Probleem 3
Vignet 1
Chapter 4: Sexual arousal and response
Emotionele excitatie en inhibitie: het concept van balans tussen stimulering en remming is
fundamenteel voor neurofysiologie. Op neuron niveau heeft elk neuron zowel stimulerende en
remmende neuronen die er invloed op uitoefenen. Echter kan de interactie tussen positieve en
negatieve input een brede variëteit aan uitkomsten produceren.
Emotie kan een positieve of negatieve valentie hebben. Gray – 3 fundamentele emotionele
systemen:
- Een gedragsaanpak systeem (BAS): actie – toenadering voor beloning.
- Fight/flight systeem (F/FLS): actie – vluchten voor straf.
- Gedrag remmend systeem (BIS): inhibitie/inactie; toename arousal en aandacht om om te
gaan met een dreiging.
Algemene arousal: activeert het individu in een niet-specifieke manier (noradrenaline,
acholamine, histamine systemen).
Specifieke arousal: bereidt lichaam voor op specifieke typen van actie.
GABA en 5HT (serotonine) zijn grote remmende neurotransmitters in het brein en de
ruggenwerf. GABA is breed, maar oneven verspreid in het centrale zenuwstelsel. Het speelt
zowel een rol in stimulerende en remmende processen (te zien in BIS).
De BAS leidt tot twee vragen: wat bepaalt benadering gedrag? Hoe zijn determinanten anders
van de ervaring van beloning die volgt? De neurofysiologie en anticipatie van plezier is er
belangrijk bij de ervaring van seksuele arousal.
- Verslavingsonderzoek: is het verslavingsproces afhankelijk van de effecten van de drugs
op beloning of van de hedonistische, plezierige effecten van de drugs.
- Dierenonderzoek: onderscheid appetitief (aansporing, motivatie) en consumerend gedrag
(beloning). Onderzoek concludeert dat er een onderscheid is in betrekking tot breinmechanisme.
,Noodzaak remmende mechanismes: een interactie tussen stimulerende en remmende
mechanisme bepaalt het soorten-specifieke patroon van seksueel gedrag. Vooral indirect
bewijs voor de remmende mechanisme. Het is een homeostatisch systeem waarbij positieve
en negatieve feedback signalen een standvastig staat maken tussen relatief kleine grenzen. Bij
seks is er homeostase voor de populatiegrootte (reproductie, risico).
Remmende mechanisme waren noodzakelijk in kleine groepen homoniden voor coöperatie,
groepscohesie, individueel politiek succes. Dit geldt vooral voor agressie en seks. Agressie:
voordelig in sociale situatie, nodig in gevaarlijke situaties. Seks: remming via dominantie
hiërarchie, verder geen risico’s; vermindert vigilantie, toename kwetsbaarheid dreigingen,
vermindering aandacht andere adaptieve functies.
Vruchtbaarheid is ook afhankelijk van de inhibitie van de seksuele reactie. Bijvoorbeeld:
refractaire periode: vermijden te veel seksuele activiteit en herhaalde ejaculaties (minder
sperma over tijd).
Seksueel gedrag: via hormonale mechanismes rond de tijd van ovulatie (oestrus patroon:
maximaliseert kans zwangerschap). Het hoofdeffect van voortplantingshormonen op seksueel
gedrag is om seksuele reacties te inhiberen (vooral bij vrouwen: blootstellen penetratie, pijn).
Een dreiging voor het voorbestaan zijn seksuele transmissie van ziektes. Deze hebben
mogelijk evolutionair belang. Inhibitie van seksuele reacties is een adaptief mechanisme om
zulke risico’s te vermijden. Ook is het belangrijk voor het vermijden van incest.
Ook is er dreiging van over populatie: bij een dier lager in de dominantie hiërarchie meer
migratie, mortaliteit, minder vruchtbaarheid, onderdrukking seksueel gedrag. Mogelijk
genetisch.
Functies seksuele inhibitie: situaties waarin inhibitie effectief is voor mannen en vrouwen:
1) Wanneer seksuele activiteit dreiging of gevaar meedraagt.
2) Wanneer een niet-seksueel dreiging bestaan en inhibitie van anders afleidende
reactiepatronen (seks) nodig is voor het focussen op ongepaste vermijdingsreactie.
3) Wanneer buitensporige betrokkenheid in de tocht naar seksueel plezier men afleidt van
andere adaptieve functies.
4) Wanneer sociale of omgevingsdrukken resulteren in onderdrukking van reproductief
gedrag en vermindering populatie densiteit.
Man:
1) Wanneer de consequenties van doorgaande buitensporige seksueel gedrag leidt tot een
vermindering van fertiliteit door buitensporige ejaculatie/
Vrouw:
- Wanneer een potentiele seksuele partner niet geschikt is voor reproductieve doelen.
Een model van excitatie en inhibitie:
Seksuele excitatie:
1) Cognitief component dat 3 delen omsluit:
- Stimuli categorisatie als seksueel relevant en evaluatie van intensiteit rechtere
laterale orbifrontale cortex.
, - Aandachtsprocessen die focussen op de gecategoriseerde stimuli als seksueel en zijn
gerelateerd aan de activiteit van superior pariëtale cortex.
- Activatie gebieden betrokken in netweken motorische beelden.
2) Motivationeel component dat gedrag stuurt naar een seksueel doel (activatie caudale deel
linke ACC, bilaterale claustrum).
3) Autonome, neuro-endocrine component: cardiovasculaire, respiratoire, genitale reactie
(activatie rotstraal gedeelte linkse ACC, hypothalamus, insulaire controle testiculaire
hormoonproductie).
4) Emotioneel component dat het plezier geassocieerd met stijgende arousal en penis
tumescentie verzorgd (activatie rechter insula, secundaire somatosensorische cortex).
Seksuele inhibitie:
1) Remmende processen die opereren in de ruststaat onder invloed van de temporale
kwabben (remmen initiatie seksuele stimulering).
2) Processen die de ontwikkeling van seksuele stimulatie remmen wanneer het is begonnen:
actieve onderdrukking. Dit komt door mediatie van de caudate nucleus, putamen.
3) Cognitieve processen, relevant voor problemen rond laag seksueel verlangen, die de de-
evaluatie van potentiele seksuele partners bevat (tekort de-activatie MOFC).
Genitale reactie: meest fundamentele functie is het mogelijk maken van intrede van de penis
in de vagina met als consequentie zaadlozing (reproductie, beloning consequenties). De
scheiding van seksuele activiteit van reproductie consequenties voor seksueel genot is een
belangrijk aspect geworden van de menselijke condities. De veranderingen in genetalia tijdens
seksuele reacties resulteren van gelokaliseerde doorbloeding. De vasculaire veranderingen
kunnen binnen 10-30 seconden van de start van seksuele stimulatie starten.
Genitale reactie mannen: hoofdreactie is erectie van de penis; vergroting (door vasculaire
stuwing) en omhoog verplaatsing testikels (terugtrekking zaadstrengen, samentrekken
cremaster-spier), verdikken en strakker worden wand scrotum (vasocongestie, samentrekking
dartospier).
Erectie: functie intrede van de penis in de vagina mogelijk maken, zaadlozing, stimuleren
genitalia vrouw, tactiele erotische input man. De stijfheid is afhankelijk van het vullen met
bloed van de corpora cavernosa en de toename van intracavernosale druk. Het vullen met
bloed is een reactie op arteriële dilatatiedoor het parasympatische zenuwstelsel. Het
sympathische zenuwstelsel zorgt voor het tegenovergestelde. Vermindering in de veneuze
uitstroom is al vroeg te zien bij de ontwikkeling van een erectie (voor de druk). De
aanwezigheid van de neurotransmitter VIP neemt ook toe bij een erectie, maar is niet
noodzakelijk.
Genitale reactie vrouwen: de veneuze plexus (onderste deel rond vagina), de bollen van de
clitoris, en het lichaam en crura van de clitoris zwellen op. Dit zorgt ervoor dat het coïtus
kanaal smaller (meer stimulatie penis, vrouw) en langer wordt. Als de fase voor orgasme
wordt bereikt, de plateaufase, zorgt verdere zwelling van vulva voor roodheid en uitsteking
van de labia minora. In deze fase trekt de clitoris zich terug. Ook de uterus zwelt op en
vergroot waardoor deze hoger komt te liggen in de pelvis (vermijden stoten penis). De
vaginale transsudaat bevochtigt de vagina. Het versmallen van de vagina, orgastisch platform,
leidt tot meer stimulatie voor de penis en vrouw. De clitoris is er hoofdzakelijk voor erotische
stimulatie.
