Leerdoelen IOW Deel 2
Sabine Truijens
HC 8: Schoolorganisaties
Definitie van een organisatie:
'Sociale entiteiten die gericht zijn op een doel, ontworpen zijn als systemen van bewust
gestructureerde en gecoördineerde activiteiten en verbonden zijn met de externe omgeving'.
Vijf door Bryk (2010) onderscheiden kenmerken van een schoolorganisatie:
Bryk (2010) identificeerde vijf essentiële ondersteuningen voor het verbeteren van basisscholen: een
sterk leiderschapsteam, een professionele gemeenschap van leraren, een studentgerichte
leeromgeving, een betrokken familie, en een ondersteunend netwerk van partners.
Professionele leergemeenschap:
Een professionele leergemeenschap (PLG) kan worden gedefinieerd als een groep van
onderwijsprofessionals (zoals leerkrachten, schoolleiders en andere medewerkers) die samenwerken
in een gestructureerd, collectief proces om hun onderwijspraktijken te verbeteren en de
leerresultaten van studenten te verhogen. Deze samenwerking is doorgaans gericht op het delen van
kennis, het voortdurend leren van elkaar, en het gezamenlijk ontwikkelen van onderwijsstrategieën.
Dit concept kan worden afgezet tegen andere samenwerkingsvormen die minder gestructureerd of
minder gericht zijn op collectieve professionele ontwikkeling. Voorbeelden van andere vormen van
samenwerking kunnen ad hoc teams zijn, waarbij de samenwerking meer incidenteel is en gericht op
specifieke, kortetermijnprojecten, of informele netwerken, waarbij de uitwisseling van ideeën en
praktijken minder systematisch en georganiseerd is. In tegenstelling tot deze vormen, is een PLG
meer continu, diepgaand en systematisch in het nastreven van onderwijsverbetering en
professionele groei.
Resultaten van de studie van Bryk (2010):
Bryk's studie benadrukte het belang van interactie tussen schoolorganisatorische factoren, relational
trust, en omgevingskenmerken zoals sociaal kapitaal en leerlingen in nood. De studie toonde aan dat
scholen met sterke prestaties op de meeste van deze kenmerken aanzienlijk meer kans hadden om
verbetering te laten zien.
Verschillende factoren die de schooleffectiviteit beïnvloeden:
Bryk (2010) en Creemers & Sleegers (2009) benadrukken het belang van factoren op schoolniveau
(mesoniveau) voor schooleffectiviteit. Deze omvatten het aantrekken van competente leerkrachten,
het samenvoegen van groepen, het werken aan verbondenheid met ouders en de gemeenschap, het
creëren van een schoolcultuur/leerklimaat waarin alle leerlingen zich vertegenwoordigd voelen, en
professionele ontwikkeling op het gebied van differentiatie en klassenmanagement.
Het verschil tussen micro- en mesoniveau in schooleffectiviteit:
Het micro-niveau focust op klas- en instructieniveau, zoals methoden, differentiatievormen en
leerkrachthandelen. Dit heeft betrekking op directe onderwijsactiviteiten en interacties binnen de
klas. Het meso-niveau daarentegen heeft betrekking op schoolbrede factoren zoals leiderschap,
schoolcultuur, en relaties met de gemeenschap, die de voorwaarden scheppen voor effectief
onderwijs.
Definiëren van schooleffectiviteit volgens Creemers & Sleegers (2009):
, Creemers & Sleegers (2009) definiëren schooleffectiviteit als de bijdrage of toegevoegde waarde van
het onderwijs aan de leeropbrengsten. Dit houdt in dat effectieve scholen worden beoordeeld op
basis van hun vermogen om positieve leerresultaten te bevorderen, rekening houdend met de
verschillende uitgangspunten en achtergronden van leerlingen.
Definitie van schooleffectiviteit van Creemers & Sleegers (2009):
Volgens Creemers & Sleegers (2009) wordt schooleffectiviteit gedefinieerd als de bijdrage of
toegevoegde waarde van het onderwijs aan de leeropbrengsten.
Drie uitdagingen in het definiëren van schooleffectiviteit volgens Hoy & Miskel (2008):
De drie uitdagingen bij het definiëren van schooleffectiviteit zijn: het gebrek aan consensus over een
definitieve set van effectiviteitsindicatoren, de veranderende definities van schooleffectiviteit in de
tijd, en de verschillende definities en nadrukken die verschillende stakeholders hebben over
schooleffectiviteit.
Open social-systems framework of school organization van Hoy & Miskel (2008):
Het 'open social-systems framework' van Hoy & Miskel (2008) omvat 'inputs', 'transformational
processes', en 'outputs'. Inputs zijn de middelen en voorwaarden waarmee een school begint;
transformational processes zijn de methoden en activiteiten die binnen de school plaatsvinden om
onderwijs te bieden; outputs zijn de resultaten van dit onderwijsproces, zoals leeropbrengsten en
sociale competenties.
Verschil tussen 'input-output research' en 'effective-schools research':
'Input-output research' voorspelt outputs (zoals leeropbrengsten) op basis van inputs (zoals
middelen), maar biedt geen verklaringen voor de relaties tussen deze twee. 'Effective-schools
research' neemt daarentegen een systeemperspectief in, waarbij naast inputs en outputs ook de
transformational processes worden meegenomen, wat wel verklaringen biedt voor de relaties tussen
outputs en inputs.
HC 9: (Bege)leiden van innovaties in schoolorganisaties
Verschillende organisatiebenaderingen:
Een schoolorganisatie kan worden gezien als een systeem van bewust gestructureerde en
gecoördineerde activiteiten. Organisatiebenaderingen omvatten rationele benaderingen (waarbij
doelen en efficiëntie centraal staan), natuurlijke benaderingen (waarbij mensen en sociale relaties
centraal staan), en een combinatie van beide. Voorbeelden van deze benaderingen zijn scholen die
worden gezien als families, fabrieken, slagvelden, en ziekenhuizen.
Wisselwerking tussen structuur en agency in scholen:
'Agency' verwijst naar het vermogen van individuen om invloed uit te oefenen op hun omgeving. Dit
omvat belangen, toekomstperspectieven, motivatie, zelfwaardering en doelgerichtheid. 'Structure'
omvat de mogelijkheden en beperkingen van de omgeving, zoals geld, beleid, regelgeving, en
huisvesting. In scholen is er een constante wisselwerking tussen deze twee, waarbij agency de
richting bepaalt en structure de omgeving waarbinnen dit plaatsvindt.
Onderscheid tussen schoolontwikkelingscycli en innovatieprocessen:
Schoolontwikkelingscycli omvatten constant evalueren en gerichte acties om ontwikkeling teweeg te
brengen. Innovatieprocessen daarentegen zijn doelbewuste pogingen om nieuwe methoden of
technieken te gebruiken voor onderwijsverbetering. Deze processen omvatten het creëren van
draagvlak, vertrouwen, een goed team, en het voortdurend zoeken naar verbetering.
