Hoorcollege 1 - Public Management - 08-09-2023
Type sturingsmechanismen:
1. Regels -> type handelingen uitvoeren die de baas verwacht en vraagt.
2. Prestatie -> (type handelingen en) vooral sturing vanuit de baas dat je bijvoorbeeld een
bepaald percentage moet halen, bepaald aantal producten moet verkopen.
3. Professionele sturing -> professionele sturing vanuit de uitvoerder, randvoorwaarden,
maar grotendeels eigen verantwoordelijkheid.
Bij de overheid:
- Tegengestelde doelen;
- Verschillende waarden;
- Verschillende taal.
- Verschillende stelsels van ideeën over wat goed is, hoe je iets moet doen, en dat naast
elkaar.
Bestuur -> organisatie -> medewerker -> werkelijkheid.
- Zowel verticaal als horizontaal niet goed op elkaar afgestemd.
- Bestuur en uitvoering past niet altijd goed op elkaar, ook organisaties passen niet altijd
goed op elkaar
Bij de private markt:
● Tegengestelde doelen;
● Verschillende waarden;
● Verschillende taal.
Basisprobleem van besturen en
organiseren.
Afhankelijk van waar de kennis zich in
een organisatie bevindt, is een
sturings-/afstemmingsmechanisme
minder passend.
Kopen -> prestatiesturing
Verschillende afstemmingsmechanismen vereisen kennis bij degene die de afstemming moet
doen.
-> Afstemmingsmechanismen zijn afgestemd op de vraag: wie weet wat hij moet doen?
,Hoe ingewikkelder de kennis, hoe meer je moet schuiven van sturen, naar kopen, naar
overleggen. -> Optimaliserings argument: daar waar de taak gemiddeld ingewikkeld is, ligt
kopen voor de hand.
- Bij kopen mooie rol (baas) -> sturen!
- Bepalen van doel -> ‘betalen en bepalen.’
- Bij kopen mooie rol (uitvoerder): uitvoeren!
- Capaciteit gebruiken en doel realiseren -> ‘doen waarvoor betaald wordt.’
- Twee verschillende actoren dus twee verschillende opvattingen.
Sturing dmv New Public Management
NPM is sturing via kopen, maar is de benodigde kennis echt ‘gemiddeld ingewikkeld’?
Heeft (baas) kennis om doel te bepalen en zo te sturen?
-> Gebruikt (uitvoerder) capaciteit echt om doel uit te voeren?
Moeilijk vast te stellen: er is tweezijdige informatie-asymmetrie -> de uitdaging om te besturen
is veel ingewikkelder.
→Daarom leidt NPM, sturing via kopen, tot problemen.
Besturen is moeilijk:
● Ingewikkeldste probleem: we weten niet hetzelfde én we willen niet hetzelfde.
1. Weten hetzelfde, willen hetzelfde;
2. Weten niet hetzelfde, willen hetzelfde;
3. Weten hetzelfde, willen niet hetzelfde;
4. Weten niet hetzelfde en willen niet hetzelfde.
Veronderstelling is dan ook situatie 1: weten hetzelfde en willen hetzelfde.
- Veronderstelling van de besturingsvormen moeten passen bij de werkelijkheid.
Probleem: eisen die aan de verschillende vormen van besturen worden gesteld.
Noordegraaf: eisen dwarrelen door elkaar heen.
● Op het niveau van het bestuur kunnen allerlei verschillende doelstellingen door elkaar
dwarrelen.
● Als het gaat om afstemmen, dwarrelen er drie dingen door elkaar heen: performance,
professionalism en politics.
Politics: wat zijn nou eigenlijk de doelstellingen?
- Als je precies weet wat je hebben wilt, dan kun je afstemmen en zo sturen.
Performance en professionalisme: van boven naar onder besturen bij performance, bij
professionalisme andersom.
,Noordegraaf: spanning boven en onder -> performance, en horizontaal, politics.
- Als dit op orde is, dan is er aan besturingskant niet zoveel aan de hand.
- Politics: duidelijk zijn wat we willen en een prestatie op te formuleren, performance, dan
is er niet zoveel aan de hand.
- Drie dingen die we willen, in de afstemming, die in balans moeten zijn, wil er
performance kunnen ontstaan.
- Politics verwijst naar het horizontale probleem.
- Professionalism verwijst naar het verticale probleem.
- Het basisprobleem in de afstemming is het grote probleem waarover noordegraaf
vertelt.
Mechanismen van sturing:
- Performance: als het simpel is, kun je simpel sturen.
- Ik wil zoveel verkochte t-shirts dus we betalen de retailorganisatie een
vergoeding per verkocht shirtje.
- -> Duidelijk wat men wilt, dus daarnaar handelen.
- Als het moeilijk is, kan het aan twee kanten moeilijk zijn;
- Weten we niet goed wat we willen? Zijn we het niet echt eens?
- Dan is politics nodig:
- Bij de gemeente: welke doelstellingen streven we na in het sociaal
domein? Gemeentelijke politiek, grote verschillen tussen gemeenten.
- Horizontaal
- Weten we niet goed hoe we onze strategie moeten waarmaken? Zijn er grote
verschillen tussen klanten / cases waar we rekening mee moeten houden?
- Dan is professionalism nodig:
- Bij de gemeente: ‘street-level-bureaucraat’ bepaalt de beleidsuitvoering
om zo verschillen te kunnen opvangen.
- Verticaal
SLB -> Past de doelstelling toe in interactie met de werkelijkheid.
● Werkelijkheid blijkt ingewikkelder dan gedacht, geeft dit aan aan zijn baas, die dit aan de
bestuurder aangeeft. Er zijn dan meer middelen nodig om de doelstelling waar te maken.
● -> Spanning tussen performance -> bestuurder verzint doelstelling en moet
waargemaakt worden, en professionalism -> prikkels die ingebracht worden tegen de
prestatie.
, Hoorcollege 2 - Public Management - 08-09-2023
Performance: als het simpel is, kun je simpel sturen
- Vergoeding per verkocht t-shirts
Als het moeilijk is, kan het aan twee kanten moeilijk zijn
● Weten we niet goed wat we willen? zijn we het niet echt eens? dan is politics nodig
(strategie bepalen, politieke strijd)
● Weten we niet goed hoe we die strategie moeten waarmaken? bv belangrijke verschillen
tussen cases? Dan is professionalisme nodig (‘street-level bureaucraat’ bepaalt
beleidsuitvoering, maar wat doet die eigenlijk?)
Door werkelijkheid dat komt kijken bij de performance, wordt er ruimte gemaakt voor de
professionalism.
Waar komt NPM vandaan? Waarom NPM?
Probleem met besturen:
- ‘structures and procedures are very important’ [om binding van uitvoering aan doelen te
bereiken] ...
- ‘but they do not guarantee the accomplishment of objectives.’
- ‘when goals are ambiguous ... [zie hc1: onduidelijke doelen]
- and needs are contested, ... [zie hc1: belang van professional in uitvoering]
- and when (organizational) surroundings are complicated,
- we need to !! understand how the actors involved act !! and which real-life practices and
processes occur.’
- Volgens Noordegraaf.
● Belangrijk: snappen waarom een actor handelt zoals hij handelt, en hoe dat in interactie
staat met de actoren eromheen. Dit blijft een onzekere kwestie, maar de relaties kun je
hierdoor beter snappen.
Waar komt NPM vandaan? Waarom NPM?
● Dit is een dubbele uitspraak, namelijk over de werkelijkheid en over de wetenschap:
● Ingewikkelde doelen, uitvoering en omgeving maken de besturing van beleidsuitvoering
moeilijk, daarom npm in het echt.
○ Omdat de ander niet vanzelf doet wat jij wil, moet je hem sturen via prikkels