Uitwerking ziektebeelden
- Ziekte van Parkinson
- Multiple Sclerose
- Depressie
- Reuma
- Hartfalen
- Diabetes Mellitus type 2
- Delier
- Ziekte van Alzheimer
- Vasculaire dementie
- Frontotemporale dementie
Onderdelen:
1 Naam van de aandoening, ziekte of stoornis
2 Symptomen
3 Etiologie/ Oorzaak
4 Onderzoek en diagnostiek
5 Verloop
6 Prognose en duur
7 Therapie
8 Twee standaard verpleegproblemen
9 GVO
10 Bronnenlijst
, Hoofdstuk 1 Ziekte van Parkinson
1.1 Naam van de aandoening, ziekte of stoornis
De ziekte van Parkinson is een aandoening van het zenuwstelsel waarbij bepaalde cellen in de
hersenen afsterven. Het is een ziekte die langzaam steeds erger wordt, dit komt door de achteruitgang
van het zenuwstelsel. De hersenen maken het stofje dopamine niet meer voldoende aan; met als gevolg
traagheid, bewegingsarmoede, stijfheid en beven. Het kan ook problemen geven bij praten en de
zelfredzaamheid.
1.2 Symptomen
Meestal begint de ziekte met klachten die ook bij veel andere ziektes voorkomen, zoals sneller moe
zijn, spierpijn of tintelingen in armen of benen. Bij de ziekte van Parkinson komen deze klachten door
een tekort aan dopamine. Pas als het dopamine tekort meer dan 60% is, ontstaan de verschijnselen die
zo kenmerkend zijn voor de ziekte van Parkinson: traagheid, bewegingsarmoede, stijfheid en beven.
Geen twee mensen met de ziekte van Parkinson zijn gelijk. Welke klachten zich voordoen en de ernst
ervan, is dan ook erg verschillend. Sommige mensen hebben nauwelijks beperkingen bij het bewegen,
maar hebben wel veel last van beven. Ook het omgekeerde komt voor. De klachten kunnen zelfs in de
loop van de dag wisselen. Het ene moment kan iemand gewoon opstaan en naar de keuken lopen,
terwijl dat het volgende moment heel moeizaam gaat.
Bij een ernstig verloop van de ziekte kunnen ook andere klachten optreden, bijvoorbeeld obstipatie,
vaak moeten plassen, overmatig transpireren of problemen met slikken. Ook kunnen geheugen en
concentratie achteruit gaan. Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen depressief raken. Dat kan
komen door een tekort aan dopamine of als bijwerking van de medicijnen
1.3 Etiologie/ Oorzaak
Bij de ziekte van Parkinson vermindert geleidelijk het aantal hersencellen dat dopamine maakt.
Dopamine is een stof waarmee hersencellen signalen doorgeven aan andere hersencellen. Je zou
dopamine een ‘boodschapperstof’ kunnen noemen. Door het tekort aan dopamine worden signalen in
de hersenen niet of niet goed doorgegeven. Bij de ziekte van Parkinson zijn er ook andere hersencellen
en ‘boodschapperstoffen’ die minder goed gaan werken. Het is niet precies bekend waarom de
hersencellen die dopamine maken afsterven. Bij mensen die op jonge leeftijd de ziekte van Parkinson
krijgen kan erfelijkheid een rol spelen.
1.4 Onderzoek en diagnostiek
De diagnose wordt op de symptomen gebaseerd. Vanwege de doorgaans subtiele verschijnselen in het
beginstadium kan het voor de arts moeilijk zijn de ziekte te diagnosticeren. De diagnose is vooral
moeilijk bij ouderen, omdat bij het ouder worden soms een aantal van dezelfde problemen ontstaat als
bij de ziekte van Parkinson, zoals evenwichtsstoornissen, langzame bewegingen, spierstijfheid en een
gebogen houding. Afgezien van onderzoek met radioactieve stoffen in PET- en SPECT-onderzoek,
waarbij een indruk kan worden verkregen van het eventuele verlies van dopaminerge neuronen,
bestaan er geen (beeldvormende) onderzoeken waarmee de diagnose direct kan worden bevestigd. Met
computertomografie (CT) en magnetische kernspinresonantie (MRI) kan worden gezocht naar een
structurele aandoening die soortgelijke symptomen zou kunnen veroorzaken. De diagnose ‘ziekte van
Parkinson' is waarschijnlijk als een behandeling met geneesmiddelen tegen de ziekte tot verbetering
leidt.
,1.5 Verloop
De ziekte van Parkinson verloopt geleidelijk en progressief. Het tempo waarin de klachten verergeren
verschilt van patiënt tot patiënt. In de regel verloopt het vrij traag. Er kan zelfs ogenschijnlijk een
lange tijd een soort stilstand zijn, waarbij de klachten niet merkbaar verergeren. Bij ongeveer 15% van
de patiënten blijft de ziekte soms wel meer dan tien of twintig jaar stabiel.
Een plotselinge en snelle achteruitgang past niet bij het normale verloop van de ziekte van Parkinson.
Wanneer dat toch gebeurt, is er iets bijzonders aan de hand. Er kan dan sprake zijn van een andere,
bijkomende, ziekte. Het is ook mogelijk dat de persoon in kwestie niet goed reageert op de gebruikte
medicijnen.
1.6 Prognose en duur
De ernst van de ziekte van Parkinson varieert sterk van persoon tot persoon en het is niet mogelijk te
voorspellen hoe snel de aandoening zal vorderen. Over het algemeen kan men stellen dat oudere
patiënten een snellere evolutie doormaken. De ziekte van Parkinson is op zichzelf geen fatale ziekte,
maar door complicaties treedt gemiddeld iets vroegere sterfte op. De gemiddelde levensverwachting is
dan ook iets lager vergeleken met die van mensen zonder de ziekte. Secundaire complicaties, zoals
longontsteking, verwondingen door vallen en verstikking door verslikken kunnen leiden tot de dood.
Er zijn vele behandelingen beschikbaar die de symptomen van Parkinson verminderen en de
levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren. Vroeg behandelen verbetert aanzienlijk de evolutie en de
levenskwaliteit van de ziekte.
1.7 Therapie
Er zijn diverse medicijnen tegen de symptomen van de ziekte van Parkinson. Ze worden meestal in
enkele hoofdgroepen verdeeld: medicijnen die de werking van dopamine versterken, verlengen of
vervangen of de werking van acetylcholine afzwakken. De werking van de medicijnen verschilt van
persoon tot persoon. Het is steeds een zoekproces welke combinatie van medicijnen bij deze persoon
werkt en zo min mogelijk bijwerkingen geeft. Het komt voor dat medicijnen uiteindelijk niet genoeg
werken of dat de bijwerkingen te ernstig worden. Soms is er dan de mogelijkheid om te opereren.
Een operatie komt in beeld als de persoon, ondanks de medicijnen, teveel ernstige klachten houdt of
als er teveel bijwerkingen zijn. Een operatie kan wel helpen tegen de klachten, maar het is geen
genezing. Het ziekteproces blijft doorgaan. Bij een operatie wordt het hersengebied dat
verantwoordelijk is voor de problemen met de spieren, uitgeschakeld. Dat gebeurt via een klein gaatje
in de schedel en een dunne draad (elektrode) waardoor kleine stroomschokjes gaan.
Medicijn Werking Bijwerking Opmerking
Levodopa (toegediend in Levodopa werkt Bij levodopa ontstaan Deze combinatie
combinatie met hetzelfde als soms onwillekeurige vormt de basis van de
carbidopa) dopamine, een stof die bewegingen van de behandeling van de
van nature in de mond, het gezicht en de ziekte van Parkinson.
hersenen voorkomt. ledematen, Carbidopa verbetert
Carbidopa remt de nachtmerries, de opname van
afbraak van levodopa, veranderingen van de levodopa in de
zodat dit medicijn bloeddruk, obstipatie, hersenen en
sterker en langer misselijkheid, sufheid, vermindert de
werkt. hartkloppingen en bijwerkingen. Na
opvliegers. enkele jaren kan de
werkzaamheid van de
combinatie afnemen.
, Medicijn Werking Bijwerking Opmerking
Dopamineagonisten De dopamineagonisten Sufheid, misselijkheid, Deze geneesmiddelen
werken als dopamine, veranderingen in de kunnen in de
waar een tekort aan is bloeddruk en beginstadia als het
in de hersenen. hallucinaties; bij enige middel worden
plotselinge stopzetting gebruikt. Gebruik in
van het gebruik treedt een vroeg stadium
het maligne kan het ontstaan van
neurolepticasyndroom problemen met de
op bijwerkingen van
levodopa vertragen.
Selegiline Selegiline remt de Misselijkheid, Selegiline kan als
afbraak van dopamine duizeligheid, enig geneesmiddel
in de hersenen. verwardheid, droge worden gebruikt,
mond en buikpijn maar wordt vaak
gegeven als
aanvulling op
levodopa. Selegiline
is in het gunstigste
geval matig effectief.
Tolcapon Tolcapon zorgt dat het Misselijkheid, Deze middelen
anti-Parkinson- abnormale kunnen elk als
medicijn levodopa onwillekeurige aanvulling op
sterker en langer bewegingen, diarree, levodopa worden
werkt. rugpijn en verkleuring gebruikt in een laat
van de urine stadium van de ziekte
om de periode tussen
de doses levodopa te
verlengen.
Benzatropine Tricyclische Sufheid, droge mond, Deze middelen
trihexyfenidyl antidepressiva zijn een wazig zien, kunnen als het enige
tricyclische van de eerste duizeligheid, obstipatie middel worden
antidepressiva medicijnen tegen een en problemen bij het gegeven in de vroege
depressie. Een urineren stadia van de ziekte
tricyclisch en in combinatie met
antidepressivum remt levodopa in de latere
de heropname van de stadia. Ze kunnen de
neurotransmitters tremor verminderen,
serotonine en maar hebben geen
noradrenaline in de invloed op de
hersenen, waardoor vertraagde
depressieve klachten bewegingen of de
verminderen. spierstijfheid.
