Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling (artikel 1
lid 1 Sr). Dit beginsel geldt ook voor wetten in materiële zin. Het werkt machtsbeperkend en
legitimeert de mogelijkheid van strafrechtelijk optreden. Het geeft inzicht in de strafwaardigheid van
gedrag (schuld en preventie). Het geeft binding aan de overheid aan een wet (rechtsstaat). Het geeft
rechtszekerheid omdat vaagheid wordt vermeden.
Iemand is aansprakelijk op grond van een wettelijke bepaling:
- Nullum crimen sine lege (lex certa): heldere strafbaarstelling
- Nulla poena sine lege: je kan niet gestraft worden zonder dat een wet dat zegt
Verbod op terugwerkende kracht:
- Nulla poena sine lege praevia
Verbod van te extensieve interpretatie en analogie.
Voorwaarden voor strafbaarheid:
- Een menselijke gedraging
- Die valt binnen de grenzen van een wettelijke delictsomschrijving
- Die wederrechtelijk is
- En aan schuld te wijten
HR Legaliteitsbeginsel in Straatsburgs perspectief
Recht ontwikkelt zich met de veranderende sociale omstandigheden.
Overgangsrecht
Bij een wetswijziging ten gunste van de verdachte moet de nieuwe wet worden toegepast (artikel 1
lid 1 Sr). Lid 2 beschrijft 2 situaties van een verandering van wetgeving, wijzigingen binnen de
delictsomschrijving en wijzingen in het sanctierecht.
Wijziging delictsomschrijving:
De wetgever heeft een veranderd inzicht in de strafwaardigheid van de gedraging. Niet alleen een
wijziging in de strafbepaling maar ook andere wijzigingen die doorwerpen vallen hieronder. Dit is een
beperkt materiële leer, beperkt omdat het alleen gaat om de veranderingen die komen uit een
veranderd inzicht en materieel omdat niet alleen de wetswijziging van de straf maar ook andere
relevante wetswijzigingen die eronder vallen worden meegenomen HR Sla in Nitriet.
Wijziging sanctierecht:
Deze verandering moet met onmiddellijke ingang worden toegepast door de rechter, mits dit ten
gunste van de verdachte werkt HR Lex Mitior.
Interpretatievrijheid van de rechter mag niet leiden tot wezensvreemde toepassing van het delict.
Uitgangspunt is verbod op terugwerkende kracht, dus wet ten tijde van het begaan van het delict is
geldend (art. 1 lid 2 Sr).
- Verandering in delictsomschrijving - Verandering in sanctiebedreiging
Is er een veranderd inzicht over de strafwaardigheid Is de nieuwe straf gunstiger voor verdachte?
van de gedraging? Ja? Dan geldt nieuwe wet.
Is de verandering gunstiger voor verdachte? Nee? Dan geldt oude wet.
Beide ja? Dan geldt nieuwe wet.
1x nee? Dan geldt oude wet.
, HR Sla in Nitriet/Gewijzigde Warenwetregeling
Tussenwetgeving valt ook onder artikel 1 lid 2 Sr.
HR Lex Mitior
Bij een wijziging in de sanctionering kan er worden gekeken naar wat gunstig is voor de verdachte, de
oude of nieuwe sanctie.
Nationale jurisdictie
Een strafbaar feit kan verjaren. Dit verjaringstermijn mag met terugwerkende kracht worden
verlengd. Een uitzondering hierop is als een feit eenmaal verjaart is kan dat feit niet opnieuw voor de
rechter komen. Rechtsmacht kent geen terugwerkende kracht, sommige internationale misdrijven
kunnen bij wet ook terugwerkende kracht krijgen.
Het uitgangspunt voor rechtsmacht is het territorialiteitsbeginsel (2 Sr), de overheid is bevoegd om
middelen te gebruiken op haar eigen grondgebied.
- Leer van de lichamelijke gedraging (waar heeft het delict plaatsgevonden)
- Leer van het instrument (waar staat het middel van delict)
- Leer van het gevolg (waar heeft het delict zijn vervolg gehad)
- Ubiquiteitsleer (verzamelleer)
Extraterritoriale rechtsmacht =
- Nationaliteit/status verdachte (art. 7+8 Sr)
Actief nationaliteitsbeginsel. Beperkt: feiten die zowel in NL als buitenland strafbaar zijn. Onbeperkt:
geen dubbele strafbaarheidseis.
- Nationaliteit slachtoffer (art. 5 Sr)
Passieve nationaliteitsbeginsel. Dubbele strafbaarheidseis en minimum strafbaarstelling van 8 jaar.
- Aard van het delict (art. 4 + 6 Sr)
HR Linquenda
Wettelijk voorschrift is alleen een Nederlands wettelijk voorschrift. Het Nederlandse strafrecht strekt
niet tot het helpen van andere landen.
Causaliteit
Een oorzakelijk verband tussen een handeling en een gevolg.
Klassieke theorieën:
- Conditio sine qua non (QSQN). Oorzaak is het geheel van de daaraan voorafgegane factoren.
Elke factor wordt als oorzaak gezien (bijvoorbeeld: degene die het wapen heeft verkocht is
ook onderdeel van een moord, teruggaan naar oorsprong).
- Causa proxima. Factor die het dichts bij het gevolg zit. Werkt beperkend op de QSQN-leer
(bijvoorbeeld: verdachte die daadwerkelijk de trekker overhaalt).
- Relevantietheorie. Welke factor van de QSQN-leer was het meest relevant voor het gevolg.
- Adequatietheorie. Is het gevolg voorzienbaar voor een gemiddeld mens naar algemene
ervaringsregels HR Spoorwegovergang.
Huidige theorie:
- Redelijke toerekening. Toerekening naar redelijkheid van een gevolg aan de verdachte en
diens gedrag. Er wordt niet naar de voorzienbaarheid gekeken maar naar de waardering van
de feiten HR Letale longembolie, HR Niet-behandelde longinfectie, HR Causaliteit bij
nalaten, HR Bloedvergiftiging, HR Groninger HIV-zaak.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper trijntjebogers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.