Aantekeningen Werkgroepen Filosofie
Werkgroep 1 – 15 februari – Hannah Arendt
The human condition, drie fundamenteel menselijke activiteiten (vita activa)
- Arbeid: verrichtingen die verband houden met de biologische processen van het menselijke lichaam.
Het in stand houden/voortbrengen van iets. Er moet gegeten worden.
Voorwaarde voor arbeid is het leven zelf.
- Werk: schept een kunstmatige wereld van dingen. In termen van middel-doel. Het verlicht arbeid.
Een middel om tot een doel te komen.
Voorwaarde voor werk is het in de wereld zijn (wereldlijkheid)
- Arbeid en werk houden ons in leven
- Handelen: de enige activiteit die zich rechtstreeks tussen mensen voltrekt. Correspondeert met de
menselijke conditie van pluraliteit, et het feit dat de wereld bewoond wordt door mensen i.p.v. de
Mens. Hierin druk je uit wie je bent.
Voorwaarde voor handelen is pluraliteit en nataliteit (iets nieuws beginnen wanneer je
geboren wordt)
- Handelen geeft ons vrijheid en is de voorwaarde van al het politieke leven.
- Vita activa: het actieve leven
- Menselijke conditie: de voorwaarden voor het actieve leven
Aristoteles
- Thedos: doel, is voor Aristoteles geluk. Het geluk is er al op het moment dat jij een goed mens bent,
jezelf verbeteren om nog dichter bij het doel te komen terwijl het doel er al is. Het gaat om
deugdzaam handelen. Degene die het beste weet wat goed is is de verstandige persoon, ziet wat het
juiste midden is omdat die het vaker heeft gedaan.
- Het gaat er voor Arendt om dat jij weet wat goed is en dat nastreeft, maar niet anderen na gaat
praten. Je hebt altijd zelf de vrijheid om in te gaan tegen wat de meerderheid deugdzaam vindt
(handelen).
- Iedereen is altijd op het goede uit, er zouden dus geen slechte mensen zijn omdat zij denken dat zij
het goede doen.
Polis en Oikos
- Oikos: huishouden, economie, hiërarchie, arbeid, noodzakelijk. Je huishouden is een economie, als
hoofd van het gezin moet je het huishouden kunnen onderhouden, iedereen binnen het huishouden
moet beschikken over de voorwaarden voor het leven. Hoofd is vaak een man van middelbare
leeftijd, meest wijze verstandige man. Slaaf is iemand die niet verstandig genoeg is en niet weet wat
het goede is, het hoofd doet iets goed voor het door hem slaaf te laten zijn en hem te vertellen wat
het goede is.
- Polis: politieke leven, verstandigheid, handelen en spreken zijn belangrijk. Zoon politikon.
Voorwaarden: man, oud genoeg om verstandig te zijn, huishouden op order (vrouw en kinderen
verzorgd door slaaf. Handelen, spreken en pluraliteit zijn belangrijk.
- Een politieke economie kan niet bestaan omdat politiek gaat over wat goed is voor de samenleving,
maar economie gaat over wat goed is voor jezelf. Economie is een voorwaarde om politiek te
bedrijven.
- Opkomst van sociale sfeer is moeilijk voor Arendt omdat de private en politieke sfeer door elkaar
raken. Doordat de sferen in elkaar overlopen is er geen sfeer meer waarin je echt kan handelen,
waardoor we continu anderen aan het napraten zijn. Binnen de politiek is het dus alleen nog maar te
, doen om mensen overtuigen, niet meer om uitblinken en een goed leven nastreven. Mensen zijn niet
meer vrij en uniek. We zijn vergeten om in gesprek te gaan over wat echt het goede leven is. Het is
belangrijker geworden om geld en macht te hebben dan om het goede leven na te streven.
- Arendt vindt dat er te weinig gehandeld wordt.
Kernbegrippen
- Vrijheid, handelen, democratie, verstandigheid, nataliteit, pluraliteit, conditionering.
Werkgroep 2 – 22 februari – Michel Foucault
- Foucault was homoseksueel, verslaafd aan drugs, depressief, suïcidaal en is overleden dan HIV
- Onderscheid lepra en pest
Lepra: mensen worden uitgesloten, al je lepra hebt moet je vaak naar een eiland
Pest: strenge controle en binnen blijven, achter het raam gaan staan voor status controle (of
je ziek was of niet en of je nog leefde)
Het Panoptisme
- Macht wordt geïnternaliseerd, je voelt de macht in jezelf terwijl je helemaal niet weet of je
gecontroleerd wordt of niet.
- Individualisering: elke bewoner heeft een vaste plaats, ziet geen medebewoners en heeft geen
contact
- Volledige zichtbaarheid van het individu: de individu zelf wordt gezien zonder zelf te zien. Hij is
object van informatie en wetenschap
- De machtsrelatie is asymmetrisch: opzichters zien de cel bewoner, maar zij hem niet, zij vermoeden
alleen zijn aanwezigheid
- Machtsmaximalisering: het is onnodig der er permanent een opzichter aanwezig is. Het besef dat
men gecontroleerd kan worden is voldoende om rust en order te verzekeren.
- Het Panopticon voelt nauwelijks als onderdrukkend aan
- Onophoudelijk observeren van gevangenen door bewakers is te veel en te weinig: te weinig omdat
je echt elke seconde moet observeren, maar het is te veel omdat de bewaker eigenlijk niet aanwezig
hoeft te zijn. Je kan nooit te veel observeren omdat de bewaker er moet zijn om het idee te creëren
dat er altijd iemand is, maar iedereen heeft het idee al dat er altijd iemand is.
Het Panopticon kan
- De moraal vergroten
- Gezondheid beschermen
- Onderwijs verbreiden
- Publieke lasten verlichten
- Economie een rotsvaste basis verlenen
Wat is het verschil tussen de peststad vroeger en het panopticon nu?
- Macht is zichtbaar in peststad, in panopticum niet
- Peststad was een uitzondering, panopticum is blijvend
Hoe zou je de lepra toestand toepassen op de maatschappij?
- Joden vervolging in WOII
- Mensen in een psychiatrische instelling
- TBS