Periode 2 – Methodologie van sociaalwetenschappelijk onderzoek
Module 1
Kennisclip 1 – De stappen in het onderzoeksproces
Elementen van het onderzoeksproces
1. Onderzoeksvraag: De vraag die wordt beantwoord door het onderzoek
a. Aanleiding en relevantie
b. Type vragen: verkennend, beschrijvend, verklarend, evaluatie
c. Beïnvloedt alle overige fasen van het onderzoeksproces
2. Literatuur bestuderen: Bestaande literatuur
a. Komt gedurende het hele onderzoek terug
3. Concepten en theorie
4. Selectie van onderzoekseenheden: Ontwerp van het onderzoek
a. Wie worden je respondenten?
b. Waar vind je je respondenten?
c. Hoelang gaat je onderzoek duren?
d. Hoe vaak bevraag je de respondenten?
5. Dataverzameling
6. Data-analyse
7. Rapportage
Deze stappen vormen een cirkel, onderzoek leidt tot vervolgonderzoek
Soorten onderzoeksvragen
- Verkennend: Inventarisatie, voor de beschrijving, je weet nog niet precies wat er speelt.
o Welke soorten mentale gezondheidsproblemen zijn er? Welke factoren zouden
een rol kunnen spelen?
- Beschrijvend:
o Hoe groot is de groep studenten in Nederland die psychosociale problemen heeft?
- Verklaring: Waarom?
o Welke factoren hebben een positieve of negatieve invloed op de psychosociale
gezondheid van Nederlandse studenten?
- Evaluatie: Hoe effectief?
o Hoe effectief is een interventie om stress onder studenten te verminderen?
, Kennisclip 2 – Sociaalwetenschappelijk vs. alledaags
onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek
- Systematisch: bewuste planning, duidelijk onderzoeksproces
o Contrast intuïtief: dit kan leiden tot ‘conformation bias’ = zoeken naar info die je
eigen idee en overtuiging bevestigd
- Transparant: controleerbaar, open voor kritiek, uitleg en reflectie over hoe je tot kennis bent
gekomen
o Contrast ondoorzichtig en dogmatisch
- Empirisch bewijs: geeft doorslag
o Contrast speculatie, eigen ideeën
2 stappenplannen
- Reconstructed logic: een duidelijke stap-voor-stap procedure
- Logic in practice: rommeliger, verschilt per project, meer flexibel
Kennisclip 3 – De rol van theorie in onderzoek
Richting van theorieontwikkeling
- Deductie: van theorie naar concrete hypothese logische afleiding (stap 1 t/m 4)
o Je hebt vooraf al een hypothese die je gaat toetsen
- Inductie: van specifieke observaties naar theorie (stap 5 t/m 7)
o Probleem: het bevat geen logische zekerheid, je kan het niet altijd toetsen, je weet
niet hoe het in de toekomst is.
o Oplossing: falsificatie we hebben niet zoveel aan een bevestigende observatie,
maar wel aan een weerlegging
Iteratieve strategie
Herhaling. Na de fase van theoretische reflectie over de gegevens, gaat de onderzoeker meer
gegevens verzamelen om de theorie aan te scherpen. Dit komt vooral voor in ‘grounded theory’.
