Dit is een samenvatting van H11 van het boek Seneca Maatschappijwetenschappen vwo lesboek, tweede geheel herziende druk. Het gaat over paragraaf 1 tot en met 6, waarin de moderne en traditionele samenlevingen worden besproken. Het proces van modernisering.
Een groot deel van het verschil tussen het denken en handelen in traditionele en moderne
samenlevingen kan worden verklaard door rationalisering:
- Traditionele opvattingen en handelswijzen worden vervangen door een doelgericht
handelen, waarbij de werkelijkheid via theorievorming voorspelbaar en beheersbaar
gemaakt wordt.
- Toename doelmatige productieprocessen.
Rationalisering in de economie:
Het streven naar berekenbare en bestendige winst.
Aandelen bij de VOC
- Boekhoudkundige manieren en vrijheid van beroep en bedrijf.
Afschaffen gildes
Overgang traditionele naar kapitalistische economie.
- Differentiatie
Rationalisering in sociale processen:
- Onderwijs moest bedrijfsmatiger.
Inzetten van toetsen met cijfers als resultaten.
Rationalisering in wetenschap en kunst:
- Natuurwetenschap werd steeds groter.
- Wetenschap werd bedrijfsmatiger: uitkomst in verhouding tot investering werd steeds
meer van belang.
- Effect op technieken in de kunst.
Rationalisering in politiek en bestuur:
- Protocollen en regels vastgelegd.
- Affectieve bindingen en emoties mogen geen rol speen bij de beoordeling van zaken.
Rationalisering als onttovering van de wereld:
- Mensen geloven door rationalisering steeds meer dat alles berekenbaar en daardoor
voorspelbaar is.
- Minder belang voor godsdienst, tradities, emotionele bindingen en opvattingen.
Dankzij rationalisering kan de meetbare bijdrage ten opzichte van de gehele samenleving
worden berekend van ieder individu of ieder deel van de samenleving.
Conflict-paradigma:
- Ontstaan van sociale ongelijkheid door het proces van rationalisering.
- Strijd tussen klassen.
- Vervreemding: het isolement van de mens die geen zeggenschap heeft over wat en
hoe er geproduceerd wordt en die in feite machteloos is.
, Rationele-actor-paradigma:
- Actoren kunnen in toenemende mate het proces beheersen om hun eigen doelen te
bereiken.
- Mensen ontwikkelen een samenhangend geheel van doelen die men in het leven wil
realiseren en waarop het gedrag wordt afgestemd.
§11.2 analyse: wording van de moderne samenleving
De moderne samenleving is begonnen tijdens de verlichting. Processen van rationalisering,
staatsvorming, democratisering, institutionalisering, individualisering en globalisering hebben
gezorgd voor ingrijpende sociale en politieke veranderingen in de wereld. Deze veranderingen
worden door wetenschappers vaak aangeduid als modernisering.
Algemene kenmerken van een moderne samenleving:
- Er is een hoge mate van differentiatie binnen de samenleving, mensen verschillen
veel van elkaar, er zijn bv veel meer soorten functies, beroepen en opvattingen dan in
een traditionele samenleving.
- Moderne mensen zijn vaak sterk van elkaar afhankelijk. Een journalist is bv
afhankelijk van computerprogramma’s, die weer afhankelijk zijn van
stroomvoorziening etc.
1. Politieke kenmerken van een moderne samenleving.
- Politieke bindingen in een moderne samenleving zijn ingebed in bureaucratisch
georganiseerde nationale staten, onderdeel van een mondiaal statensysteem.
- Er is sprake van volkssoevereiniteit: een regeringsvorm waarbij de macht van de
regeerders uiteindelijk afkomstig is van de burgers.
- De macht van de overheid in een moderne samenleving wordt beperkt door de in de
rechtsstaat verankerde grondrechten van de burgers.
- De overheid garandeert de sociale grondrechten van burgers via een verzorgingsstaat.
2. Economische kenmerken van een moderne samenleving.
- Het economisch systeem van moderne samenlevingen kenmerkt zich door een hoge
mate van rationalisering en arbeidsindeling.
- Het werkt volgens het kapitalisme inmiddels geglobaliseerde wereldmarkt.
- Moderne economieën worden ook gemengd genoemd. De overheid oefent veel
invloed uit met regels en ook qua economische activiteit.
- Het gaat om een kenniseconomie.
3. Demografische kenmerken van een moderne samenleving.
- De bevolking van moderne samenlevingen concentreert zich in stedelijke gebieden
(urbanisatie).
- Een heterogene samenstelling van de bevolking (onder meer door migratie).
4. Culturele en sociale kenmerken van een moderne samenleving.
- Moderne samenlevingen zijn sterk afhankelijk van technisch-wetenschappelijke
kennis.
- Hoewel er grote variaties bestaan in de mate van secularisering van moderne
samenlevingen is de rol van religie sterk afgenomen. Secularisatie is het proces van
verwereldlijking.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper info8955. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
