Alle hoofdstukken passend bij de premaster orthopedagogiek van SPO voor het vak: Methoden en technieken van onderzoek in de sociale wetenschappen. Uitgebreide samenvatting van alle hoofdstukken, veel puntsgewijs beschreven. of gebruik gemaakt van grafieken.
2. Het onderzoeksplan ................................................................................................................................ 4
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 4
2.2 De tien onderdelen van een onderzoeksplan.................................................................................... 4
2.3 Literatuuronderzoek: voorbereiding op het onderzoeksplan............................................................. 5
2.4 De probleemstelling ........................................................................................................................ 6
2.5 Onderzoeksontwerp ........................................................................................................................ 9
2.6 Protocollen ten behoeve van controleerbaarheid van onderzoek ................................................... 11
2.7 Ethische en praktische overwegingen ............................................................................................ 12
2.8 Wijzigingen in het onderzoeksplan ................................................................................................ 13
3. Benaderingen van onderzoek................................................................................................................ 14
3.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 14
3.2 Typen onderzoek........................................................................................................................... 14
3.3 Het positioneren van onderzoek .................................................................................................... 15
3.4 De empirische cyclus ..................................................................................................................... 15
3.5 De regulatieve cyclus .................................................................................................................... 17
3.6 Benaderingen van onderzoek ........................................................................................................ 20
3.7 De overbrugbare animositeit tussen twee benaderingen ............................................................... 22
3.8 Overzicht en inzicht....................................................................................................................... 23
4. Theorieën, hypothesen en operationalisaties ....................................................................................... 24
4.1 Inleiding en leerdoelen .................................................................................................................. 24
4.2 Theorie als een samenhangend stelsel van uitspraken ................................................................... 24
4.3 Methodologische spelregels .......................................................................................................... 25
4.4 Wetenschappelijke definities......................................................................................................... 27
4.5 Operationaliseren ......................................................................................................................... 28
4.6 Meetniveaus van variabelen ......................................................................................................... 29
4.7 Kwaliteit van de operationalisaties: validiteit en betrouwbaarheid ................................................ 30
4.8 Bruikbaarheid ............................................................................................................................... 33
5. Grootschalig veldonderzoek.................................................................................................................. 35
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 35
5.2 Probleemstelling: wat en waarom? ............................................................................................... 35
5.3 Onderzoeksontwerp: hoe? ............................................................................................................ 36
5.4 Het dataverzamelingsplan ............................................................................................................ 40
5.5 Het steekproefplan ....................................................................................................................... 43
5.6 Wanneer wil je data verzamelen? ................................................................................................. 46
5.7 Waar wil je die data verzamelen? ................................................................................................. 47
5.8 Het data-analyseplan.................................................................................................................... 47
Onderzoeksmethoden 2
,6. Experiment............................................................................................................................................ 50
6.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 50
6.2 Probleemstelling: wat en waarom? ............................................................................................... 50
6.3 Onderzoeksontwerp: hoe? ............................................................................................................ 52
6.4 Dataverzamelingsplan .................................................................................................................. 57
6.5 Hoe wil je rapporteren? ................................................................................................................ 60
10. Gebruik van bestaande gegevens ..................................................................................................... 61
10.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 61
10.2 Verschillende soorten bestaande gegevens ................................................................................... 61
10.3 Registraties en officiële statistiek .................................................................................................. 61
10.4 Secundaire analyse op bestanden uit data-archieven .................................................................... 63
10.5 Voor- en nadelen van het gebruik van bestaande gegevens ........................................................... 64
Onderzoeksmethoden 3
,2. Het onderzoeksplan
2.1 Inleiding
Een onderzoeksplan bestaat uit twee delen.
- De probleemstelling: “Wat wil je onderzoeken en waarom?”
- Het onderzoeksontwerp: “Hoe wil je het onderzoek uitvoeren?”
Elk wetenschappelijk onderzoek is gericht op het genereren van kennis, ongeacht wie de opdracht
geeft tot het onderzoek. Deze kennis moet bijdragen aan het oplossen van kennis- en/of
praktijkproblemen. Een onderzoeksplan is noodzakelijk om goedkeuring voor het onderzoek te
verkrijgen van de Ethische Commissie. Daarnaast is een onderzoeksplan handig voor:
- het afleggen van verantwoording;
- om beslissingen te kunnen laten controleren
- in het kader van wetenschappelijke integriteit
De eerste fase van een onderzoek, is dan ook het opstellen van een onderzoeksplan. Deze fase is
beslissend voor het verdere verloop van het onderzoek.
2.2 De tien onderdelen van een onderzoeksplan
Er zijn tien onderdelen van een onderzoeksplan te onderscheiden:
1. Vraagstelling: wat wil je precies weten?
Probleemstelling: wat en
2. Doelstelling: waarom wil je dit weten?
waarom?
3. Theoretisch raamwerk, eventueel weergegeven als
conceptueel model
4. Hoe wil je je onderzoek opzetten?
Onderzoeksplan
5. Wat voor data wil je verzamelen?
- dataverzamelingsplan
6. Bij wie wil je data verzamelen?
- steekproefplan
Onderzoeksontwerp: hoe? 7. Wanneer wil je die data verzamelen?
8. Waar wil je die data verzamelen?
9. Hoe wil je die data analyseren?
- data-analyseplan
10. Hoe wil je rapporteren?
Probleemstelling
De probleemstelling in het onderzoeksplan geeft altijd antwoord op:
- vraagstelling (1): “Wat wil je onderzoeken?”
- doelstelling (2): “Waarom wil je dat onderzoeken?”
- theoretisch raamwerk (3): “Vanuit welk theoretisch raamwerk ga je dit onderzoeken?”
De volgorde van deze drie punten kan verschillen.
Onderzoeksmethoden 4
,Een paradigma is een stelsel van opvattingen over de juiste/beste manier van wetenschap uitvoeren.
Over waar een wetenschappelijke theorie aan moet voldoen en de manier waarop zo’n theorie
ontwikkelt zou moeten worden respectievelijk confronteren met de sociale werkelijkheid.
Het theoretische raamwerk is de verzameling van concepten en de onderlinge samenhang daartussen
welke de onderzoeker wil gebruiken in het onderzoek. Bij concepten gaat het hier om
maatschappelijke verschijnselen welke gepresenteerd worden in theoretische concepten welke vaak
abstract en niet direct waarneembaar zijn. In het onderzoeksontwerp moet er een vertaalslag worden
gemaakt van de abstracte concepten, naar meer concrete en waarneembare maatschappelijke
verschijnselen.
Het onderzoeksontwerp
In het onderzoeksontwerp leg je uit hoe je een antwoord op je vraagstelling wilt verkrijgen en beschrijf
je de zogenaamde methodologische beslissingen. Hierbij staat de vraagstelling centraal.
Het onderzoeksontwerp bevat alle methodologische aspecten waarmee de onderzoeker tracht een
antwoord op de vraagstellig te kunnen geven:
- De keuze voor een onderzoeksopzet/design (4). Wat voor onderzoek wil je gaan doen?
Grootschalig veldonderzoek, experiment, etnografisch veldonderzoek, inhoudsanalyse of een
systematisch literatuuronderzoek. Hierbij is het van belang te vermelden of het onderzoek
gebaseerd wordt op bestaande gegevens.
- Een dataverzamelingsplan (5): hierin geef je aan wat voor data je wil verzamelen om de
vraagstelling te kunnen beantwoorden. Daarnaast geef je aan hoe de abstracte theoretische
concepten, waarneembaar of bevraagbaar gemaakt worden (operationaliseren). Ook beschrijf
je de aard van de data/variabelen in het onderzoek (kwantitatief of kwalitatief).
- Een data-analyseplan (9): hierin beschrijf je hoe de verzamelde data geanalyseerd gaan
worden.
- Kwantitatief: geef aan of je naast beschrijvende ook toetsende statistiek wil gaan
gebruiken en welk type statistisch model.
- Kwalitatief: beschrijf hoe je deze wilt gaan analyseren.
- Een rapportageplan (10): hierin geef je aan hoe je jouw onderzoek -van probleemstelling t/m
jouw antwoorden op de vraagstelling wilt delen met anderen.
2.3 Literatuuronderzoek: voorbereiding op het onderzoeksplan
Aan een goed onderzoeksplan, gaat een literatuuronderzoek vooraf. Het oriënteren op het te
onderzoeken onderwerp gebeurt middels literatuuronderzoek. (Verkennend) literatuuronderzoek is
gericht op het verkennen van wat er zoal bekend is over het te onderzoeken onderwerp. Het doel
hiervan is dat de vraagstelling, doelstelling en het theoretische raamwerk beter geïnformeerd gekozen
kunnen worden. Daarnaast heeft het nut voor zowel de inhoudelijke kant van het onderzoek
(probleemstelling) als voor de methodologische kant (onderzoeksontwerp).
- Inhoudelijke kant: hierbij gaat het om vragen als: “Welke vraagstellingen hebben eerdere
onderzoekers al beantwoordt en met welke doelstellingen?” “Wie zijn er allemaal bij het
onderwerp betrokken (de zogenaamde stakeholders) en wat staat er voor hen op het spel?”
“Welke kennis ontbreekt er nog?”. Tegelijkertijd dient de onderzoeker na te gaan wat de
waarde van het gerapporteerde onderzoek is en moet hij zich afvragen of de
onderzoeksresultaten verkregen zijn volgens wetenschappelijke methoden.
- Betreft het onderzoek een praktijkprobleem: hierbij gaat het om vragen als: “Welke kennis is
er waarmee anderen vergelijkbare problemen hebben helpen oplossen, en welke kennis
ontbreekt er?” “Wie waren daarbij gebaat en wie ondervonden er nadelen van?” Als
onderzoeker kijk je ook naar het theoretische raamwerk van andere onderzoekers. Op welke
manier kennis en theorieën zijn eerdere diagnoses van het probleem en oplossingen
gebaseerd. “Je hoeft het wiel echt niet opnieuw uit te vinden.”
Onderzoeksmethoden 5
, - Onderzoeksontwerp: een onderzoeker kan hiervoor ook te rade gaan bij wat ander
onderzoekers al hebben gedaan, en hoe zij hierop terugkijken. Hierbij zijn vragen belangrijk
als: “Welke onderzoeksontwerpen zijn er gekozen en wat leverde dat ontwerp op?” “Kan een
ander onderzoeksontwerp misschien een nieuw licht op de zaak werpen?” “Wat voor data zijn
er in het verleden al verzameld en wat ontbreekt er?” “Zijn er al operationalisaties oftewel
meetinstrumenten beschikbaar voor de dataverzameling en wat zijn de ervaringen hiermee?”
2.4 De probleemstelling
De probleemstelling van een onderzoek is cruciaal in het onderzoeksplan en bestaat uit drie
onderdelen:
- De vraagstelling: deze bestaat uit wat je als onderzoeker wil weten. Dit geformuleerd in een
overkoepelende vraag meestal vergezeld van enkele deelvragen.
- De doelstelling van het onderzoek: beschreven waarom je het onderzoek wilt uitvoeren en
eventueel voor wie (opdrachtgever).
- Een theoretisch raamwerk/conceptueel model: beschreven vanuit welk perspectief of
wetenschappelijke literatuur de vraagstelling beantwoord wordt.
In wetenschappelijk onderzoek staat een probleem voor een vraagstuk. Het gaat om een set van
samenhangende vraagstellingen, ook wel onderzoeksvragen genoemd.
Een goede en volledige probleemstelling omvat idealiter:
- een overkoepelende vraagstelling;
- gevolgd door een set daarmee samenhangende deelvraagstellingen;
- aanwijzingen voor het onderzoeksontwerp, de wijze waarop het onderzoek het beste
uitgevoerd kan worden;
- de vraagstelling, doelstelling en het theoretische kader geven samen aanwijzingen welke
onderzoeksontwerpen het beste in het onderzoek kunnen worden gebruikt.
De vraagstelling, de doelstelling en het theoretisch kader geven samen aanwijzingen welke
onderzoeksontwerpen het beste in het onderzoek kunnen worden gebruikt.
De vraagstelling (1)
De vraagstelling van een onderzoek kan het beste worden getypeerd als: “Een overkoepelende
vraagstelling die de onderzoeker wil beantwoorden. Daarnaast geeft deze precies weer wat je wilt
onderzoeken. Een vraagstelling is dikwijls een globale karakterisering van enkele deel- of
onderzoeksvragen.”
- De deelvragen specificeren de onderdelen van de vraagstelling. En de antwoorden hierop
leiden naar het antwoord op de gehele vraagstelling. Het aantal deelvragen is afhankelijk van
de reikwijdte van de hoofdvraag.
Er zijn drie typen vraagstellingen te onderscheiden:
- Beschrijvende vraagstellingen: deze zijn te herkennen aan formuleringen die beginnen met
woorden als; wie of wat voor, welke, wanneer en hoe…? Wanneer er ten minste twee
tijdstippen worden vergeleken is er sprake een beschrijvende trend vraagstelling. Wanneer er
ten minste twee locaties worden vergeleken is er sprake van een beschrijvend vergelijkend of
comparatieve vraagstelling.
- Verklarende vraagstellingen: bij verklarende vraagstellingen is het startpunt een verschijnsel
waarvoor men één of meer verklaringen zoekt. Deze vraagstellingen zijn te herkennen aan
woorden als; waarom, waardoor, hoe komt het dat en wat is de reden voor…? Bij verklarende
vraagstellingen moet je vaak te rade gaan bij theoretische inzichten uit eerder onderzoek om
te komen tot hypothesen: stellige verwachtingen over bepaalde aspecten van de sociale
werkelijkheid.
Onderzoeksmethoden 6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Puck1207. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,48. Je zit daarna nergens aan vast.
