Dit is een samenvatting van het hoofdstuk 'De burgerlijke cultuur van Nederland in de 17e eeuw'. Dit hoofdstuk gaat over de Gouden Eeuw. In deze samenvatting staat alles wat je voor je toets moet weten. Bij elke stroming of kunstenaar staan de belangrijke kenmerken puntsgewijs opgesomd. Hierdoor is...
De Gouden Eeuw
Inleiding
16e eeuw: gewesten kwamen in opstand tegen Spaanse heerschappij en wilden
vrijheid van godsdienst en economische en politieke zelfstandigheid > onder leiding
van Willem van Oranje
Na Tachtigjarige Oorlog was er protestantse vrije Noorden (Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden) en Spaanse katholieke Zuiden. De kerk in het noorden
raakte al haar privileges kwijt en was niet meer zo machtig.
Wel bloeiden handel, militaire macht, wetenschap en kunsten op.
17e eeuw: Gouden Eeuw
Vooral de stedelijke burgerij profiteerde van de bloei. Bloei was vooral te danken aan
gunstige ligging en handelsvloten zoals VOC.
Bevolking bestond uit burgers en ‘volk’.
Burgers > handwerkslieden, kooplui, reders
Volk > bedelaars, vreemdelingen, (boeren)
Politiek: contract tussen overheid en burgerij. Iedereen had wel burgerplichten zoals
deelnemen in het schuttersgilde. De regenten vormden de heersende en gesloten
klasse binnen de steden > rijkdom, bestuurlijk ambt.
De boeren hadden in vergelijking met boeren uit andere landen een best goed leven.
Amsterdam werd middelpunt van wereldhandel nadat ze haven van Antwerpen
hadden geblokkeerd.
Door economische succes profiteerde het culturele leven.
Het schilderij bood de rijke burgers mogelijkheden om blijk te geven van beschaving
en sociale status.
Ook was er in de Gouden Eeuw veel verstedelijking.
De officieuze staatsgodsdienst werd het calvinisme, maar ook protestantisme en
katholicisme werden geaccepteerd.
Protestantisme was veel meer individueel gericht dan katholicisme.
De Republiek was het enige land waar vrijheid van denken was toegestaan.
In rederijkerskamers produceerden schrijvers en dichters de meest uiteenlopende
literatuur. De intellectuele vrijheid en verdraagzaamheid had een grote
aantrekkingskracht op denkers uit heel Europa.
De economische voorspoed ging gepaard met een culturele ontwikkeling.
Onder andere Rembrandt van Rijn werd bekend door zijn toepassing van clair-
obscur.
Clair-obscur = sterke licht-donkercontrasten
De schrijvers schreven gedichten en toneel: pastorales (herderspelen), tragedies en
komedies.
Calvinisme:
- Somber en lege kerken
- Twijfels bij orgelspel in dienst
- Niet te veel versiering en opsmuk
- Geen religieuze beelden
, De zelfbewuste, vermogende burger liet zich portretteren in een tijd waarin dat elders
in Europa alleen was voorbehouden aan hof en adel.
De schilderijen van de schilders waren een realistische verbeelding van het
dagelijkse en huiselijke leven in de Gouden Eeuw = genrestukken
Het was de kunst van de burger. Ook werden bijbelstukken geschilderd.
Kunstenaars combineerden vakmanschap met creativiteit en experimenteerden met
nieuwe technieken.
Het classicistische ontwerp van Jacob van Campen werd het nieuwe stadhuis van
Amsterdam. Het was het grootste stadhuis van Europa. Ook werd er een
schouwburg gebouwd.
Toonaangevend in de kunsten waren de schoonheid en inhoud van de kunst uit de
klassiek oudheid: de Grieken en Romeinen.
- Goddelijke harmonie
- Klassieke tragedie (toneelwetten van Aristoteles)
Veel kunstenaars trokken naar Italië om daar de klassieke meesters en hun werk te
bestuderen.
Het jaar 1672: het rampjaar. Gouden Eeuw was afgelopen en er was een
economische neergang. Willem ging naar Engeland en zo ging Engeland de
Republiek overvleugelen. Frankrijk en Engeland waren eerder nog niet economisch
de Republiek voorbij gegaan vanwege binnenlandse revoluties en oorlogen.
Culturele bloeiperiode
Kunstenaars gingen zich specialiseren in één genre. Hierdoor konden ze de
concurrentie voorblijven. Ook werden de schilderijen kleiner omdat niet de kerk ze
meer kocht maar rijke burgers voor in hun huizen.
Sommige burgers wilden geschilderd worden op de actieve rol die ze spelen in de
samenleving. De portretten vertelden iets over het beroep en de sociale status van
de afgebeelde personen.
De jonge schilders die naar Italië vertrokken maakten kennis met de nieuwe manier
van schilderen van Carvaggio.
Carvaggio:
- Realistisch ogende stijl
- Contrasten
- Klassieke en Bijbelse taferelen
- Clair-obscur: theatrale lichteffecten
- Ingenieuze composities > dramatische spanning
Nederlands bekendste clair-obscur schilder: Rembrandt van Rijn.
Utrecht was religieuze centrum in Middeleeuwen. Dit veranderde in Gouden Eeuw
maar katholicisme bleef er grote rol spelen.
De markt werd overspoeld met: genrestukken, portretten, stillevens en
landschappen. Kunst was een luxeproduct dat de middenstand zich kon veroorloven.
Meer geld te besteden > grotere schilderijen van bekendere meesters.
Frans Hals:
- Specialist op gebied van portretten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annikahuisman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
