SAMENVATTING CYBERCRIME
INTERVENTIECRIMINOLOGIE
VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM
,Inhoud
Hoorcollege 1 Inleiding, criminologisch en juridisch kader ................................................................ 2
Gastcollege Opsporing cybercriminaliteit ....................................................................................... 6
Gastcollege FIOD ............................................................................................................................. 9
Hoorcollege 2 Cyberdelicten I ........................................................................................................... 10
Hoorcollege 3 Cyberdelicten II & prevalentie .................................................................................. 16
Gastcollege Cybervervolging ......................................................................................................... 22
Gastcollege Private opsporing en beveiliging ............................................................................... 22
Hoorcollege 4 Slachtofferschap ........................................................................................................ 23
Gastcollege Slachtofferschap van cybercriminaliteit .................................................................... 29
Hoorcollege 5 Daderschap ................................................................................................................ 31
Gastcollege Cybercriminele netwerken ........................................................................................ 40
Gastcollege Incident respons en ethisch hacken .......................................................................... 42
Hoorcollege 6 Daderschap II & preventie ......................................................................................... 44
Hoorcollege 7 Digitale opsporing...................................................................................................... 51
Gastcollege Autoriteit online Terroristisch en Kinderpornografisch materiaal ............................. 58
1
,Hoorcollege 1 Inleiding, criminologisch en juridisch kader
Literatuur
• Hoofdstuk 1: Inleiding
• Hoofdstuk 2: Cybercriminaliteit in criminologisch perspectief
• Kamerbrief Integrale aanpak cybercrime (2022)Links to an external site.
• Cybercrimeverdrag (Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met
elektronische netwerken, Boedapest, 23-11-2001)Links to an external site.
2
, Uit: Basisboek cybercriminaliteit.
Internet of things
Steeds meer voorwerpen zijn aangesloten op het internet en kunnen autonome beslissingen nemen.
Dat brengt met zich mee dat mensen opgesloten kunnen raken in hotelkamer, omdat het
elektronische slot niet meer functioneert na een ransomwarebesmetting of het ontoegankelijk maken
van een slimme auto of pacemaker.
➔ Kansen voor criminelen en veiligheidsrisico’s voor burgers, bedrijven en overheidspartijen.
Cybercriminaliteit (‘cybercrime’) = digitale of online vormen van criminaliteit, alle strafbare
gedragingen waarbij ICT van wezenlijk belang zijn in de uitvoering van het delict.
• Cybercriminaliteit (enge zin, cyber-dependent)
Nieuwe criminaliteitsvormen waarbij ICT middel en doelwit is.
Voorbeelden: hacken, ddos-aanvallen, malware, ransomware.
• Cybercriminaliteit in ruime zin (gedigitaliseerde criminaliteit) / cyber-enabled
‘Klassieke’ vormen gepleegd met nieuwe (digitale) middelen waarbij ICT van wezenlijk belang is voor
de uitvoering van het delict.
Voorbeelden: fraude, stalking, kindeporno, illegale handel.
➔ Combinatie ook mogelijk (naaktfoto gestolen d.m.v. hacking/gebruikt voor digitale afpersing).
Drie categorieën in het Cybercrimeverdrag (2001)
1. Computergericht (doelwit en middel gericht op CIA van computers en gegevens: hacken,
malware, ddos) CIA= Confidentially, Integrity, Availability)
2. Computergerelateerd (substantieel middel: oplichting, fraude)
3. Computerrelevant of contentgerelateerd (omgeving: online zeden- en uitingsdelicten,
content is strafbaar)
Juridisch kader
Internetrecht betreft niet een specifiek rechtsgebied. Het is een discipline die door verschillende
rechtsgebieden heen snijdt: Strafrecht, Wetsvoorstellen Computercriminaliteit,
Telecommunicatiewet, etc.
Internationaal (Raad van Europa)
• Cybercrimeverdrag (2001): Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met
elektronische netwerken
o Voor het eerst bepaalde online criminele gedragingen en hoe te bestrijden
o Tweede aanvullend protocol e-evidence (17 november 2021): unilateriaal, dus direct
vorderen van gegevens bij buitenlandse internet service providers
Nationaal
• Wetboek van Strafrecht en Wetboek van Strafvordering (geen aparte wet voor cybercrime)
• Drie grote wetsvoorstellen: Computercriminaliteit I (1993), II (2006), III (2019)
• Modernisering Wetboek van Strafvordering (Innovatiewet Strafvordering)
3