HC INLEIDING
SOCIAALWETENSCHAPPELIJK
ONDERZOEK
HOORCOLLEGE 1
INTRODUCTIE
INHOUD COLLEGE
1. Uitleg eindopdracht
2. Wat is (sociaal)wetenschappelijk onderzoek?
3. Het proces van wetenschappelijk onderzoek
LEERDOELEN
1. Inzicht krijgen in de belangrijkste keuzestappen in het sociaalwetenschappelijk onderzoek
2. Het begrijpen van de rol van theorie en het bouwen van wetenschappelijke modellen
3. Herkennen van diverse onderzoeksmethoden die gebruikt worden bij sociaal wetenschappelijk
onderzoek
4. Kritisch leren omgaan met publicaties en mediaberichten die gebaseerd zijn op
sociaalwetenschappelijk onderzoek
5. Aan het einde van de cursus is de student in staat om een kleine schrijfopdracht uit te voeren
LITERATUUR
1. Neuman, L. W. (2013). Social Research Methods: Pearson New International Edition (7th Edition).
Pearson Education Limited, ISBN10: 1292020237; ISBN13: 9781292020235.
2. De Jong, J. (2018). Handboek academisch schrijven: in stappen naar een essay, paper of scriptie (2e
druk). Coutinho, ISBN10: 9789046906347
3. Poelmans, P. & Severijnen, O. (2013). De APA-richtlijnen: Over literatuurverwijzing en
onderzoeksrapportage (2e druk). Coutinho, ISBN10: 9789046907283
EINDOPDRACHT
➢ Tentamen (60%), eindopdracht (40%)
➢ Schrijf een onderzoeksvoorstel over ‘Institutioneel Vertrouwen’ en wat daarop van invloed is
➢ De eindopdracht bevat de volgende onderdelen:
- Inleiding
o Probleemstelling: aanleiding, doelstelling, onderzoeksvraag (HC 3)
, - Theoretisch kader
o Conceptualisatie (HC 2 & 5) , theoretische literatuurstudie & hypothese (HC 2)
- Onderzoeksmethode
o Onderzoeksontwerp (HC 3 & 4), dataverzamelingsmethode (HC 6 en 7), operationalisatie
(HC 5), selectie van onderzoekseenheden (HC 6)
- Validiteit & Betrouwbaarheid (HC 3 & 5)
OPDRACHT: INSTITUTIONEEL VERTROUWEN
Institutioneel vertrouwen = betrekking op vertrouwen in maatschappelijke en politieke instituties
Bijv: gemeente, politici, partijen, politie, onderwijsinspectie, EU, belastingdienst
Eindopdracht: welk onafhankelijke variabele heeft invloed op het institutioneel vertrouwen
WAT IS SOCIAAL WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK?
Het doel van wetenschap:
➢ Nieuw kennis produceren, de wereld om ons heen beter proberen te begrijpen en verklaren
Fundamenteel vs praktijkgericht:
➢ Fundamenteel: bijdrage te leveren aan de wetenschappelijke kennis > kennisvermeerdering.
- Bijv: studie of mensen racistisch is, factoren die invloed hebben op institutioneel vertrouwen
➢ Praktijkgericht: ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van oplossingen voor praktijkproblemen >
toepassen van wetenschappelijke kennis op de praktijk
- Kan uitgevoerd worden door allerlei soorten organisaties
- Bestuurskundig onderzoek vaak praktijkgericht
Sociaalwetenschappelijk onderzoek:
➢
➢ Bijv: culturele antropologie, psychologie, sociologie, politieke wetenschappen, bestuurskunde
FOUTEN BIJ KENNISVERGARING
Persoonlijke ervaringen:
➢ Overgeneralisatie: op basis van beperkt aantal waarnemingen uitspraken doen over een grote groep >
te weinig observaties om een juiste uitspraak te doen
➢ Selectieve observatie: situatie waarbij de eigen overtuigingen de waarnemingen beïnvloeden
➢ Voorbarige conclusie: te snel tevreden over verklaringen/conclusies > te weinig aandacht voor
complexe verklaringen
➢ Halo-effect: verschijnsel waarbij een bepaalde kwaliteit bij de waarnemers laat denken dat andere
kwaliteiten ook aanwezig zouden moeten zijn > iemand heeft een bepaald kenmerk op basis van een
ander kenmerk
- Bijv: fysiek aantrekkelijke personen zijn ‘automatisch’ slim
➢ Valse consensus: andere vergelijkbare mensen hetzelfde voelen, denken, ervaren
, Of, het vertrouwen op:
➢ Experts en autoriteiten
- Beweringen van experts > geen wetenschappelijk bewijs
- Mensen vertrouwen erop omdat het komt van ‘experts’
➢ Ideologische overtuigingen en waarden
- Conclusies worden getrokken op eigen overtuigingen en waarden die misschien niet kloppen
- Is te vergelijken met het halo-effect
➢ (Populaire) media berichten
- Media versterkt issues en maakt problemen groter dan ze werkelijk zijn
Er zijn richtlijnen nodig voor het maken van algemene uitspraken.
IS OBJECTIEF ONDERZOEK MOGELIJK?
➢ Juiste observaties > empirische observaties
➢ Juiste begrip > logica (theorie)
Kernbegrippen:
➢ Theorie
➢ Empirische data
➢ Wetenschappelijke regels
THEORIE
Een samenhangend geheel van uitspraken waarmee geprobeerd wordt verschijnselen te beschrijbven,
verklaren of te voorspellen.
De kennis die sociale wetenschappen produceren zijn georganiseerd in theorieën en gestoeld op empirische
observaties.
EINDOPDRACHT
Afhankelijke variabele: institutioneel vertrouwen
Onafhankelijke variabele: ‘in te vullen’
Vraag: oorzaak van institutioneel vertrouwen
VOORBEELD: STIJGING VAN VERTROUWEN IN TIJDEN VAN CRISIS
Thoeretische verklaringen:
➢ ‘Rally around the flay;-mechanisme
➢ ‘Emotionally driven rally effect’
➢ ‘Retrospective performance evaluation’
Afhankelijke variabele: institutioneel vertrouwen
Onafhankelijke variabele: crisis
