100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Sociale Zekerheidsrecht €10,49
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  4.  
  5. Bechalor Rechten
  6.  
  7. Arbeids- en Sociale Zekerheidsrecht (C03B1A)

Samenvatting

Samenvatting Sociale Zekerheidsrecht

 6 keer verkocht
  • Vak
  • Arbeids- en Sociale Zekerheidsrecht (C03B1A)
  • Instelling
  • Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)

Dit is een samenvatting van het gedeelte Sociale Zekerheidsrecht van het vak Arbeids- en Sociale Zekerheidsrecht. Dit deel werd gegeven door prof. P. Schoukens. De samenvatting is gebaseerd op het handboek, de PowerPoint slides en lesnotities.

Voorbeeld 4 van de 100  pagina's

Document informatie

  • 24 december 2023
  • 100
  • 2022/2023
  • Samenvatting

Onderwerpen

  • samenvatting

Geschreven voor

  • Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  • Bechalor Rechten
  • Arbeids- en Sociale Zekerheidsrecht (C03B1A)
Alle documenten voor dit vak (2)

Verkoper

avatar-seller
judithverdonck

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Deel 1 – Begrip “sociale zekerheid”
1.1 Beginselen onderliggend aan socialezekerheidsstelsels
1.1.1 Een omschrijving van sociale zekerheid in het algemeen
1.1.1.1 Geen eenduidig begrip
 Op erg uiteenlopende wijze ingevuld
o => heel wat verschillende definities
 Sommige landen hebben begrip omschreven
 Anderen hebben expliciet opgelijst welke nat. regelingen deel uitmaken van SZR.
o In veel landen ontbreekt duidelijk juridische omschrijving => RL geeft definitie
o Ook int. R. en EU R. bevatten geen duidelijke definitie
 Omschrijven elk hun eigen materieel toepassingsgebied
 Gebeurt op verschillende manieren
 Inhoudelijke omschrijving
 Bij naam opsommen
 Beide technieken kunnen gecombineerd worden
 ! int. R. geeft uitz. inhoudelijke omschrijving
 Vb. Conventie vr. 102 Int. Arbeidsorganisatie (IAO)
 => Geen inhoudelijke omschrijving, risico’s worden opgesomd = klassieke
onderdelen van SZ
 EU R. heeft gebruikt beide werkwijzen
 Vb. Vordering nr. 883/04: algemene wijze en elk land een nat. regeling
 Aanpak door sociale risico’s op te sommen
o => voordeel want duidelijke weergave
o Ook enkele gevaren:
 Onvoldoende ruimte voor nieuwe ontwikkelingen of sociale problemen binnen SZ
 Vb. nood aan zorgondersteuning voor niet-zelfredzamen
 + risico’s kunnen andere invulling krijgen
o Vb. overlevingspensioenen en tweeverdienersgezinnen
 Omschrijving laat niet toe om nat. rechtelijke eigenheid van landen mee te nemen
 SZ krijgt op zeer diverse wijze vorm
 => bepaalde elementen die in sommige landen al lange tijd als onderdeel
van SZ worden beschouwd buiten omschrijving van materieel
toepassingsgebied van Conventie nr. 102

1.1.1.2 Voorgestelde werkdefinitie
 Bredere benadering van SZ werd afgelopen decennia naar voren geschoven door IAO
o Ook andere benaderingen knopen aan bij doelstelling “zekerheid” te verschaffen in de zin van
definitie van IAO
o => omvat SZ dan alle regelingen die ertoe strekken mens te beschermen tegen risico’s die
verbonden zijn aan opkomst van industriële maatschappij en haar verdere ontwikkelingen
 = tegen het zich voordoen van sociale risico’s
 => vraagt wat bescherming is en welke risico’s als sociaal beschouwd kunnen worden
 Werkdefinitie SZ = geheel van regelingen die vorm geven aan solidariteit met personen die
geconfronteerd worden met (dreiging van) gebrek aan inkomen uit arbeid of met bijz. kosten naar
aanleiding van zich voordoen van sociaal risico

1.1.2 Omschrijving van de “sociale risico’s”
 Omvat gebrek aan inkomen uit arbeid of bijz. kosten
 Erkende sociale risico’s:
o Afwezigheid van inkomen uit arbeid bij mensen die niet (langer dienen te) werken t.g.v.
ouderdom
o Wegvallen van inkomen door overlijden van partner die inkomen verdient
o Afwezigheid van inkomen wegens arbeidsongeschiktheid
o Afwezigheid van inkomen wegens werkloosheid
o Nood aan (dekking van de kosten voor) medische verzorging

1

, o Bijz. kosten die samenhangen met opvoeden van kinderen
o Nood aan dekking van kosten voor verlies aan zelfredzaamheid (“zorg”)
o Ontbreken van voldoende middelen om menswaardig bestaan te leiden
 OPMERKING:
o SZ mogen we niet verengen tot loutere compensaties in vorm van geld
 Steeds meer regelingen waarbij geen bescherming in vorm van geldt wordt geboden
 Traditioneel bood SZ wel in hoofdorde bescherming in vorm van geld
 Steeds meer nadruk op noodzaak om 1st te voorkomen, dan pas denken
aan herstel naar toestand voorafgaand aan zich voordoen van sociaal risico
 Benadering oorspronkelijk gebruikt voor schade aan mens MAAR blijkt ook voor
andere risico’s relevant
 = activeren van SZ-uitkeringen
 Neemt niet weg dat herstel en preventie ! rol spelen
 Systeem kan bevorderen of tegenwerken
 Schematisch: preventie => herstel => compensatie
o SZ vrij eng opvatten
 Doet geen afbreuk aan grote waarde van ruimere opvatting van SZ
 SZ houd zich hier bezig met
 Veiligheid en hygiëne op werk en daarbuiten
 Met arbeidsvoorziening en arbeidsbemiddeling
 Met opleiding en scholing
 Allerhande preventiemaatregelen op vlak van gezondheid
 # collectieve voorzieningen voor opvang van kinderen, zieken, ouderen en
kansarmen
 Ook burgerlijke aansor. Of verm.gevolgen van echtscheiding en overlijden = SZ
o Impact van verborgen gelduitkeringen van fiscaliteit = verborgen welvaartsstaat
 Maatregelen kunnen veel verschillende vormen aannemen
 Band tussen SZ en belastingregelingen kan heel nauw zijn
 In sommige landen uitgebouwd stelsel van gezinsuitkeringen
 Andere landen vrijstellingen en aftrekken in inkomstenbelasting
 Vb.
 Duitse bescherming voor gezinsbijslag
 Ondersteuning bij kinderopvang in Vlaanderen en BE

1.1.3 Solidariteitstechnieken om de sociale zekerheid vorm te geven
1.1.3.1 Korte historiek
 Verschillende technieken met solidariteit als gemeenschappelijk kenmerk
o ! niet altijd als SZ opgevat
o Mens op zoek geweest naar meer zekerheid in zijn onzeker bestaan
o Sinds nieuwe tijd vertaalde bestaansonzekerheid zich vooral in nood aan inkomen in geval
men niet in staat was te werken om inkomen voor zichzelf en zijn gezinsleven te verwerven
o => technieken aangewend tegen deze dreiging
 Familiale solidariteit: gezin = 1e vorm van SZ
 Liefdadigheid door kerkelijke en wereldlijke groeperingen
 Sociale druk tot sparen en verwerven van eig.
 Burgerrechtelijke aanspr. Als beveiligingstechniek voor geleden verliezen die
ontstonden door fout van andere persoon
 Vanaf einde 19e eeuw besef dat grote groepen van bevolking GEEN beroep konden doen op technieken
o + niet terecht konden bij particuliere verzekeringen
o Groepen die geen recht hadden verschaffen zich o.g.v. onderlinge verzekering (mutualiteit) +
steun van OH
o => pol. besef dat OH voor al zijn burgers moet zorgen
o Via wettelijke regelingen bescherming te bieden
o Wijze = sterk verschillend
 Familie, gezin, spaarwezen, wetgeving inzake burgerlijke aanspr. en onderhoudsplicht antwoorden op ?
naar solidariteit i.g.v. sociale risico’s

2

, o Doorgaans echter niet beschouwd als SZ
o MAAR SZ-regelingen houder er wel rekening mee

1.1.3.2 Verticale en horizontale solidariteit
 Verschillende solidariteitstechnieken
o Ook individuele particuliere verzekeringen = technieken van bescherming
o Deze technieken verschillen fundamenteel van SZ
 Herverdeling op 2 assen van solidariteit
o Verticale solidariteit = solidariteit tussen hoge en lage inkomens
 Hoge(re) inkomens dragen meer bij dan lage(re) inkomens
o Horizontale solidariteit = solidariteit tussen mensen die laag risico lopen en mensen met hoog
risico
 Personen die geen risico lopen staan in voor personen die hoog risico lopen
 Bij individuele particuliere verzekeringen is element van solidariteit te zwak
o + kansco.-element is te aanwezig
o => enkel idee van horizontale solidariteit
 Hoewel sommige technieken wel uiting geven aan notie van solidariteit, kunnen ze alsnog niet
gekwalificeerd worden als SZ
o Publiekrechtelijk karakter = essentieel om regeling als onderdeel van SZ te kwalificeren

1.1.3.3 Sociale verzekering en sociale bijstand
 = 2 meest bekende solidariteitstechnieken

I. Sociale verzekeringen
 Wordt voor en/of door leden van solidariteitssysteem vrijwillig of verplicht bijdragen afgestaan
o MAAR financiering van regeling via belastingen ontneemt regeling daarom nog niet haar
socialeverzekeringskarakter
o Als sociale risico zich voordoet, ontstaat er subj.R. op prestatie
o Deelname aan systeem = verplicht
 Bestaan afwijkingen voor bepaalde sociale risico’s of voor bepaalde groepen in
verschillende landen
 Doorgaans publiekrechtelijk georganiseerd
 Er zijn ook landen waarbij het niet verplicht is of op private wijze wordt georganiseerd
o Vb. Overzeese SZ in BE
o Vb. SZ-bescherming voor zelfstandigen in Duitsland
 OPMERKING:
o Niet elke publiekrechtelijke en verplichte risicoverzekering is ook sociale verzekering
 Vb. verplichte aanspr.verzekering voor motorvoertuigen
 Solidariteitselement is onvoldoende aanwezig
o ? in welke mate niet-verplichte regelingen die aansluiten bij voortbouwen op verplichte
sociale verzekeringen ook als sociale verzekering aangemerkt moeten worden
 Niet eenvoudig duidelijk af te bakenen in welke mate zulke regeling moeten worden
aangemerkt
 ? mate van solidariteit die wordt geboden tussen leden die deelnemen aan sociale
verzekering
 Elementen die pleiten zulke niet-verplichte regelingen niet te kwalificeren als SZ
 Gebrek aan publiekrechtelijke normering van niet-verplichte verzekering
 Gebrek aan solidariteit binnen niet-verplichte verzekering
o Vele sociale verzekeringen = ontstaan als onderlinge verzekeringen waarbij beroepsgroep zich
tracht te verzekeren tegen zich voordoen van sociaal risico
 ? welke mate we zulke regelingen als sociale verzekering kunnen kwalificeren en
bijgevolg meenemen in begrip SZ
 Aandachtspunten:
 Mate van solidariteit
 Publiekrechtelijke karakter van zulke regeling
 Ook hier dient naar concrete regeling te worden gekeken

3

, II. Sociale bijstand
 Uikering kennen we toe aan wie daaraan behoefte heeft
 Ui OH-gelden gefinancierd + toekenning van sociale prestatie is afhankelijk van middelentoets
 2 types
o Algemene sociale bijstand = iedereen die behoeftig is een menswaardig bestaan te verzekeren
o Categorale sociale bijstand = voor specifieke categorieën (vb. ouderen of gehandicapten)

III. Onderscheidende kenmerken tussen sociale verzekeringen en sociale bijstand
 Onderscheid was vroeger duidelijker
 Sociale verzekeringen boden sociaal verzekerde een subj.R. op uitkering bij optreden van sociaal risico
(GEEN middelentoets)
o Uitkering kwam sociaal verzekerde toe
o Beroep op sociale bijstand moest rekening houden met evaluatie door OH of sociale bijstand
werd toegekend
o = traditioneel discretionair karakter
o Werd geëvalueerd waarbij in elk geval met beschikbare bestaansmiddelen van betrokkene
rekening gehouden werd
o Bij gebrek aan beschikbare middelen kon ook geen uitkering worden toegekend
 Schema:
Sociale verzekering Sociale bijstond
Achterliggende afweging risico Geen middelentoets “behoeftigheid”/
middelentoets
Financiering Bijdragen Budget (lokaal/ centraal)
Aanspraak Subj.R. Discretionaire bevoegdheid

IV. Gemengde uitkeringen (“demogrant”)
 Grens tussen sociale verzekering en bijstand = vervaagd
o Bij uitkeringen worden subj.R. nu ook erkend
o Verzekering pas toegekend in toenemende mate na middelenonderzoek
 Demogrante uitkering vertoont zowel eigenschappen van sociale verzekering als bijdrage
o Uit algemene OHmiddelen gefinancierd + sluit aan bij bepaald erkend sociaal risico en niet bij
behoeften
o Vb. kinderbijslagen, universele of volkspensioenen
o Concept is niet algemeen aanvaard en heeft tot op heden ook nog GEEN rechtsgevolgen
gesorteerd

1.1.3.4 Andere beschermingstechnieken
I. Socialecompensatieregelingen
 Sommige stelsels onderscheiden nog andere soorten SZ-uitkeringen
 Vb. socialecompensatieregelingen
o = geheel van regelingen die gemeen hebben dat OH of gemeenschap erin uitdrukking geeft
aan haar solidariteit met personen die door OH blootgesteld werden aan bijz. lasten en
schade
o Door OH gefinancierd + prestaties vaak niet onderworpen aan middelentoets
o Meeste landen bestaan, MAAR vaak niet als onderdeel van SZ gezien
o => karakter verloren van uiting van solidariteit
o Vb. bescherming van personen die slachtoffer zijn van terreurdaden in BE
o Verschillen van socialeverzekeringsregelingen omdat ze veel minder karakter hebben van
georganiseerde solidariteit van deelnemers voor geval van hen slachtoffer wordt van sociaal
risico

II. Basisinkomen
 Solidariteit bestaat uit socialeverzekerings- en socialebijstandregelingen die aanknopen bij doorgaans
erkende sociale risico’s
 = nieuw antw. op vraag naar solidariteit

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper judithverdonck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis
€10,49  6x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd