UU BSC-PSYCHOLOGIE IDENTITEIT EN DE DIVERSE MENS –
samenvatting artikelen
Fragmentation or Differentiation: Questioning the Crisis in Psychology
De wetenschap van psychologie is in crisis omdat het gefragmenteerd is in tradities welke hun eigen
vragen en theoretische assumpties in isolatie volgen.
Vanuit ontwikkelingsoogpunt wordt de evolutie van de wetenschappen gezien als een afwisseling
tussen progressieve, regelmatige veranderingen en momenten van massale reorganisatie. Crises zijn
dan noodzakelijke stappen voor verdere veranderingen. Soms leidt het oplossen van de crisis tot het
verdwijnen van de initiële componenten, andere crises leiden tot differentiatie.
Op het gebied van de evolutie van de wetenschappen kunnen crises ook leiden tot zowel het
uitsterven van de wetenschappen als tot meer differentiatie, zoals de proliferatie van nieuwe
subdisciplines.
Het is onmogelijk om a priori te zeggen of een crisis in een wetenschap zou kunnen leiden tot de
verdwijning ervan, of tot meer differentiatie, en of een van beide een goede of slechte oplossing is.
Kuhns: psychologie bevindt zich eerder in een staat van voorwetenschap, zichtbaar door zijn
voortdurend conflicterende paradigma’s. Volgens Kuhn kan de psychologie pas het stadium van
volwassen wetenschap betreden als er een duidelijk paradigma ontstaat. Dit nieuwe paradigma zou
de basis vormen voor de opeenstapeling van tegenstrijdige bevindingen, die op hun beurt de kiem
zouden vormen voor een volwassen wetenschappelijke crisis.
Er is sprake van een crisis in de psychologie als we niet de activiteiten kunnen uitvoeren die we als
psychologen nodig hebben. Dit omvat schrijven, onderzoeken, lesgeven en praten met
wetenschappers, het publiek en verschillende beroepsgroepen.
1. Ten eerste is er sprake van een crisis in de onderzoekspraktijk wanneer verschillende
onderzoekers niet kunnen samenwerken of niet kunnen communiceren over hun werk.
2. Ten tweede bevinden we ons in een crisis vanwege de problemen waarmee we worden
geconfronteerd. Voor deze problemen is het van belang om te begrijpen wat er gebeurt op
het niveau van de hersenen, psychologische ervaring, sociale interacties en instituties.
Er kan gesteld worden dat er vaak sprake is van een crisis in de coördinatie van activiteiten van
psychologen: conceptuele instrumenten, onze methodologische benaderingen, onze nomenclatuur
en doelstellingen zijn onverenigbaar.
Yurevich stelt cognitieve frames in de psychologie: demarcatie en breuken. Er zijn drie dimensies van
fragmentatie:
1. Verticale verdeeldheid van de psychologie – met verschillende stromingen als cognitivisme,
behaviorisme en psychoanalyse
2. Horizontale opdeling in natuurwetenschappelijke en humanitaire psychologie
3. Diagonale opdeling in onderzoek en praktische psychologie
Metafoor van appels en hamers -> er is sprake van fragmentatie, het zijn aparte dingen die geen
integratie vereisen, maar ze kunnen nog steeds naast elkaar bestaan.
Fragmentatie wordt beschouwd als het belangrijkste symptoom van de crisis van de psychologie. Dit
model stelt dat een cumulatieve, objectieve en op feiten zoekende wetenschap de gezonde toestand
van de psychologie is. Toch zijn er veel mensen die zich afvragen of de sociale wetenschappen zich
conformeert aan dit geïdealiseerde model van lineaire en progressieve ontwikkeling.
Het fragmentatieverhaal als diagnose van de crisis in de psychologie levert weinig op om een uitweg
uit de crisis te bieden. Het is niet duidelijk welke stappen er worden genomen om problemen van
,fragmentatie te overwinnen, of hoe een gezondere toestand voor de psychologie eruit zou zien, en
dus waar we ons op zouden moeten richten.
Complex ontwikkelingsproces: er is de veronderstelling dat als we waarheden ‘ontdekken’, als we
‘achter’ de oppervlakte van dingen gaan, we onderling verbonden waarheden vinden, die zich
verweven tot eenvoudige, mooie, grootse waarheden. Er is veel bewijs voor de vertakkende
complexiteitsthese in de psychologie. Elk analyseniveau vereist precisie, training en ondersteuning,
hierdoor hebben mensen netwerken en wetenschappelijke gemeenschappen ontwikkeld. In plaats
van de psychologie simpelweg als gefragmenteerd te zien, zouden we haar nauwkeuriger kunnen
karakteriseren als georganiseerd volgens de activiteiten van onderzoekers.
Het is duidelijk dat er in de psychologie geen geïsoleerde ontdekking bestaat. Lokale
wetenschappelijke netwerken zijn een noodzakelijke voorwaarde voor het bestaan van de
wetenschap en voor de vooruitgang van kennis.
Ontwikkeling kan beschreven worden in termen van differentiatie. In de psychologie zijn er subvelden
gecreëerd die diepte en precisie verkrijgen. We zien dat deze deelgebieden zich in tradities
ontwikkelen, mensen als grondstellers aanstellen, basisprincipes en aannames identificeren en hun
eigen instituties ontwikkelen. Op de meeste van deze terreinen ontstaat daardoor een plaatselijk
georganiseerd hiërarchisch systeem. Grenzen zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling van groepen; ze
zorgen voor consistentie, onderhouden netwerken, stabiliseren en reguleren instrumenten en maken
het mogelijk dat kennis wordt opgebouwd op basis van bestaande kennis. Tradities kunnen een kader
en middelen bieden voor het verkennen van nieuwe ideeën en voor het omgaan met problemen.
Problemen voor ontwikkeling van psychologie:
1. Als grenzen die ontstaan om netwerken te beschermen noodzakelijk zijn, kunnen grenzen ook
te rigide en achterhaald worden. In gevallen wanneer het voortbestaan van een netwerk op
het spel staat, worden grenzen vaak defensief. In zulke situaties wordt traditie vaak gebruikt
als een middel om de grenzen te versterken, en zodanig kan het een obstakel voor
vooruitgang worden.
2. Onze ontwikkelingsbeschrijving van het vakgebied maakt zichtbaar als er sprake is van een
lokale organisatie van groepen er uiteraard geen a priori algemene hiërarchie van de
wetenschap als geheel bestaat. Er bestaat geen allesomvattend, overkoepelend systeem dat
al deze onderdelen zou kunnen coördineren. De vraag is of een overkoepelend instituut nodig
is. Het is zeker een manier om groepsgrenzen te herdefiniëren, maar een dergelijke
herdefinitie van bovenaf riskeert het maken van herdefinities op basis van niet-
wetenschappelijke kwesties.
Voorstel voor de psychologie: psychologie wordt gezien als een ontwikkeling die plaatsvindt door
middel van aanpassingen aan zowel de eisen van haar interne theoretische en methodologische
evolutie, als aan de eisen van de veranderende sociaal-culturele omgeving.
Psychologen nemen een ‘crisis’ waar wanneer: zij andere onderzoekers tegenkomen die hun
theoretisch raamwerk niet zo fundamenteel vinden; wanneer theoretische instrumenten
ontoereikend zijn om problemen aan te pakken; wanneer ze niet in staat zijn te communiceren en
activiteiten te coördineren met onderzoekers uit andere tradities. Uit angst voor crisis ontstaat vaak
depressie of vestigen mensen alle hoop op een grootste verenigde oplossingen. En andere reactie zou
zijn: doen van gezamenlijk onderzoek.
Als de samenwerking niet rond een gedeeld object wordt gecoördineerd, kunnen er andere
ontmoetingspunten worden gecreëerd door het samenwerkende team. Het idee is dat je
knooppuntconcepten moet vinden die de coördinatie van verschillende theorieën en modellen
mogelijk maken. Dit maakt het dialoog mogelijk tussen verschillende disciplinaire tradities.
Knooppunten zijn een manier om de versteviging van grenzen te voorkomen.
,Samenwerken is een onvoorspelbaar proces; het kan worden begeleid en gefaciliteerd, maar de
feitelijke resultaten zijn meestal onverwacht. Het in stand houden van adequate denkkaders is de
verantwoordelijkheid voor elke psycholoog bij het creëren. Instituties moeten ondersteunend zijn aan
disciplinaire samenwerking. Op persoonlijk niveau is het nodig dat we ervoor zorgen dat er
institutionele frames en lokale manifestaties worden gecreëerd en in stand gehouden blijven.
Tegenover het fragmentatieverhaal staat een optimistischere kijk op de evolutie van het vakgebied,
wat tot differentiatie en tot beperkte integratie leidt. De veronderstelling dat de wetenschap de
wereld vereenvoudigt, klopt niet. De wetenschap heeft onze ervaring van de wereld steeds complexer
gemaakt. Als crises kunnen worden omgezet in gelegenheden voor ontwikkeling, is het voornaamste
voorstel om verschillende vormen van samenwerking aan te gaan.
A new Big Five: fundamental principles for an integrative science of personality
Persoonlijkheid wordt opgevat als (a) de unieke variatie van een individu op het algemene
evolutionaire ontwerp van de menselijke natuur, uitgedrukt als een zich ontwikkelend patroon van (b)
karaktereigenschappen, (c) karakteristieke aanpassingen en (d) zelfbepalende levensverhalen,
complex en verschillend gesitueerd in de culturele en sociale context.
De wetenschappelijke status van eigenschappen wordt versterkt door de wijdverbreide acceptatie
van het vijffactorenmodel van persoonlijkheid, ook wel de Big Five. De Big Five bestaat uit de
volgende kenmerken: neuroticisme, extraversie, openheid voor ervaring, conscientieusheid en
vriendelijkheid.
De grondleggers van het vakgebied stelden dat de persoonlijkheidspsychologie in een unieke positie
verkeert om haar aandacht te richten op de menselijke individualiteit. Dit betekent dat
persoonlijkheidspsychologen intensieve casestudies van het leven van de individuele persoon kunnen
uitvoeren. Ten tweede kunnen ze de individuele persoon in gedachten houden bij het ontwerpen van
nomothetische studies, het valideren van constructies en het formuleren van theorieën, waarbij ze
proberen te begrijpen hoe verschillende aspecten van de menselijke individualiteit zijn georganiseerd
en geïntegreerd op het niveau van de hele persoon.
Persoonlijkheidsteksten - nadelen:
1. Parade van alternatieve grote theorieën, te beginnen bij Freud en de psychoanalytische
analyses wat doorloopt tot humanistische/fenomenologische, eigenschap/type-, sociale leer-
en evolutionaire/biologische theorieën. Impliciete boodschap achter deze handboeken is dat
de persoonlijkheidspsychologie een overvloed aan onverenigbare raamwerken biedt om
personen te begrijpen, en lezer moet zijn favoriet kiezen.
2. Biedt breed scala aan onderzoeksonderwerpen en vraagstukken, maar biedt geen
overkoepelende conceptie om dit alles te begrijpen.
Beiden soorten boeken beschouwen het gebied van de persoonlijkheidspsychologie daarom als
levendig maar verspreid, gebalkaniseerd in autonome onderzoeksgebieden. Onvermogen om te
binden aan integrerend gezichtspunt ontbreekt.
Big Five heeft betrekking op alle vragen die je aan iemand stelt die je nog niet kent of die je aan jezelf
stelt.
Vijf principes beweren dat dispositionele kenmerken brede variaties in het menselijk functioneren
articuleren die gedeeltelijk herkenbaar zijn vanwege hun evolutionaire betekenis, maar dat meer
contextueel genuanceerde en psychosociaal geconstrueerde kenmerken van de persoonlijkheid veel
verder gaan dan karaktertrekken als ze rechtstreeks spreken over hoe menselijk gedrag is.
, Principe 1: evolutie en de menselijke natuur
Een integratief raamwerk voor het begrijpen van psychologische individualiteit van personen moet
beginnen bij menselijke natuur en bij de manier waarop ieder mens is zoals alle andere personen.
Eerste beginselen van de persoonlijkheidstheorieën werden doorgaans opgevat als geloofskwesties:
onbetwiste veronderstellingen over hoe mensen fundamenteel zijn en wat hen uiteindelijk drijft of
leidt om te doen wat ze doen en te zijn wat ze zijn. Voor onderzoekers kan het kiezen van een grote
theorie om in te geloven neerkomen op de beslissing welk eerste principe simpelweg ‘goed voelt’. De
meeste grote theorieën zijn op geloof gebaseerde systemen waarvan de eerste principes niet getest
en niet testbaar zijn. Persoonlijkheidspsychologie begint met de menselijke natuur, en vanuit het
standpunt van de biologische wetenschappen kan de menselijke natuur het beste worden
omschreven in termen van de menselijke evolutie. Evolutietheorie moet de eerste beginselen
verschaffen voor ieder wetenschappelijk begrip van personen, want het heeft geen zin om te spreken
over soorttypische kenmerken die de menselijke natuur vormen zonder na te denken over hoe en
wanneer deze kenmerken zich ontwikkelden.
Wat de mens onderscheidt van de meeste andere soorten zijn cognitieve schema’s en de
mogelijkheden die hen in staat stellen bijvoorbeeld aanvallen te plannen, allianties te smeden,
conflicten te beslechten, de bedoelingen van anderen te voorspellen, taal te ontwikkelen en samen
cultuur te creëren.
Evolutie is de ultieme context voor de menselijke individualiteit, en suggereert universele
ontwerpkenmerken waartegen individuele aanpassingen variëren. Het algemene ontwerp
bevoorrecht de neiging om te leren, te articuleren en deel te nemen aan geritualiseerde sociale
ontmoetingen waarbij zowel vooruitkomen als met elkaar overwegen kunnen. Dit geeft ook de
voorkeur aan een brede en gevarieerde verzameling van aanvullende sociale tendensen.
Principe 2: de dispositionele handtekening
Dispositionele eigenschappen zijn die brede, onvoorwaardelijke, gedecontextualiseerde, over het
algemeen lineaire en bipolaire, en impliciet vergelijkende dimensies van de menselijke individualiteit
die namen dragen als extraversie, dominantie, vriendelijkheid, plichtsgetrouwheid, depressiviteit,
neiging om zich kwetsbaar te voelen. Op hun best spreken dispositionele eigenschappen over de
algehele stijl van iemands aanpassing aan en betrokkenheid bij de sociale wereld: hoe iemand dingen
doet, hoe iemand doorgaans denkt, hoe hij of zij gewoonlijk over dingen in het algemeen denkt.
Persoonlijkheidspsychologie kunnen niet zonder eigenschappen overweg.
De Big Five factoren lijken antwoord te bieden op de grote vragen die zich waarschijnlijk zullen
voordoen in het soort sociaal intensieve patronen van het groepsleven waarin mensen zijn
geëvolueerd om te leven.
Principe 3: karakteristieke aanpassingen
Mensenlevens variëren met betrekking tot een breed scala aan motiverende, sociaal-cognitieve en
ontwikkelingsaanpassingen, gecontextualiseerd in tijd, plaats en/of sociale rol. Karakteristieke
aanpassingen omvatten motieven, doelen, plannen, streven, strategieën, waarden, deugden,
schema’s, zelfbeelden, mentale representaties van belangrijke anderen, etc. Veel van deze dingen
worden gelabeld onder persoonlijke actieconstructies (PAC’s).
Geen van belangrijke persoonlijkheidstheoretici toonde meer dan een voorbijgaande interesse in
dispositionele eigenschappen. In plaats hiervan lag de nadruk op motivatie en de dynamiek van
gedrag, sociaal leren en cognitieve schema’s, strategieën en coping mechanismen,
