College aantekeningen
uitgebreide college aantekeningen
- Instelling
- Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
in dit document staan alle aantekeningen van de hoorcolleges van stra(proces)recht 1 uit het jaar 2023/2024
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcolleges straf(proces)recht 1College 1: Doel en aard strafproces 04-09-2023
Vandaag:
- Doelen strafproces
- Spanning tussen de doelen: criminaliteitsbestrijding versus machtsbeheersing
- Aard van het strafproces/wijze van procederen
- Rollen van procesdeelnemers
Doel van vandaag: samenhang laten zien en reflectief kader aanbieden
Doelen van het strafproces:
- Toepassing materiële strafrecht tot strafoplegging te komen. Dit noemen mensen vaak het
primaire doel. Waarom is dit kort door de bocht? Het strafprocesrecht heeft ook een
zelfstandige waarde, namelijk dat de waarheid naar boven komt
- Waarheidsvinding de waarheid achterhalen. Wat is er nou precies gebeurd/aan de hand?
Waarheidsvinding is niet absoluut, want we streven ook andere doelen na.
- Gerechtigheid is ook niet het ultieme doel, maar wel belangrijk. Je wil genoegdoening voor
het slachtoffer.
- Rechtszekerheid als een zaak volgens bepaalde regels wordt afgehandeld dan weet je hoe
dingen gaat. Deze regels zijn soms buigbaar en dus is dit niet het ultieme doel.
- Rechtsbescherming bevoegdheden voor overheid, maar wel binnen kaders, zodat de
bevoegdheidsuitoefening aan banden wordt gelegd.
- Herstel herstel voor het slachtoffer. Schadevergoeding voor slachtoffer. Voordeel van
strafrecht ten opzichte van civiel is dat overheid verantwoordelijk is voor verhaal van de
kosten.
- Rechtsvrede onrust die ontstaan is door het strafbare feit wordt tot een einde gebracht.
Voorwaarde is dan wel dat de rechterlijke uitspraak aanvaardbaar is. Soms gooit de uitspraak
alleen maar olie op het vuur. Bv in rodney king zaak leidde het tot rellen
Er is dus geen ultiem doel, geen belangrijkste doel. Er is discussie over. De doelen kunnen op
gespannen voet met elkaar staan. Zoals bijvoorbeeld waarheidsvinding en rechtsbescherming: je mag
een gesprek tussen cliënt en advocaat niet afluisteren wegens rechtsbescherming, maar zou wel
beter zijn voor waarheidsvinding.
Procesafspraken passen goed bij het doel van toepassing van het materiële strafrecht. Dmv afspraken
kan je efficiënt tot afhandeling van de zaak komen. Andere doelen kunnen daarmee in het gedrang
komen, zoals bijvoorbeeld herstel. De afspraken kunnen ongunstig zijn voor het slachtoffer. Je kan dat
oplossen door de officier de opdracht mee te geven rekening te houden met belangen slachtoffer.
Ook rechtsbescherming kan in het geding komen: is de gemaakte afspraak wel vrijwillig? Ook komt
het in de knoop met toepassing van het materiele strafrecht, want dat wil preventie, maar
procesafspraken zijn specifiek voor 1 casus en dus geeft het geen afschrikfunctie, omdat het niet
algemeen werkt.
De doelen zijn een kader van waaruit je kan reflecteren. Als je gevraagd wordt om te reflecteren op
een bepaald instrument dan kan je kijken of het instrument recht doet en in hoeverre aan de
bovenstaande doelen.
Doel van het strafprocesrecht: bevoegdheidstoedeling versus bevoegdheidsbeperking
,Van doelen naar feitelijke invulling:
- Hoe moeten we het strafproces dan inrichten?
- Modernisering wetboek van strafvordering maakt dat wetgever bepaalde keuzes moet gaan
maken. Hierbij worden de doelen afgewogen
- Aard strafproces mede bepaald door:
Criminaliteitsbestrijding versus machtsbeheersing
Accusatoir versus inquisitoir
Criminaliteitsbestrijding versus machtsbeheersing:
De spanning tussen deze twee werd al door de wetgever van 1926 erkend. Die wet wilde de schuldige
al straffen en de niet-schuldige zo min mogelijk lastigvallen. Algemeen en particulier belang bij een
evenwicht/balans tussen die twee. Je hebt een algemeen belang: je wilt dus de samenleving
beschermen tegen criminaliteit, maar ook tegen overmatig gebruik van de macht. Het heeft ook een
particulier belang: als je geen strafbaar feit hebt gepleegd word je ook niet lastig gevallen.
Hoe kan je die balans realiseren? Zijn verschillende modellen/theorieën over:
- Crime control model versus due process model (Packer) zijn twee uitersten.
Crime control model= criminaliteitsbestrijding stel je op het hoogste plan. Dat is dus het
belangrijkste doel. Dat doe je in dit model zo efficient en effectief mogelijk, dus als dat
betekent dat je het buitengerechtelijk kunt afdoen dan doe je dat. Je accepteert hierbij
dat er fouten worden gemaakt, want die fouten zijn de onvermijdelijke prijs voor onze
vrijheid en de bescherming tegen criminaliteit.
Due process model= overmatige overheidsrepressie is de bedreiging voor burgers, dus
moeten we de macht van de overheid zoveel mogelijk aan banden leggen. Zorgvuldigheid
en betrouwbaarheid staan centraal, bij elke vorm van twijfel kan het onderzoek worden
heropend. Procesafspraken horen hier niet in thuis
- Worden dus twee modellen tegenover elkaar gezet die twee uitersten zijn. Je kunt systemen
op deze glijdende schaal zetten. De perfecte verhoudingen veranderen door tijd en
omstandigheden. Bijv. in een land met drugsoorlogen zal je meer opschuiven naar crime
control model.
- EVRM/EHRM mensenrechten moet je in acht nemen en die geven dus beperkingen. Ze
erkennen het belang van criminaliteitsbestrijding als factor van beperking van
mensenrechten. Zijn wel allerlei voorwaarden aan verbonden. Mensenrechten geven dus een
kader waar je je in ieder geval aan moet houden. Niet alle rechten kunnen ingeperkt worden,
zoals het verbod op foltering. Maar zegt het EHRM: het belang van mensenrechten mag je
niet opofferen voor snelheid/efficiëntie.
Aard strafproces: accusatoir versus inquisitoir:
- Zijn twee grote procesmodellen: Accusatoir procesmodel & Inquisitoir procesmodel
- Verschillen kan je weergeven op verschillende terreinen:
1. Principe: wie klaagt rechtsschender aan?
Iedere burger puur accusatoir. Vroeger kon je iemand betalen om voor jou een proces
te starten= sycofant. Probleem hiermee is dat rechtsgelijkheid in het geding komt. Het is
subjectief.
Slachtoffer soms kan een slachtoffer meeprocederen. In NL kennen we dat niet.
Magistraat onafhankelijke partij, namelijk de OvJ. = inquisitoir
2. Verantwoordelijkheid voor waarheidsvinding:
, Burgers accusatoir
Politie accusatoir
Rechter inquisitoir
Als je burgers bij waarheidsvinding betrekt, dan moet je burgers ook een podium
geven. In een accusatoir stelsel, waarin de verdediging bewijs kan aandragen, is er
veel meer aandacht voor het onderzoek ter terechtzitting. Dat is het center piece, alles
gebeurd tijdens het onderzoek ter terechtzitting, denk aan Amerika. In een inquisitoir
stelsel is het onderzoek ter terechtzitting minder belangrijk, omdat het onderzoek van
overheidswege wordt gedomineerd. Rechter heeft in het vooronderzoek al gekeken, je
hoeft tijdens het onderzoek ter terechtzitting alleen nog maar te kijken of het allemaal
wel goed is gegaan.
3. wie is verantwoordelijk voor de eerlijkheid van de rechtspleging?
- accusatoir: verdediging heeft een scala aan rechten om een goede verdediging te voeren.
Onschuldpresumptie, oproepen getuigen, verdediging moet zelf die rechten verwezenlijken,
dus is verdediging zelf verantwoordelijk.
- Inquisitoir: autoriteiten zijn verantwoordelijk, want onafhankelijke magistraat waakt over
belangen van de verdachte.
- Jury kan in beide stelsel voorkomen. Bij juryrechtspraak waakt de jury hierover.
Kenmerkend is dat een jury er is uit wantrouwen tegen de overheid en de overheid dus
controleert.
Accusatoir Inquisitoir
Vervolging door een private partij van Vervolging door overheid. Slachtoffer staat
oorsprong, maar tegenwoordig wel publieke meer aan de zijlijn
aanklager
Equality of arms: beide partijen hebben gelijke Verdachte is object van onderzoek.
rechten. OvJ en verdachte staan als
procespartijen tegenover elkaar. Als je ergens
niet om hebt gevraagd kan je daar later niet
op terugkomen= rechtsverwerking
Onderzoek ter terechtzitting is centerpiece. Accent op voorbereidend onderzoek, daarom
Geen RC in voorbereidend onderzoek. ook een RC betrokken bij voorbereidend
onderzoek
Rechter is lijdelijk, partijen dragen bewijs aan Rechter is actief. Gaat zelf op zoek naar wat er
en rechter is een soort scheidsrechter is gebeurd.
Onderzoek door beide partijen. OM heeft Feitenonderzoek wordt van overheidswege
verplichting tot disclosure= als om ontlastend gedomineerd.
bewijs vindt moet het dat ook overleggen
Waarheidsvinding door middel van clash of Zoektocht naar de materiële waarheid door de
opinions. Twee partijen die afzonderlijk info overheid
inbrengen geeft de beste informatie, dat is de
gedachte.
VS, Engeland, maar zuiver accusatoir kennen Frankrijk, Nederland
we niet meer, want ook hier tegenwoordig
een publieke aanklager
Nadeel inquisitoir: tunnelvisie overheid
Hoe is het nu in NL:
, - Van oorsprong een inquisitoir stelsel herken je nog heel erg terug. We hebben een
inquisitoire stijl van procederen:
Onderzoek hoofdzakelijk gedomineerd door de overheid. Verdediging mag onderzoek
doen, maar eigenlijk doet de overheid alles.
Zware accent op vooronderzoek
We hebben een beroepsrechter, er is nauwelijks sprake van lekeninbreng. Veel
vertrouwen in de professionaliteit van de rechtspraak
- Maar ook nieuwe ontwikkelingen: accusatoir kenmerken gekregen
- Modernisering WvSv: hoe gaan we om met die traditie? We behouden het accent op het
vooronderzoek. We blijven vertrouwen op het onderzoek dat door de overheid wordt
verricht, maar de verdediging heeft wel meer mogelijkheden gekregen om tegenspraak te
bieden. Ook in het vooronderzoek
- Keuze is nog steeds: een contradictoir proces op inquisitoire leest geschroeid= aspecten
van tegenspraak, maar ook nog steeds inquisitoire kenmerken.
- Veel zorgen over de beweging naar voren, want nog meer accent op het vooronderzoek.
Nog meer getuigen vooraf horen ipv op het onderzoek ter terechtzitting.
Procesdeelnemers:
Er is een relatie tussen positie/rol van de procesdeelnemers en de visie op de aard van de
strafrechtspleging
- De onpartijdige en onafhankelijke rechter:
Vooronderzoek: rol van de RC is anders geworden. Is iemand die controleert, deed
vroeger meer onderzoek
Rechter heeft een actieve rol gekregen en dus meer regie over het onderzoek
Actieve rol rechter en onpartijdigheid kunnen op gespannen voet staan
Controle: wraking of verschoning (512-517 Sv)
- Officier van justitie:
Is ie partij en dus crime fighter of geen partij en dus magistraat? OvJ is het allebei. In
welk stelsel past OvJ als magistraat beter? Inquisitoir stelsel.
- De raadsman
Strafrechtspelging vereist een goede raadsman. Hoe meer accusatoir het stelsel hoe
belangrijker een goede advocaat
Principiële partijdigheid: moet niet aan waarheidsvinding meewerken, maar moet zich
wel aan de regels houden
Toegenomen verantwoordelijkheden
- Verdachte
- Slachtoffer:
Steeds meer rechten gekregen: o.a. spreekrecht. Zie art. 51a-51h Sv, 12Sv. In een
inquisitoir stelsel had een slachtoffer eigenlijk geen rechten.
Compliceert het strafproces
- Getuigen: slachtoffers en anderen
Conflict tussen verdedigingsrechten en bescherming getuigen tegen secundaire
victimisatie. Vaak worden getuigen ook niet ondervraagd tijdens het onderzoek.
- Deskundigen:
Toegenomen rol
Expertise paradox
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marleen33. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,29. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 60904 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen