Sociale psychologie
Hoorcollege 1 deel 1
Construct = de manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en
interpreteren. We construeren onze eigen sociale wereld.
Hoorcollege 1 deel 2 – Wat is sociale psychologie?
Definities
Psychologie = de wetenschappelijke studie naar het gedrag en het innerlijke leven
(gedachten & gevoelens) van mensen. Psychologie wil mensen begrijpen.
Sociale psychologie = de wetenschappelijke studie naar de manier waarop de gedachten,
gevoelens en het gedrag van mensen worden beïnvloed door de aanwezigheid van anderen.
Mensen worden beïnvloed door de werkelijke (expliciete) of ingebeelde (impliciete)
aanwezigheid van anderen.
Sociale invloed
Het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere mensen hebben
op onze gedachten, gevoelens, houding of gedrag.
In de klinische psychologie of persoonlijkheidspsychologie is het analyseniveau het individu.
Voor sociaal psychologen is het analyseniveau het individu in de context van een sociale
situatie → de individuele constructie van die situatie is belangrijker.
Construct
De manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren.
Hoorcollege 1 deel 3 – Perspectieven in sociale psychologie
Perspectieven
• Evolutionair;
• Socio-cultureel;
• Sociaal leren.
Evolutionair perspectief
Sociaal gedrag wordt verklaard door te kijken hoe genetische factoren over de eeuwen heen
zijn aangepast om de overlevings- of voortplantingskansen te vergroten.
Natuurlijke selectie (Charles Darwin)
Het proces waarbij belangrijke eigenschappen die gunstig zijn voor de overleving worden
doorgegeven aan het nageslacht en andere kenmerken die niet gunstig zijn sterven uit.
Hoe helpt evolutie om menselijk gedrag te verklaren?
• Mensen hebben veel gemeen met andere dieren;
• Sommige menselijke gewoonten zijn universeel.
,Socio-cultureel perspectief
Sociaal gedrag wordt verklaard door te kijken naar de invloed van grotere sociale groepen.
Hoe helpt cultuur om menselijk gedrag te verklaren?
Sommige gewoonten, tradities en gedragingen zijn verschillend, afhankelijk van de culturele
context.
De onderzoekers die interesse hebben in verschillende culturen doen graag cross-cultureel
onderzoek. Dit is onderzoek dat wordt uitgevoerd bij leden van verschillende culturen om te
zien of bepaalde variabelen, een bepaalde factor of bepaald gedrag aanwezig is in beide
culturen, of dat het specifiek is voor de cultuur waar de mensen zijn opgegroeid.
Sociaal leren perspectief
Sociaal gedrag wordt verklaard door te kijken hoe leerervaringen in het verleden toekomstig
gedrag voorspellen.
Hoe helpt sociaal leren om menselijk gedrag te verklaren?
Mensen zijn geneigd om gedrag te imiteren van rolmodellen. Als ouder heb je dus heel veel
macht over het gedrag van je kinderen. Niet alleen op het moment zelf, maar ook als ze
opgroeien en volwassen worden.
Interactie tussen perspectieven
Het ene perspectief is niet betere dan het andere. De verschillende perspectieven kunnen
wel een andere voorspellingen hebben in een specifieke context, maar zijn allemaal even
waardenvol.
Hoorcollege 1 deel 4 – Persoon x Situatie
Wat bepaalt ons gedrag?
Grondlegger sociale psychologie: Kurt Lewin. Hij ontwikkelde een hele simpele formule om
gedrag van mensen te kunnen begrijpen: B = f(P x E).
Gedrag (B) is een functie (f) van persoon (P) keer (x) omgeving (E). Kurt Lewin stelde dus al
dat je gedrag van een mens nooit alleen maar kan wijten aan een persoon, je moet altijd
rekening houden met de situatie waarin die persoon zich bevindt. Vandaag de dag wordt
nog steeds de formule gebruikt om menselijk gedrag beter te begrijpen.
Persoon x omgeving
Persoon en omgeving beïnvloeden elkaar. De omgeving waar je opgroeit vormt jou als mens.
Persoon x situatie
• Aanwezigheid van anderen beïnvloed ons;
o Zo zijn mensen eerder geneigd goed en grondig hun handen te wassen na een
toiletbezoek op het moment dat er anderen aanwezig zijn.
• De normen in een bepaalde situatie beïnvloeden ook ons gedrag.
o Zo gedraag je je anders als je een avondje uit gaat met vrienden dan wanneer je
voor het eerst op bezoek gaat bij je schoonfamilie.
,Situatie x persoon
Op onze beurt hebben wij als personen ook heel veel invloed op een situatie. Denk aan
dodenherdenking waarbij iemand ging schreeuwen en iedereen in paniek raakte.
Persoon, of situatie?
Als er iets gebeurt, ligt dat dan aan de persoon of aan de situatie? Dit is vooral zo als er hele
extreme gebeurtenissen plaatsvinden.
Gestalt psychologie
Het is ook goed je te realiseren dat niet iedereen een situatie op dezelfde manier ervaart. Dit
is ook de basis van de Gestalt psychologie. De Gestalt psychologie bestudeert de subjectieve
manier waarop een object in de geest van mensen verschijnt.
Het een is niet minder waar dan het ander, maar toch hebben mensen vaak het idee dat
hetgeen zij zien de waarheid is en de enige manier is om dingen te zien of te interpreteren.
Naïef realisme
Mensen zijn heel erg overtuigd van hoe wij dingen waarnemen en wij ze zien, dat is hoe de
dingen zijn. Dit noemen we naïef realisme. We denken dat wij de waarheid in pacht hebben,
terwijl de situatie heel erg kan afhangen van persoon tot persoon. Dit ligt aan de basis van
heel veel conflicten.
Basale Menselijke Motieven
Waarom zijn wij niet objectief en of welke manier kleuren wij de wereld waarin we leven?
Dit heeft ermee te maken dat wij als mensen twee hele basale motieven hebben:
• Zelfverbeteringsmotief; mensen willen een goed gevoel hebben over zichzelf. We willen
onszelf in een positief daglicht zien.
• Accuraatheidsmotief; mensen willen een correct beeld hebben over zichzelf.
Deze twee motieven zijn vaak met elkaar in strijd. Als je namelijk heel objectief en accuraat
naar je eigen gedrag kijkt zie je soms dingen die niet zo mooi zijn of niet zo prettig zijn. Deze
zijn dan in strijd met dat zelfverbeteringsmotief. De manier om dit op te lossen is door
illusies die we hebben in ons brein om dat accuraatheidsmotief en dat
zelfverbeteringsmotief met elkaar in overeenstemming te brengen.
Illusies
• Beter-dan-gemiddeld effect;
o We hebben als mensen de neiging onze eigen capaciteiten te overschatten. Veel
mensen zullen in een bepaalde situatie zeggen dat ze niet heel goed zijn, niet
heel slecht, maar wel wat beter dan gemiddeld in het uitvoeren van een bepaalde
, taak. Dit kan natuurlijk niet zo zijn, want dan was het gemiddelde wel hoger. Dit is
een manier om ons eigen zelfbeeld te beschermen.
• Onrealistisch optimistisme;
o We onderschatten de kans op slechte gebeurtenissen, maar overschatten de kans
op goede gebeurtenissen. De functie hiervan is dat dit ons als mensen blij houdt.
Mensen die dit niet hebben zijn vaker depressief. Dit komt doordat zij
realistischer zijn.
• Vals consensus effect;
o We denken dat de slechte eigenschappen die we hebben, dat dat eigenlijk voor
iedereen geldt. Denken bijvoorbeeld dat iedereen wel een beetje lui is, of dat
iedereen wel eens te laat komt.
• Vals uniciteitseffect.
o Als we iets heel erg goed kunnen, denk aan het rennen van een marathon, dan
ervaren we dat als iets heel erg unieks.
Al die illusies bij elkaar helpen ons om een goed gevoel te hebben over onszelf en de wereld
te ervaren en te interpreteren op een manier die ons heel goed uitkomt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maartje-vanderlinden. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.