Een social worker moet goed nadenken over de normen en waarden die zijn professioneel handelen
beïnvloeden:
- Vaak komen mensen bij een social worker als er problemen zijn die ze zelf niet kunnen
oplossen.
- Veel cliënten van het social work komen uit de sociaal zwakkere milieus of hebben bepaalde
beperkingen. Hierdoor zijn ze kwetsbaar.
- Door zijn interventies kan de social worker het leven van mensen ingrijpend beinvloeden.
Daar kunnen mensen van profiteren, maar ze kunnen er ook schade door oplopen.
- Mensen geven vaak vertrouwelijk informatie aan een social worker. Informatie waarvan ze
niet willen dat anderen die hoort en waarvan ze hopen dat die niet tegen hen gebruikt gaat
worden
- De social worker moet kunnen verantwoorden waarom hij bepaalde keuzes gemaakt heeft,
naar de cliënten, zijn collega’s, het publiek en soms ook voor de rechter.
Moraal:
Morele vragen: gaan over goed en kwaad, over de manier waarop mensen zouden moeten leven.
Morele opvattingen: zijn een antwoord op de vraag hoe men zich als mens goed en verantwoordelijk
kan gedragen.
Het woord moraal is afgeleid van het latijnse woord ‘mos’ wat zede of gewoonte betekent. Bij moraal
gaat het over waarden en normen. Dit zijn opvattingen over wat waardevol is in het leven.
Vijf verschillende moralen:
- De hechtingsmoraal: deze regelt hoe we omgaan met de mensen met wie we verbonden zijn.
In deze moraal gaat het over hechting en empathie. Mensen kunnen zich inleven in mensen
met wie ze een band hebben en hebben veel voor hen over. Belangrijk in de relatie tussen
ouders en kinderen en in vriendschappen.
- De geweldsmoraal: Is een moreel systeem dat regelt hoe we met bedreigende situaties
omgaan. Geweld wordt, zeker in West Europa gezien als immoreel. De heersende opvatting is
dat mensen een conflict met woorden uit moeten vechten en niet met fysiek geweld.
- Reinigingsmoraal: Regelt dat mensen reinheid koppelen aan het goede en besmetting aan het
kwaad. Mensen verweren zich tegen vreemde stoffen. Ze willen hun omgeving ontdoe van
vreemde smetten, zowel letterlijk als symbolisch.
- Samenwerkingsmoraal: Speelt een rol in de manier waarop mensen met elkaar samenwerken
en waarop ze omgaan met mensen die de samenwerking bedreigen. Mensen werken met
elkaar samen om daar beter van te worden. Daarbij is het belangrijk om op elkaar te kunnen
vertrouwen. Als je bijvoorbeeld online een T-shirt koopt moet je er op kunnen vertrouwen
dat de verkoper dit ook daadwerkelijk opstuurt. Is dat niet het geval dan verandert
vertrouwen in wantrouwen.
Micro meso en macroniveau:
Morele kwesties spelen op alle drie de niveaus: op microniveau gaan morele vragen over de manier
waarop je van mens tot mens met elkaar om zou moeten gaan.
Op mesoniveau maken organisaties morele keuzes, die onder meer hun neerslag vinden in de visie
van de instelling. Het gaat hierbij om opvattingen over de missie van een instelling en de manier
waarop ze daar aan willen werken.
,Op macroniveau gaat het over de manier waarop de samenleving moet worden ingericht. Het gaat
dan over vragen zoals de verdeling van de welvaart of de opvang van vluchtelingen.
Waarden en normen:
Waarden: zijn begrippen die omschrijven wat mensen waardevol vinden en waarnaar zij streven. Het
zijn idealen die wezenlijk zijn voor de kwaliteit van het leven. Voorbeelden zijn: rechtvaardigheid,
vrijheid, autonomie.
Normen: Dit zij handelingsvoorschriften die laten zien hoe je moet handelen. Het woord norm is
afgeleid van het Latijnse woord ‘norma’. Dat betekent letterlijk: winkelhaak.
Fatsoensnormen: Het is bijvoorbeeld een ongeschreven regel dat studenten tijdens een hoorcollege
niet uitgebreid gaan whatsappen of Facebook checken. Voor veel Nederlanders is het niet gepast om
vlak voor etenstijd onaangekondigd op bezoek te komen. Immigranten vinden het vaak onbeleefd als
er geen extra voedsel in huis is voor spontane bezoekers.
Juridische normen: Juridische regels sluiten meestal aan op opvattingen over wat een goede
maatschappij is en op morele regels die veel mensen delen. De morele regel: ‘gij zult niet doden’ is
bijvoorbeeld vastgelegd in een wet.
Ook de social worker heeft te maken met juridische normen. Het is bijvoorbeeld wettelijk vastgelegd
dat cliënten hun dossier mogen inzien.
Begrip Definitie Voorbeeld
Waarde Ideaal, dat wezenlijk is voor de Rechtvaardigheid
kwaliteit van leven
Norm Handelingsvoorschrift Geef mensen gelijke kansen
Deugd Goede eigenschap die de Integriteit
handelingswijze van de mens
bepaalt
Ethiek:
Ethiek: komt van het Griekse woord ethos: zede/gewoonte. Het betekent ook wel gemeenplaats, een
plaats waar gemeenschappelijke mores geleden en geleerd worden.
Descriptieve ethiek: beschrijft de moraal in een gemeenschap. Het gaat hier over feiten: hoe
gedragen mensen zich in morele kwesties en welke argumenten gebruiken ze hierbij? Iemand kan bv.
Beschrijven hoe verschillende bevolkingsgroepen over eerwraak denken, wat hun argumenten
hiervoor zijn, wanneer ze vinden dat eerwraak gerechtvaardigd is en wat ze doen om de normen rond
eerwraak te handhaven.
Prescriptieve of normatieve ethiek: Iemand kan ook nadenken wat de argumenten pro en contra
van een bepaalde handeling zijn, en daar vervolgens een standpunt over innemen. Dan reflecteert hij
op de moraal en probeert de principes van de moraal kritisch te onderzoeken. Hij kan ook proberen
om nieuwe uitgangspunten te vinden voor morele keuzes. Het gaat op dat moment niet meer over
feiten maar over waarden.
Meta-ethiek: Dit is het derde type ethiek. Meta betekent boven in het Grieks. Het gaat bij deze vorm
van ethiek over morele vraagstukken van een hoger abstractieniveau. Deze vorm van ethiek
reflecteert op betekenis, herkomst en geldigheid van visies op goed en kwaad. Bv de vraag of een
universele ethiek voor iedereen mogelijk is, of dat moraal altijd cultuurgebonden is en zich aanpast
aan culturele omstandigheden.
, Begrip Definitie Voorbeeld
Descriptieve ethiek Beschrijvende ethiek Beschrijving van de opvattingen
van psychologen over het
beroepsgeheim
Prescriptieve ethiek Voorschrijvende ethiek Beroepscode, utilisme
Meta-ethiek Ethiek die fundamentele Zijn waarden universeel of
morele vraagstukken cultuurgebonden?
bestudeert
Cultuur relativisme of universele waarden:
Universele waarden: Dit zijn waarden die voor ieder mens gelden.
Cultureel relativisme: Dat wat juist is wordt volledig bepaald door de culturele context. Er zijn geen
universele principes in de moraal.
Begrip: Aspecten: Uitgangspunt:
Cultureel relativisme Beschrijvend In elke cultuur gelden andere
normen en waarden (feit).
normatief Morele kwesties behoren
beoordeeld te worden op basis
van de waarden die in die
cultuur gelden (norm).
Universalisme Beschrijvend Overal gelden dezelfde
waarden. (feit).
normatief Bepaalde centrale waarden
moeten overal worden
aanvaard. (norm)
Vrijheid en verantwoordelijkheid:
In hoeverre zijn mensen vrij? Alleen als mensen vrij zijn kunnen ze verantwoordelijk gehouden
worden voor hun daden.
Empowerment: Een belangrijke taak voor social workers is empowerment van hun cliënten. Het is
dan ook de vraag in hoeverre cliënten zelf verantwoordelijk zijn voor hun handelen. Empowerment
betekent dat SW de cliënten ondersteunen om meer zeggenschap over hun eigen leven te krijgen.
Wilsvrijheid: betekent dat de menselijke wil niet uitsluitend wordt bepaald door invloeden, zoals
erfelijkheid, opvoeding en omgeving. Een mens met wilsvrijheid bepaalt zijn eigen wil.
Maatschappelijke vrijheid: Bij dit begrip gaat het om de vrijheid van een individu binnen de
samenleving. Hierbij is de vraag in hoeverre andere mensen en sociale omstandigheden hem in staat
stellen te doen wat hij graag wil.
Begrip Definitie
Wilsvrijheid Vrijheid van het individu om zijn eigen wil te
bepalen
Maatschappelijke vrijheid Vrijheid van een individu binnen de samenleving
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michaelvdzee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,98. Je zit daarna nergens aan vast.