Wat is veredelen?
Het geheel van processen in de textielindustrie die uitgevoerd worden om het substraat de door de
afnemer gewenste eigenschappen te geven. De start van het veredelingsproces begint na het weven,
breien of non woven productie en eindigt bij de laatste bewerking de kwaliteitscontrole. Het
veredelen hoeft niet altijd perse na het weven of breien te zijn, dit kan ook het veredelen van de
garens zijn. Katoen en polyester hebben samen het grootste aandeel van garens in de wereld. Ze zijn
samen goed voor z’n ongeveer 90% van het aandeel. Polyester voor z’n 60% en katoen voor z’n 40%.
Voorbehandelen
Als we gaan voorbehandelen maken we het doek eigenlijk geschikt voor betere bewerking. Een
katoen vezel bevat onder andere was en pectine. Was beschermt de vezel tegen ongedierte
enzovoort. Pectine geeft stevigheid aan de vezel. Maar dit maakt de vezel hydrofoob. Door
voorbewerking wordt de hydrofobe laag verwijdert waardoor de vezel geverfd kan worden. Want
verven gebeurt met water en een hydrofobe vezel neemt geen water op. Sterksel zorgt er voor dat
het garen makkelijk door de machine loopt. Sterksel maakt het garen ook hydrofoob. De goedkoopste
manier van voorbehandelen is het continu proces. Bij het continu proces worden alle stappen van
voorbehandelen achter elkaar uitgevoerd in een en dezelfde machine. Een nadeel van continu is dat
het altijd in grote partijen moet en je dus minder flexibel bent.
Waarom voor behandelen?
- Verwijderen van ongewenste producten (zouten, bestrijdingsmiddelen, sterkmiddelen, stof,
zaadresten etc)
- Het veranderen van de doek eigenschappen (hydrofiel maken: verwijderen van wassen,
pectines en eiwitten)
- Doek uiterlijk veranderen (egaal wit maken, dimensie stabiliteit)
Voorbehandelen: de verschillende stappen
- Aannaaien
- Zengen
- Ontsterken
- Afkoken
- Bleken/ zuren
- Drogen
Doekvoorbereiding
- Substraat wordt in standaard lengtes geleverd (100-200-500-1000 meter)
- Formeren van batches
- Aannaaien van groot belang:
Doekbreuk
Formeren van lots
Goede kant aan elkaar naaien
Ingangscontrole
,Zengen of scheren
Doel: het afbranden van de uit het doek stekende haartjes (of het scheren)
Methodes:
- Haaks op het doek
- Haaks op het doek met koel wals
- Tangentiaal zengen
Proces: continu of discontinu
Versterken
Doel: verwijderen van het sterksel. Heel effectief effect.
Sterksel:
- Zetmeel
- Cellulose derivaten
- PVA
- Polyacrylaten
Methoden: oxidatief of enzymatisch (niet oplosbare sterksels)
heet wassen (oplosbare sterksels)
Bewerking: continu of discontinu
Oxidatief wordt steeds minder gedaan want je krijgt er snel gaatjes van in je doek.
Voorbeeld toetsvraag:
Polyester filament wordt dat gesterkt?
Antwoord
De haartjes hoeven niet meer tegen elkaar aan te komen, want het is al een glad filament. Je moet
het sterkmiddel zien als een soort van smeermiddel om het filament gemakkelijk door het
weefgetouw te laten gaan. Dus het kan wel gesterkt worden.
Polyester stapelvezel wordt sowieso gesterkt.
Afzuren
Doel: verwijderen van Ca, Mg en Fe zouten bij plantaardige vezels
Methode: impregneren met zwavelzuur (koud)
Afkoken
Doel: verwijderen van de primaire wand, vetten, wassen en proteïnen (katoen, vlas etc)
Methode: afkoken met verdunde loog
vetten + loog zeep + glycerine
Proces: uittrekprocedee op Jigger, J-box, kierketel, haspel
Katoen
Secondary wall = de zuivere cellulose.
De andere producten zitten in de primary wall. Door het
afkoken haal je de primary wand er af.
Jigger
In de bak gebeurd het impregneren. Op de grote rol gebeurd het
reageren. Gaat tot 4 tot 6x heen en weer. Na het impregneer proces
gaat de stop onder in de bak eruit. Dan wordt er schoon water in
gedaan en dat ‘spoelt’ als het ware het doek. Gaat het weer 4 tot 6x
heen en weer. Meestal in discontinu installaties.
Snelheid jigger – ongeveer 600m/min
, J-box
Doek in laagjes leggen. Als je de tijd hebt dan heb je vaak minder chemie
nodig en beschadig je minder het doek. Als je minder tijd hebt heb je vaak
meer chemie nodig maar beschadig je het doek sneller. J-box kan zowel als
continu als een discontinu gebruikt worden. Impregneren in de verblijfbak.
Meestal in continu installaties.
Kierketel
Er kan 10.000 meter doek in. Er wordt natronloog in gedaan.
Relatief goedkope machine. Het is simpel gezegd alleen een
impregnerende verblijf bak.
Carboniseren
Doel: verwijderen van plantaardige bestanddelen bij wol
Methode: impregneren met verdund (sterk) zuur, drogen, spoelen, neutraliseren
Carboniseren doe je alleen maar met wol. Wol kan goed tegen zuur in tegenstellen tot cellulose.
Planten resten zijn cellulose dus dat kun je met zuur eruit branden. Dat proces heet carboniseren.
Als je niet carboniseert kun je het daarna moeilijk spinnen. Op een jigger wordt bijna geen wol
verwerkt.
Chloreren
Doel: krimpvrij maken van wol, zijde-achtige glans, kleurstof opname vergroten
Methode: impregneren met chloor, neutraliseren
Chloreren gaat weer over wol. Wol heeft schubben en de buitenste stukjes van de schubben steken
iets uit. Na het weven ga je chloreren. Dan breek je de uitstekende stukje van de schubben af en
voorkom je vervilten. Dit doe je als je niet wilt dat de wol gaat vervilten.
Ontbasten (ontgommen)
Doel: verwijderen van sericine (zijdelijm) bij zijde
Ecru-zijde = niet ontbast
Demi-cuite zijde = gedeeltelijk ontbast
Cuite zijde = volledig ontbast (gewichtsverlies 20-30%)
Proces: koken in een zeepoplossing
Ontbasten gaat over zijde. De zijdelijm zit om de zijde heen.
Verzwaren
Doel: het op gewicht brengen van zijde
A pari = op ruw gewicht
Onder pari = onder ruw gewicht
Boven pari = boven ruw gewicht
Methode: impregneren met bv. Metacrylamide
Verzwaren gaat ook over zijde. Zijde is duur, je wilt het doek wat zwaarder maken.
Bleken
Doel: het verwijderen van de natuurlijke kleurstof, waardoor het doek wit wordt, verbeteren van de
hydrofiliteit, verwijderen van zaadresten
Methode: oxidatief, reductief of enzymatisch
Proces: impregneren met chemicalien, reageren (stoom), wassen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liedekemensink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.