Pathofysiologie III: cardio nefro en pneumologie (J000498A)
Instelling
Universiteit Gent (UGent)
Samenvatting gemaakt met alle informatie van de cursus en powerpoint. Het is dus de bedoeling enkel dit document te leren. In het roos staan de ziektes/ casussen die gekend moeten zijn, in het groen de geneesmiddelen. Het is ingedeeld o.b.v. tussentitels zodat het het een ordelijke samenvatting is ...
Pathofysiologie III: cardio nefro en pneumologie (J000498A)
Alle documenten voor dit vak (19)
Verkoper
Volgen
jadecallebaut
Voorbeeld van de inhoud
PATHOFYSIOLOGIE III: 2e Bachelor Farmaceutische Wetenschappen 2023-2024
HOOFDSTUK 1: HET CARDIOVASCULAIR SYSTEEM
1. Inleiding
• Cardiovasculair stelsel: bloedvaten+ hart
• Verdeling:
o Vasculatuur: bloedvaten die het bloed geleiden doorheen heel organisme
o Hart: bloed doorheen vasculatuur m.b.v. Pompfunctie
• Taak:
o Transport zuurstof+ voedingsstoffen-> weefsels
o Afvoer afvalstoffen vanuit weefsels
• Kamers van het hart:
o Atria/ voorkamers
▪ Links: zuurstofrijk bloed vanuit longen naar hier via de 4 Venae pulmonales (noemen venen omdat
ze het bloed naar het hart brengen, ook al zijn ze zuurstofrijk)
▪ Rechts: zuurstofarm bloed via venen v/d grote circulatie naar hier
• Vena cava inferior: zuurstofarm bloed uit onderste lichaamsgedeelte
• Vena cava superior: zuurstofarm bloed uit bovenste lichaamsgedeelte
• Sinus coronarius: zuurstofarm bloed uit hartspier zelf
o Kamers/ ventrikels
▪ Links: zuurstofrijk bloed vanuit linker atria naar ≠organen+ vaatgebieden v/h organisme
via de aorta (grote circulatie)
▪ Rechts: zuurstofarm bloed vanuit rechter atria naar hier+ daarna naar longen via longarterie
(kleine circulatie)
o In capillairen v/d weefsels: zuurstof+ voedingsstoffen uit bloed opnemen en uitwisselen voor metabole
afvalstoffen
o Venen:
▪ Rol: transportweg bloed naar hart, capaciteitsruimte
▪ Geen positieve pulsatiele druk (wel bij arteriën)
▪ Vis-a-tergo: stuwende kracht door drukverschil tsn veneuze capillairen en rechter atrium
voortgestuwd uit de arteriolen
▪ Negatieve aanzuigende kracht via thorax beweging door contracties v/d rechter voorkamer+
expansie v/d linker voorkamer en kamer
• Enige 2 stuwkrachten die de venen hebben tegen de zwaartekracht
• Bloedcirculatie
o Gesloten systeem: volume bloed doorheen grote circulatie moet ook door de kleine
o Niet bij druk: p↓ bij kleine circulatie, p↑ bij grote circulatie
2. Anatomie van het hart
De 4 kamers van het hart zijn gescheiden door septa (artriaal en ventriculair), opgebouwd uit spierweefsel
Atria en ventrikels gescheiden door fibreuze ringen (niet elektrisch geleidend)
2.1 De artria
• Dunne wanden+ dun septum:
o Dikke wand niet nodig want de druk hierop niet belangrijk vgl. Die van de ventrikels
• Rechter/ linker atrium geeft bloed door naar rechter/ linker ventrikel
• Linker atrium heeft bijdrage aan pompfunctie hart, rechter atrium niet
2.2 De ventrikels
• Dikke myocardwanden+ dik septum:
o Grote kracht- en drukontwikkeling
o Rechter wand dunner dan linker, want meer druk
1
,2.3 Het pericard
• Myocardweefsel is omgeven door 2 bladen
o Endocard: dun, glad vlies aan binnenzijde= endotheel, een voortzetting v/d binnenbekleding v/d bloedvaten
o Pericard: hartzakje aan buitenzijde
▪ Visceraal pericard= epicard, ligt tegen hartspier
▪ Pariëtaal pericard
▪ Tussen beide een virtuele ruimte met beetje vocht
▪ Deel van synoviale membranen: dun vlies met specifieke samenstelling zoals rond meeste organen
▪ Normale relaxatie v/h hart w geremd als elasticiteit pericard wijzigt+ druk tsn 2 pericardbladen komt
* Externe restrictieve cardiomyopathie
o Acute pericarditis:
▪ Acute ontsteking
Ontsteking= pericarditis ▪ Oorsprong: infectieus, viraal, auto-immuun (lupus, reumatoïde artritis),
toxisch (uremisch)
o Pericardtamponade: vochtuitstorting in pericardiale ruimte (posttraumatisch door
bloeding)
o Pericarditis constrictiva:verlittekening door calcificatie/ ontsteking (bij tuberculose)
2.4 De coronaire circulatie
• Cardiomyocyten verkrijgen zuurstof hierdoor
• In rust: 250ml/minuut
• Ontstaan uit aorta ascendens, net na aortaklep
• Grote coronairen liggen bovenop hart
o Van daaruit vertakken in steeds kleinere bloed-/ haarvaatjes die in de spier zelf doordringen
• Arterioveneuze zuurstofextractie= 75% en is maximaal (zeer belangrijk)
o Geen extractiereserve over (in andere vaatgebieden wel)
o Zuurstofbehoefte moet gedekt zijn door adequate zuurstoftoevoer= adequate coronaire doorbloeding
▪ Want kan niet overschakelen naar anaeroob metabolisme
Belangrijke consequenties voor pathologieën zuurstofvoorziening hart
• Tijdens systole is hartspier gecontraheerd+ bloedvaten in hartspier toegeknepen=> geen bevloeiing
• De perfusie v/d coronairen berust dus volledig op passieve druk opgebouwd door elasticiteit v/d aorta tijdens diastole
o Bloed in coronairen w afgeleid want aortaklep toe tijdens diastole
o Wat diastolische perfusiedruk ↓, doet dit ook met de coronaire perfusie
o Bv. verkalking aorta met elasticiteit↓, aortaklepinsufficiëntie waardoor bloed -> hartcaviteit teruggaat i.p.v.
in coronairen te stromen
• Coronairen van buiten naar binnen in hartspier=> perfusiedruk↓ van buiten naar binnen
• Als ventrikelwand verdikt-> binnenkant hartspier krijgt minder O2 want afstand tot coronairen neemt steeds toe=>
subendocardiaal infarct
2.5 De zuurstofbehoefte v/h myocard
2 componenten:
• Basale zuuurstofbehoefte
o Zuurstof nodig voor celleven
o Klein: minder dan 20% v/d energiebehoefte in rust
o Constant+ energie voor ionenpompen (Na+/K--ATPase
• Activiteitszuurbehoefte
o Onderhoud pompfunctie <hart
o Groot+ variabel: relaxatie+ contractie
▪ Relaxatie: actieve heropname Ca2+-ionen in sarcotubulair systeem tegen de concentratiegradiënt in
▪ Contractie: voldoende ATP voor opbouw actine-myosine bruggen (vnl. veel O2 voor linker ventrikel)
Inotropisme: contractiekracht van een spier
2
, o Afh. <:
▪ Hartfrequentie: RE met zuurstofbehoefte
▪ Inotropisme: zuurstofbehoefte RE met
* Contractiele hartspiermasse= intrinsiek inotropisme (zuurstofbehoefte per hartslag van hypertroof
hart is hoger)
* Kracht v/d ventrikelcontractie
▪ Afterload↑: zuurstofbehoefte <hart met eenzelfde hartfreq. en contractiliteit↑=weerstand
waartegen hart moet pompen↑
▪ Preload: vulling ventrikel↑, zuurstofverbruik↑
• Orthosympatische activiteit (OS)↑, zuurstofbehoefte in myocard↑: bij OS stimulatie w alle bovenstaande factoren
beïnvloed
o Hartfreq. en inotropisme↑
o Perifere weerstand↑ door vasoconstrictie v/d arteriën evt. met weerslag op bloeddruk en afterload↑
o Veneuze capaciteit↓+ veneuze terugkeer↑+ preload↑ door venoconstictie
Zuurstofbehoefte van hart stijgt door 2 situaties:
1. Situaties die volumebelasting uitlokken
o Bij dynamisch fysieke inspanning (lopen) verhoogt de OS activiteit:
▪ Hartfreq., inotropisme en preload↑=> hoger hartdebiet+ zuurstofbehoefte ↑
▪ Perifere weertand blijft ±gelijk want metabole vasodilatatie door spieractiviteit in skeletspieren
▪ Toename zuurstofbehoefte <hart beperkt want afterload blijft ±gelijk
2. Situaties die drukbelasting uitlokken
o Statische fysieke inspanningen (gewichtheffen) of psychische stress verhoogt de OS activiteit:
▪ Hartfreq., inotropisme en preload↑=> hoger hartdebiet+ zuurstofbehoefte↑
▪ Afterload neemt hier ook toe=> bij drukbelasting is zuurstofbehoefte myocard veel groter dan bij
volumebelasting
• Statische inspanning is meer belastend voor het hart en dus meer kans op infarct bij zuurstofaanvoer-problemen dan
bij dynamische inspanning (vernauwing coronairen)
2.6 De zuurstofvoorziening v/h myocard Orthosympatisch stelsel: deel<autonome zenuwstelsel
• Hvl O2 w opgenomen door myocard afh. <: dat organen beinvloedt zodat het lichaam arbeid kan
verrichten waar energie voor nodig is
o O2 gehalte van bloed
o Doorbloeding v/h myocard
Myocard= hartspier
o O2 extractie door myocard
▪ Constant en maximaal (75%)
• Bij normale zuurstofsaturatie is O2 voorziening <hart enkel afh. <coronaire doorbloeding
• Elke toename in O2 behoefte heeft RE toename in myocard-doorbloeding
Afterload: hoeveelheid druk dat het hart nodig heeft om
2.6.1. Regeling van de myocarddoorbloeding bloed uit te stoten wnr ventrikels samentrekken
Preload: uitrekking <myocardspier vóór de contractie
• Coronaire doorbloeding afh. <weerstand in coronair vaatbed
o Bepaald door tonus <gladde spieren <myocardarteriolen
▪ Resultante <myogene, metabole en neurogene beïnvloeding
Myogene tonus:
• De myogene tonus is een voortdurend en spontaan niveau van myogene constrictie die de normale bloeddruk in
rusttoestand bepaald Perifere weerstand: hoeveelheid perifere vaten=
• Zeer hoog arteriolen tegenwerken om het bloed door te laten
• Doorbloeding myocard is minimaal in afwezigheid van andere factoren
• Daalt als diastolische bloeddruk daalt: Als het hart zich ontspant neemt de druk in de slagaders
o Als bescherming tegen onderperfusie bij lage bloeddruk af. Dit is de diastolische druk ofwel de onderdruk.
Metabole invloed: regelt coronaire doorbloeding (belangrijkste!)
• Functie-flow koppeling in hartspier:
o Interstitiële zuurstofspanning↓, coronaire weerstand↓ door vasodilatie v/d arteriolen (hypoxische
vasodilatatie)
o Coronaire circulatie heeft relatief const. doorbloeding in rust o.b.v. myogene en metabole beïnvloeding,
onafh. <perfusiedruk (autoregulatie)
De kransslagaders (coronairen) zijn de bloedvaten
die het hart van bloed voorzien 3
, Neurogene beïnvloeding
• Orthosympaticus heeft direct+ indirect effect op coronairen
• Vasomotoren zijn orthosympatisch bezenuwd via
o α-receptoren na stimulatie=> rechtstreekse vasoconstrictie Interstituele ruimte: de ruimte tussen de cellen,
o β -receptoren na stimulatie=> vasodilatatie daar waar lichaamswater of plasma zich bevindt
• Verhouding van beide receptoren t.o.v. elkaar bepaald wat gebeurt
• Normaal w dit overspoeld (bij inspanning) door metabool effect (orthosymp. Stimuleert ook myocyten via β1-receptoren met
verhoogde vrijstelling <adenosine dat vasodilatatie uitlokt)
• Blokkade < β-receptoren kunnen het vasodilatorisch effect via de β 2-receptoren ontmaskeren
o Ongewenst effect β-blokkers: koude extremiteiten
• Verhoogde coronaire orthosympatische activiteit kan vasoconstrictie uitlokken (evt. agina als gevolg) o.i.v. koude
stress
• Coronairen w geprikkeld door adrenaline (nt door zenuwen) dat vrijkomt bij inspanning, alarmreacties en
hypovolemie (=tekort aan water en zout)
o Bindt op β-receptoren dat coronaire vasodilatatie uitlokt (cf. skeletspieren)
2.6.2. Doorbloedingsstoorinissen van het hart
2.6.2.1. Angina pectoris= angor
• Hartspier krijgt te weinig zuurstof
• Reversibel
• Clinico-anamnetische diagnose
• Typische klachten: retrosternale beklemmende pijn, spanning evt. uitstralend naar linker arm of keel
• Oorzaak (cf. atherosclerose oorzaken):
o Inspanning, emoties, plotse koude wind
o Coronairen die dichtslibben (meestal dit; stenose moet 80-85% v/h lumen afsluiten hiervoor)
o Letsel t.h.v. coronairen: anemie, gelijktijdige aanwezigheid <microvasculair lijden in myocard (bv. bij
diabetes), bij ernstige aortakleplijden: goede functie <aortaklep zorgt voor de perfusie van coronairen, tijdens
di, ernstige cardiale hypertrofie, uitgesproken vaatstijfheid en lage diastolische druk bij het
windketelfenomeen
• Symptomen:
o Klachten bij inspanning: als zuurstofverbruik <hart toeneemt bv. fysieke inspanning, stress/ nervositas
o Klachten spontaan verdwenen bij rust of kwartier na inname van nitraten
o Retrosternaal (=achter borstbeen gelegen) drukgevoel met beklemmend aspect
▪ Op borstkas, linker arm, buik, keel Troponine= eiwit die bij necrose
o Koud weer: coronairen gaan in vasoconstrictie=> coronaire perfusie↓ uit hartspiercellen lekken
Onstabiele angor
• Klachten in rust (rustangor) of klachten langer dan 20-30 min. na rust/ inname nitraten (verlengde angor)
o Wijst op zuurstofgebrek van hart
o Acuut coronair syndroom (ACS): instabiele angina pectoris met klachten in rust en acute myocardinfarct (IAP
en AMI)
o Leidt NIET tot afsterven van hartspiercellen (wel zo bij myocardinfarct a.d.h.v. gestegen cardiale troponines)
• O.b.v. elektrocardiogram (ECG) onderscheid maken tsn niet-ST elevatie myocardinfarct en ST elevatie myocardinfarct
(NSTEMI en STEMI)
• AMI komt meer voor bij 65 jaar<, vooral STEMI
• Prinz-Metal angor= vasospastische angor
o Klachten uitgelokt door vasospasmen van coronairen
o Ook aanvallen van angor bij anatomisch normale coronairen
• Differentieel diagnose
o Anamnese van inspanningsgebonden retrosternale pijn bij retrosternale last toenemend bij plotse kou of bij
risicopatiënten (roken, hypercholesterolemie, hypertensie, familiale belasting, diabetes)
o Elektrocardiogram: door O2 tekort is repolarisatie verstoord=> negativering van T-golf en/of ↑/↓van het ST-
segment
▪ Gebeurt enkel tijdens de klachten
▪ Vaak lokt met door inspanning klachten uit om dan ECG te nemen= inspanningsproef
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jadecallebaut. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,19. Je zit daarna nergens aan vast.
