICD leidde tot een dimensioneel framework
voor onderzoek naar stoornissen
• Research Domain Criteria (RDoC)
֍ Transdiagnostisch (‘over diagnoses heen)
֍ 5 transdiagnostische domeinen
֍ Domeinen geanalyseerd op verschillende niveaus
֍ Biedt inzicht in factoren die klachten
veroorzaken/instandhouden en stimuleert individuele
behandeling op maat
• Ander model is de Hierarchical Taxanomy of
Psychopathology. Het HiTOP-model is opgebouwd
uit niveaus die psychopathologie omvatten:
֍ Symptomen: Specifieke gedragingen/
ervaringen (bv. angst, hallucinaties)
֍ Syndromen: Groepen van samenhangende
symptomen die samen een bepaalde stoornis
vormen (bv. angststoornis)
֍ Subfactoren: Hogere orde factoren die
meerdere syndromen integreren, zoals interne
en externe problemen
֍ Spectra: brede groepen van subfactoren die
van elkaar te onderscheiden zijn maar wel gerelateerd zijn (bv.
psychotische en persoonlijkheidsstoornissen.
Hoorcollege 2: Diagnostisch Proces; Anamnese en
Observatie
Diagnostisch Proces
Diagnostisch onderzoek is een proces dat naast inhoudelijke
inzicht op het gebied van de klinische, forensische of kind &
jeugd psychologie, theoretische kennis en professionele
vaardigheden vereist, zoals gespreksvaardigheden en
professionele attitudes. Het proces start met de aanmelding/
verwijzing naar psycholoog en eindigt met de bespreking van
het advies.
Het diagnostisch proces volgt de empirische cyclus:
• Observatie: verzamelen van gegevens op basis van
dossier en intake.
• Inductie: bedenken wat er aan de hand kan zijn
(uitwerken onderzoeksopzet).
• Deductie: formuleren van hypotheses (mogelijke
redenen die aansluiten bij casuïstiek, klachten en
problemen die cliënt ervaart).
• Toetsing: toetsen van hypotheses en instrumenten
selecteren.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ivyvanekert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
