H3 het gesprek
3.2 De plaats en functie van het gesprek in de
diagnostische cyclus
Het eerste contact tussen psycholoog en clt bestaat uit 1 of meer gesprekken, die in de GGZ
gewoonlijk worden aangeduid als intake- of aanmeldingsgesprek.
Belangrijkste doel is informatieverzameling, en wel die informatie die nodig is om een antwoord te
kunnen geven op de vraag waarmee de clt zich meldt. Minstens zo belangrijk is een relationeel doel:
het opbouwen van een goede, professionele werkrelatie.
Observaties tijdens dit gesprek kunnen aanvullende informatie opleveren.
Soms is dit gesprek voldoende om de hulpvraag te kunnen beantwoorden, in andere gevallen wordt
aanvullend (test)onderzoek uitgevoerd.
Het gesprek wordt als diagnostische methode gebruikt door alle disciplines die in de gezondheidszorg
(gz) werkzaam zijn.
Intakegesprekken worden gevoerd in alle hulpverleningsinstellingen. Vorm van het gesprek is
wisselend, evenals de inhoud. Ook de informatie die vooraf beschikbaar is, is verschillend. In eerste-
of tweedelijns ambulante instelling bestaat de intakefase vaak uit enkele gesprekken waarin een
breed scala van onderwerpen wordt besproken, waarna teamoverleg over de gewenste behandeling
en een behandelingsadvies volgt. In andere gevallen (grotere instellingen) wordt een clt naar een
psycholoog doorverwezen met een concreet verzoek om nader psychologisch (test)onderzoek en
advies. In deze variant is een kort gesprek, gericht op de gestelde vraag vaak voldoende.
Binnen sommige instellingen bestaat verschillende varianten voor de intakeprocedure:
- Eerste variant bestaat eruit dat de intaker aan het eind van het eerste gesprek zelf kan
bepalen of 1 of 2 extra gesprekken voor verdere informatieverzameling nodig zijn. Dit is
vooral nuttig bij cltn bij wie de problemen in eerste instantie niet zo concreet te omschrijven
zijn.
- Tweede variant is het vijfgesprekkenmodel. Deze procedure wordt vooral geschikt geacht
voor cltn die lijden aan relatief duidelijk omschreven en afgebakende problemen die naar
verwachting met een beperkt aantal gesprekken kunnen worden opgelost. Intake en
behandeling worden in deze variant nauw aan elkaar gekoppeld.
3.3 Voorwaarden voor het gesprek
De voorwaarden hebben betrekking op de omgeving, de kennis en de vaardigheden van de
gespreksleider.
3.3.1 de omgeving
Het gesprek moet plaatsvinden in een rustige omgeving die niet afleidt van het doel van het gesprek.
De clt moet zich voldoende op zijn gemak voelen om persoonlijke en emotionele onderwerpen te
bespreken. De gespreksruimte moet neutraal maar prettig overkomen. De gespreksleider moet
ervoor zorgen dat het gesprek ongestoord kan verlopen.
Gespreksleiders verschillen van mening wat betreft het maken van notities tijdens het gesprek.
Schrijven tijdens het gesprek is efficiënt, omdat het nawerk tot een minimum kan worden beperkt.
, Anderzijds komt juist in het eerste gesprek vaak zo veel nieuwe informatie naar voren dat de
gespreksleider veel moet schrijven en zich daardoor weinig kan richten op het verhaal van de cliënt.
De algemene bejegening van de clt binnen de instelling kan grote invloed hebben op diens bereidheid
om met de gespreksleider in zee te gaan. Een bij voorkeur hoffelijke, maar op zijn minst vriendelijke
en niet agressieve bejegening moet beginnen bij de receptiemedewerkers, ook aan de telefoon. Ook
gespreksleiders dienen in uiterlijk en houding respect voor de clt uit te stralen en te voorkomen dat
zij door oppervlakkige kenmerken irritaties of andere gevoelens oproepen. Gepaste afstand is nodig:
te joviaal en vriendschappelijk gedrag van de gespreksleider belemmert het ontwikkelen van een
professionele werkrelatie.
Kennis van de gespreksleider
Dit betreft in eerste plaats psychische processen, functies en stoornissen in brede zin. Hij moet op de
hoogte zijn van de inhoud van de belangrijkste classificatiesystemen van psychische stoornissen, zoals
DSM-V.
Ook globale kennis van de epidemiologie is wenselijk. De gespreksleider moet weten welke
psychische stoornissen frequent voorkomen en welke zeldzaam zijn. Verder moet hij enige kennis
hebben van somatische aandoeningen die met psychische verschijnselen kunnen samenhangen, om
zo nodig tijdig een arts (psychiater) te kunnen consulteren dan wel de clt te kunnen doorverwijzen.
Vaardigheden van de gespreksleider
Onderscheid te maken tussen algemene basishouding/attitude en specifieke gesprekstechnieken.
Algemene aspecten van de attitude van de gespreksleider werden beschreven door Carl Rogers
(1961), nu worden deze vaak beschouwd als basisvaardigheden binnen het therapeutisch contact.
Empathie van de gespreksleider is van primair belang. (= het vermogen om zich in te leven in de
wereld en de beleving van de clt).
Onvoorwaardelijke positieve acceptatie is eveneens nodig: de gespreksleider moet duidelijk maken
dat hij de clt accepteert en respecteert zoals hij is en niet veroordelend reageren.
Echtheid, dit houdt in dat de gespreksleider zich bewust is van eigen gedachten, gevoelens,
vooroordelen, waarden en normen, ook in de relatie met zijn clt.
Als een gespreksleider beschikt over deze 3 aspecten, dan zal hij gemakkelijker een positieve
werkrelatie opbouwen, vaak aangeduid met de term ‘rapport’. Om een goed rapport met de clt te
ontwikkelen moet de gespreksleider zich voegen naar het referentiekader van de clt. Daarnaast kan
het helpen om het taalgebruik en de communicatiestijl aan te passen aan die van de clt. Verder dient
hij een inschatting te maken van de intelligentie van de clt. En hier in zijn woordkeuze rekening mee
te houden.
Qua specifieke gespreksvaardigheden zijn de meest essentiële vaardigheden luisteren en adequate
vragen stellen. Goed luisteren vereist non-verbale vaardigheden, prettig oogcontact, verbale
vaardigheden en korte parafrases. Adequaat omgaan met stiltes vormt een belangrijk onderdeel van
de luistervaardigheden. De gespreksleider moet kunnen inschatten wanneer stiltes functioneel zijn
dan wel disfunctioneel. Dit lukt alleen als de gespreksleider zelf niet bang is voor stiltes.
De gespreksleider dient geschoold te zijn in het kiezen van adequate vragen. In het algemeen, maar
zeker in het begin van het gesprek of bij een nieuw onderwerp zijn open vragen geschikt, terwijl
gesloten (check)vragen nodig zijn om bepaalde onderwerpen uit te diepen. Overige belangrijke
gespreksvaardigheden zijn reflecteren o gevoel van de clt, concretiseren, structureren en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MarloesPsycholovie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.