Studie van het sociaal werk
DEEL 1: Wat is sociaal werk?
Sociaal werk is heel breed.
- Studiebeurs aanvragen
- Personen met handicap helpen begeleid wonen
- Via huiswerkklas migranten helpen
- Uitkering van nieuwkomers regelen
- Theater organiseren met allochtonen
- Thuiszorgopname in rusthuis regelen
- Schuldbemiddeling
- Activiteiten voor kinderen op woensdag
- Praten met drugsverslaafden
- ….
Feiten over sociaal werk:
- Maatschappelijk assistent is een beschermende beroepstitel 12 Juni 1945
MARIA BAERS
- Eerste sociale school Brussel 1920
- Voor 1952 werd diploma uitgereikt door ministerie justitie.
NU departement onderwijs
- Eerste maatschappelijke assistenten werden ingezet in justitie kinderbeschermingswet
- Ontstaan door en voor vrouwen
o Door: burgervrouwen, vrouwen van adel wouden zichzelf nuttig maken, ook door
caritasvrouwen ( Christelijk) naastenliefde.
o Hierdoor 70 – 80% onderwijs en ziekenhuis katholiek.
- Wijd en verspreid beroep overal ter wereld
- Sinds januari 2023 knelpunt beroep
1. De huidige globale definitie van het sociaal werk 2014
Sociaal werk is een praktijk gebaseerd beroep én een academische discipline die sociale verandering
en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van
sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor
diversiteiten staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale
wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal
werk mensen en structuren om levensuitdagingen en problemen aan te pakken en WELZIJN te
bevorderen
- Inzetten op welzijn
o Enerzijds op het niveau van het individu
o Anderzijds op het niveau van structuren maatschappij/ samenleving
1
,Historisch perspectief
Al heel wat pogingen gedaan om het sociaal werk te definiëren. Niet evident en lastig. Sociaal werk is
verbonden met de samenleving waarvan het deel uitmaakt. Definities veranderen dus doorheen de
tijd maar ook geografisch.
Sociaal werk als sociaal construct = een activiteit die het product is van hoe we in een bepaalde tijd
in onze samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken.
Komt niet overeen met de werkelijkheid, hoe we in een bepaalde tijd in onze samenleving kijken naar
sociale problemen en hoe we die aanpakken.
Het is de historische en maatschappelijke context die bepaald wat sociaal werk is.
- Crimineel als je nu met de auto rijdt zonder rijbewijs, voor 1960 mocht je je rijbewijs op
gemeente afhalen zonder examen af te leggen.
- Alles wat te maken heeft met homoseksualiteit, in de middeleeuwen werden deze onthoofd,
tot 1990 gecriminaliseerd geestenziekte, vandaag geen probleem.
Wanneer wij gaan interveniëren tussenkomen in het leven van mensen, wanneer iets als een
probleem gezien wordt.
De Internationale Federation of Social Workers (IFSW) samen met de International Association of
Schools of Social Work (IASSW) formuleren doorheen de tijd definities van sociaal werk.
De eerste definitie is gestart 1957 later in 1982 nog later in 2001. Door voortdurende
maatschappelijke veranderingen heeft elke definitie een beperkte houdbaarheid en kent elke
definitie ook kritiek.
Sinds 2014 spreken de IFSW en de IASSW dan ook van een globale definitie van sociaal werk, al blijft
de kritiek bestaan dat die omschrijving ook niet aan alle vormen van sociaal werk over de hele wereld
recht doet.
De International Federation of Social Workers (IFSW):
- wereldwijde organisatie voor professioneel sociaal werk.
- omvat 141 professionele sociale werkverenigingen die meer dan 3 miljoen maatschappelijk
werkers vertegenwoordigen.
- formele consultatieve status bij de Verenigde Naties en andere mondiale organen.
- Doel: bijdragen aan het bereiken van een sociaal rechtvaardige wereld door middel van
professioneel sociaal werk.
- bepalen en beoordelen de internationale normen voor sociaal werk, de definitie van sociaal
werk en beleid dat de resultaten van goede praktijken bevordert.
The International Association Of Schools Of Social Work (IASSW):
- Wereldwijde vereniging van scholen voor sociaal werk.
- Bevordert de ontwikkeling van sociaal werkonderwijs over de hele wereld
- ontwikkelt normen om de kwaliteit van sociaal werkonderwijs te verbeteren
- moedigt internationale uitwisseling aan
- biedt forums voor het delen van sociaal werkonderzoek en -beurzen
- bevordert mensenrechten en sociale ontwikkeling door middel van beleids- en
belangenbehartigingsactiviteiten .
2
,Er is geen Vlaamse beroepsvereniging aangesloten bij de IFSW.
De Vlaamse Opleidingen Sociaal Werk (VOSW) een overlegorgaan die opleidingen sociaal werk in
Vlaanderen verenigt heeft in 2015 een Nederlands talige versie verspreid.
Begrippen uit de definitie
Een praktijk gebaseerd beroep:
verscheiden beroep. Heel veel verschillende organisaties waar sociaal werkers actief zijn. Binnen die
organisaties zijn ook professionals actief met andere diploma’s. Ook verschillende burgerinitiatieven
die actief zijn op het sociaalwerkveld. Sociaal werk als praktijkgebaseerd beroep dien je dus breed te
interpreteren. Niet enkel professionals met een specifiek diploma beoefenen sociaal werk. Sociaal
werk laat zich niet strikt aflijnen en krijgt vorm in de concrete praktijk
sociaal werk als academische discipline = wetenschap
een handelingswetenschap binnen de wetenschappen., ontwikkelen van sociaal werk theorieën.
Focus op de wetenschappelijke studie van sociale interventies
- T.A.V wie wordt er geïntervenieerd?
- Wanneer wordt er geïntervenieerd?
- Hoe wordt er geïntervenieerd?
- Op welke gronden?
gaat zowel interventies bestuderen op niveau van het individu (mensen) als op het niveau van de
samenleving (structuren).
Bevordert sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van
mensen
- 4 doelen van sociaal werk
In definitie van 2001 lag de focus op het individuele niveau ( micro)
In de huidige definitie ook ingezet op het collectieve of structurele niveau ( macro)
Sociaal werkers gaan bij interventies kijken naar de sociale context en de
verbondenheid tussen de verschillende niveau. sociale verandering.
Sociaal werkers zijn zich bewust en engageren zich om structurele oorzaken van sociale
problemen aan te pakken
Armoede is een stijgend probleem.
Micro: Bij de persoon van armoede kan je zijn niveau helpen schuldbemiddeling
Macro: iemand met een leefloon van 900 euro, tussenkomen in het beleid, onwelzijn
als dit het leefloon is.
Problemen hebben vaak te maken met het structurele niveau.
- Sociale cohesie
Sociaal werkers dragen bij aan het sociaal weefsel in de samenleving.
Proberen iedereen te verbinden met de samenleving op zoveel mogelijke plaatsen.
- Empowerment
proces van versterking waarbij individuen , organisaties en gemeenschappen greep
krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het
aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie.
- Bevrijding van mensen
Bevrijden uit structuren in de samenleving die zorgen voor onderdrukking.
moeten kritisch kunnen denken en bewustzijn door te reflecteren over mechanismen
van ongelijkheid, discriminatie, onderdrukking,……
3
, Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteit staan centraal in het sociaal werk
Om de 4 doelen van het sociaal werk na te streven wordt het sociaal werk gedreven door een aantal
ethische principes = referentiekaders.
Geen neutrale of waardenvrije praktijk, is een normatieve professionaliteit
om te verduidelijken dat de 4 morele waarden en voortdurende reflectie over de vraag ‘Wat is
goed sociaal werk?’ = De Goede dingen doen! essentieel is. Wat is goed handelen?
Voorbeeld normatieve professionaliteit voor probleem van spijbelen
- Een jongere wordt aangemeld door de school bij het centrum voor leerlingenbegeleiding
(CLB) voor spijbelen.
o Sociaal werkers zijn niet zomaar uitvoerders van sociaal beleid. Probleemdefinitie
spijbelen in vraag stellen. Ik weet dat beleid A zegt maar sociaal werker is geen
uitvoerder ervan, in bepaalde situaties niet, is het wel welzijn voor mijn cliënt?
o Is er een probleem? Wat is het probleem voor de jongere? Wat loopt er moeilijk?
Wat is de oorzaak van het probleem? Is de jongere terug achter de schoolbanken
krijgen de beste oplossing? Wat betekent welzijn voor deze jongere op dit moment?
Time-out projecten, alternatieve hulpverleningstrajecten,…….
o Aandacht voor de historiciteit en maatschappelijke context van spijbelen. Wanneer
is spijbelen een probleem geworden in de samenleving? Waarom vindt een
samenleving het zeer belangrijk om professionals in te zetten t.a.v. spijbelaars vb CLB,
spijbelpolitie, ……spijbelen is zelf strafbaar.
o Industrie is veranderd, meer en meer kennis nodig, belangrijk dat jongeren deze
kennis meekrijgen. Van zware handelsindustrie Kennisindustrie. Vroeger geen
hoger diploma nodig, nu hoger geschoolde mensen nodig. Jongeren die spijbelen
hebben minder kans op diploma, moeten we later een werkloosheiduitkering bieden.
Wat is hier goed sociaal werk?
Wat is de oorzaak van je probleem?
Wat betekend welzijn voor deze jongere op dit moment?
Rechtvaardigheid: gaat over de redenen, de beginselen op basis waarvan men stelt of handelingen
juist en eerlijk zijn.
Sociale rechtvaardigheid: gaat over visies op wat faire en rechtvaardige relaties tussen individu en
samenleving zijn – (relatie met sociaal werk….).
Mensenrechten: universele verklaring van de rechten van de mens uit 1948 waarin de verenigde
naties de basisrechten (=grondrechten) van alle mensen omschrijven. Deze rechten moeten een
menswaardig bestaan aan elke mens garanderen.
vertaling naar de Belgische wetgeving. De wet op de openbare centra voor maatschappelijk
welzijn van 1976 en door de zogenaamde sociale grondrechten op te nemen in de grondwet van 1994
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yelinejanssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.