Hoorcollege 1:
Overzicht van college 1:
1. inleiding
2. eerste aanzet tot een problematisering
3. teleologische interpretatie van het Verdrag van Rome
4. de EU als constitutionele gemeenschap
5. autonome rechtsgemeenschap zonder politieke gemeenschap
6. opbouw van de cursus
Wat betekend “wij”? We moeten mensen insluiten, maar ook uitsluiten.
Midterm is 30%, examen is 70%
1. Inleiding:
Onderdeel uitmaken van de EU neemt niet alleen rechten, maar ook plichten met zich mee.
Protesten tegen een Poolse loodgieter: meldpunt van de PVV. Wat staat hier ter discussie: in Europa
de gedachte is dat als we een interne markt in het leven roepen, omdat we de schotten tussen de
verschillende economieën weghalen, kunnen we een grotere markt hebben, dan meer
werkgelegenheid. Ook krijg je bewegingen van mensen tussen landen heen opzoek naar werk. De
interne markt si een manier om welvaart te creëren, maar wat achterwegen wordt gelaten: het heeft
ook verliezers. Sommige mensen zitten vastgenageld aan bv Tilburg, wat gebeurt er met hun als
andere mensen (uit andere Eu landen) hier hun werk innemen. Hoe kunnen we dat compenseren?
Hiermee worstelen we nog. In NL betalen we belastingen in de gedachte dat we solidariteit kunnen
opbrengen voor den Nederlanders, zijn we beried om solidair te zijn met andere mensen van andere
landen?
Brexit: wat berekend het om onderdeel te zijn van Europa?
Is er iets in de identiteit van Europa dat voorbij/boven de interne markt stijgt?
Elke grens die je trekt is tot op zekere hoogte willekeurig, mensen sterven van wege hoe de grens
getrokken worden (bv oversteken van vluchtelingen of boeren in Afrika).
2. Eerste aanzet tot een probleemstelling:
a. in welke zin is de EU een gemeenschap?
b. In welke zin is de EU Europees?
a. in welke zin is de EU een gemeenschap?
- Advies van de Raad van State van 12 september 2007, naar aanleiding van het verdrag van Lissabon.
NL en FR hebben nee gezegd (bij het Constitutionele Verdrag), naar aanleiding van die nee hebben we
het verdrag van Lissabon in de plaats gekregen. En dat is de grondwet van Europa, maar ze hebben
alle symboliek weggehaald, ze spraken niet meer over een grondwet, maar in feite is hetzelfde als het
al was.
,Vraag Raad van State: kan dit door de beugel? Kunnen we dit ondertekenen en er verder mee gaan.
Het advies werd op een behendige manier de fundamentele vragen van is het een grondwet, te
neutraliseren.
Wat heb je voor ogen als je het hebt over een constitutie? Wat bedoelen we met een politieke
eenheid?
De financiële crisis en de euro, wat die hebben meegebracht, is een splitsing: aan de ene kant tussen
noord Europa en zuid Europa. In zuid Europa is het heel moeilijk om een baan te vinden. Hoe de euro
in elkaar zit, is in het voordeel voor noord Europese landen, ten koste van zuidelijke landen.
Maar je hebt ook een groeiende splitsing tussen west en oost Europa: het oosten heeft de Sovjet-Unie
meegemaakt, het westen niet. Het behouden van hun eigen identiteit is voor hun heel belangrijk,
want die is toen heel erg op de proef gesteld.
b. in welke zin Europees?
Begint met de vraag over de grenzen van Europa. Je hebt een soort grijs gebied aan de rand. Die
landen zitten op het kruispunt van verschillende culturen (Istanbul), mogen ze dan erbij komen? Wie
mag mee doen en wie niet? de grenzen van Europa zijn landsgrenzen, maar vooral grenzen met hoe
wij onze identiteit willen begrenzen, daar gaat het eigenlijk kom.
Romano Prodi’s probleem:
3. teleologische interpretatie van het Verdrag van Rome:
Doelmatige interpretatie: wat is het doel van Europese interpretatie ne hoe kunnen we het bereiken.
Hier komen de twee arresten in het vizier.
Het EU HvJ moest een manier zien om het proces te verspoedigen. Dit zijn de twee arresten dat
mogelijk hebben gemaakt dat Europese integratieproces de contouren heeft zoals het nu heeft. Deze
twee staan aan de wieg van Europa.
Van Gend en Loos:
Het besluit over de euro was zonder hun niet mogelijk geweest en waar we nu zitten ook niet. heeft
het mogelijk gemaakt voor burgers in een brede zin (ook firma’s), om onder bepaalde voorwaarden,
die strengt zijn, rechten te ontlenen rechtstreeks aan primair Europees recht (verdrag) en dat recht te
laten gelden tegen hun eigen lidstaat en tegen anderen. In tegenstellen wat normaal het geval is met
een internationaal verdrag: rechten en plichten alleen voor de lidstaten, met dit arrest zijn en rechten
plichten ontstaan uit hoofde van het verdrag maar voor markt burgers, voor de burgers van de
lidstaten maar ook voor de firma’s die daar opereren.
Zoiets als een federatie. Op een bepaalde manier had je hier een rechtspraak. Aanloop tot een
consittiuelee rechtsorde. Het heeft een zekere zelfstnadigheid ten opzichte van de lidstaten.
Costa vs. Enel:
, Wat het hof doet is zeggen: Europees recht heeft voorrang over nationaal recht. En het is niet alleen
dat het verdrag van Rome, alle verdragen voorrang geeft over nationaal recht, het heeft voorrang ook
over de nationale grondwet. Zelfs secundair (een verordening of richtlijn) in principe voorrang heeft
over een landelijke constitutie. Dat is heel zwaar geschut.
Het is iets wat heel dichtbij komt bij een federale staat, wetgeving op nationaal niveau en dat werkt
door naar de deelstaten en de inzittenen in de deelstaten???
Deze arresten: hadden we een situatie dat we iets hadden als een grondwet voor Europa en waarbij
het EU HvJ zich bombardeerde zich als een status van constitutioneel hof dat gezag claimt als er
conflict is tussen lidstaten en Eu.
4. autonomie van het gemeenschapsrecht:
Van Gend: wordt gesproken over een nieuwe rechtsorde.
Costa: spreekt over een eigen rechtsorde. Maar eigen van wie?
Hof stelt zich op als een vertegenwoordiger van zoiets als een Europees volk. Want volkeren halen een
grondwet in het leven. Want je hebt het niet zonder het volk. Hij zegt dat we een “wij” zijn.
Als je een interne markt in het leven wil roepen, dan moet je geschikte middelen instellen om het doel
te bereiken, daarom doen we dit allemaal zo drastisch (teleologische interpretatie = je zet de geschikte
middelen in om een doelstelling te halen.
Implicatie hiervan: Levaire arrest (in syllabus): de EU is een constitutioneel handvest heeft. Wanneer je
daarover spreekt, dan is de EU een constitutionele gemeenschap. Wat het hof daar zegt: het verdrag
alle nodige rechtsmiddelen in het leven heeft geroepen om het mogelijk te maken voor het hof om
horizontale en verticale bevoegdheidscontrole uit te oefenen.
Hof: je hebt verschillende instellingen op Europees niveau. Daaronder heb je de lidstaten. Als het hof
zegt, het verdrag voorziet in een volwaardige controle, dan: ik als hoogste rechter wanneer er
geschillen zijn, dan ben ik bevoegd om dat geschil te zeggen (horizontaal).
Maar ook: als Duitsland in geschil raakt met de commissie, dan ben ik ook de hoogste rechter
(verticaal). Conform het verdrag. Het is niet anders wat je hebt in een federale staat. De structuur is
niet verschillend. En toch klopt het niet: het hof van Duitsland begint elk arrest: in de naam van het
Duitse volk, het opereert onder het gezag van het Duitse volk.
Hebben we een Europees volk? Het werd in het leven geroepen door 6 staten.
Al deze arresten hierboven: het veronderstelt zo’n instituut, maar waar is het Europese volk te vinden?
We hebben een structuur in het elven groepen, wat iets als het volk van Europa verondersteld, maar
we zijn er heel verdeeld over wat het nu is.
5. Autonome rechtsgemeenschap zonder politieke gemeenschap?
In Ierland is abortus streng verboden, maar onder Europese wetgeving niet. Wat gebeurt er met de
legitimiteit, wat maakt het bindend recht? Waarom zouden we het gehoorzamen. NL artikel 50: de
staten generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk, daar ontleent de NL wetgeving haar