Dit is een actuele en volledige samenvatting van het opleidingsonderdeel Familiaal Vermogensrecht van het academiejaar 2023-24! Hij is gebaseerd op de ppt met zeer uitgebreide notities en is aangevuld met het boek waar nodig. De samenvatting bevat veel voorbeelden. Al de wetsartikelen die tijdens d...
[Meer zien]
Laatste update van het document: 10 maanden geleden
Definitie: regelt de vermogensrechtelijke aspecten van het familie- en gezinsrecht
→ Het FVR maakt de brug! Het gaat over de vermogensrechtelijke rechten en verplichtingen binnen een gezin
of een familie.
→ Het is een recht in hervorming geweest! Er was een hele grote hervorming en het FVR is nu ingekanteld in
het (nieuwe) Burgerlijk Wetboek.
Situering van het familiaalvermogensrecht
Familiaal vermogensrecht en het Belgische privaatrecht
→ FVR maakt de brug tussen personen- en familierecht en het vermogensrecht. Dat betekent dat we soms
een bredere blik moeten hebben. Als er bv. wijzigingen komen in het familierecht, dan kan het zijn dat een
familierechtelijke regel het vermogensrecht verandert.
- Aanknoping met het familierecht
Marx-arrest van 1979: heel belangrijk arrest! Het familierecht maakte een onderscheid
tussen kinderen die binnen een huwelijk waren geboren en de buitenechtelijke kinderen. De
kinderen die binnen een huwelijk waren geboren hadden veel meer aanspraken dan
buitenechtelijke kinderen. In het Marx-arrest heeft men gezegd dat België geen
onderscheid mag maken tussen kinderen. Het gevolg is geweest dat het familierecht
fundamenteel is veranderd. Het was eigenlijk een verandering in het familierecht, maar
hierdoor waren er veel meer kinderen die nu een aanspraak op de erfenis kunnen maken!
- Aanknoping met het vermogensrecht
Belgische familiaal vermogensrecht in het licht van de harmonisering en uniformisering in het
Europees/internationaal privaatrecht
→ De regels van het FVR zijn strikt Belgische regels. Er zijn weinig tot geen internationale
vermogensrechtelijke instrumenten. Hoe komt dat? FVR is een voortbouwing op het familierecht, die een
hele nauwe band heeft met de cultuur van de jurisdictie. Hierdoor zou dat FVR moeilijk te harmoniseren
zijn. Maar als we gaan kijken naar het FVR in de omringende landen, dan zijn er eigenlijk wel tendensen: bv.
FVR is geëvolueerd van een bloedrecht, naar een gezinsrecht. Vroeger was het erfrecht voorbehouden voor
bloedverwanten (dus niet de partner, maar wel de kinderen!). Sinds de jaren 80 gaan we meer en meer
vermogensrechtelijke aanspraken toekennen aan de echtgenoten en ook de partner (ook wanneer je
1
,wettelijk of feitelijk samenwoont). Dit is een tendens die we al in Nederland en Duitsland hebben gezien,
minder in Frankrijk maar het gebeurt daar ook voor een gedeelte. In het internationaal privaatrecht zien we
dat er een aantal instrumenten zijn m.b.t. het FVR. Binnen de Europese context zijn er al uniforme regels
over de bevoegde rechtbanken en het toepasselijk recht. Dat is een eerste stap naar een uniformisering of
harmonisering voor een FVR in de internationale context.
De klassieke tripartite
Familiaal vermogensrecht =
- Relatievermogensrecht (huwelijksvermogensrecht en samenwoningsrecht)
= geheel van rechtsregels dat, tijdens de relatie (huwelijk of samenwoning) en bij de
ontbinding ervan, de vermogensrechtelijke verhoudingen regelt van de partners
(echtgenoten of samenwoners), zowel t.o.v. elkaar als tegenover derden.
o Derden, bv. een schuldeiser → is het belangrijk voor de SE om te weten of de SA
gehuwd is of niet? Tijdens de relatie in principe niet van belang, maar na de relatie
in principe wel.
Belangrijke hervorming bij Wet Huwelijks-vermogensrecht 22 juli 2018 en bij Wet 19 januari
2022
→ In 2022 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Men heeft de regels van het OBW
overgeheveld naar het Nieuw BW. Men heeft bv. wel de volgorde wat aangepast om het
logischer te maken.
o Huwelijksvermogensrecht: primair stelsel (art. 212-224 OBW – hierna ook BW),
secundair stelsel (Boek 2 titel 3 BW – vanaf 1 juli 2022)
o Samenwoningsrecht (art. 1475-1479 OBW)
Het FVR is een zeer communautair geladen recht. Er zijn zeer grote tegenstellingen
tussen Vlaanderen en Wallonië. In Vlaanderen gaan we eerder kijken naar Nederland en
ons ideologisch laten inspireren door wat men in Nederland heeft gedaan. In Wallonië
gaat men eerder kijken naar Frankrijk. In Frankrijk is men iets conservatiever. Zij moeten
de grote hervormingen nog ondergaan in de komende jaren. Op het ogenblik toen Koen
Geens het plan had om het FVR te hervormen, had hij experten verzameld van zowel de
Vlaamse kant als van de Waalse kant. Veel zaken zaten op het ideologisch domein:
moeten we bv. een onderscheid maken tussen gehuwden en partners die niet willen
huwen? Is het huwelijk wel de hoeksteen van het gezin? Wallonië vond van wel! De
ideologische problemen hebben de experten vooruitgeschoven en gaan ze nu nog niet
bespreken. Gevolg: dat zit nog allemaal in het OBW! Alles wat nu nog in het OBW zit,
zijn gevallen waar men het niet over eens geraakt.
2
,- Erfrecht
= geheel van rechtsregels dat de overgang van het vermogens van een persoon bij diens
overlijden naar een (of meer) andere levende perso(o)n(en)
→ Wie krijgt iets (en wie valt uit de boot) en op welke manier kan men erven?
Belangrijke hervorming bij Wet van 31 juli 2017 (en gedeeltelijke reparatie in 2018!) en bij
Wet 19 januari 2022
- Giften (in het bijzonder schenkingen en testamenten)
= een gift is een rechtshandeling onder kosteloze titel waarbij een persoon aan een andere
persoon geheel om niet een vermogens-bestanddeel verschaft.
Instrumenten:
o Algemeen: Boek 4 titel 2 BW
o Bijzondere soorten giften: Boek 4 titel 2 BW
3
, DEEL I. RELATIEVERMOGENSRECHT
INLEIDING
Definitie: geheel van regels dat de vermogensrechtelijke verhoudingen beheerst tussen de partners
onderling en tegenover derden, zowel tijdens de relatie als bij de ontbinding ervan.
“Relatie”
→ Wat is een relatie? Er zijn zeer uitvoerige bepalingen over het huwelijksvermogensrecht (hierna: HVR).
Waarom hebben we het vermogensrecht nodig? Omdat we eigenlijk bijzondere regels nodig hebben (HVR)
die voor een stuk afwijken van de algemene regels (verbintenissenrecht) omdat die 2 mensen met elkaar een
affectieve seksuele relatie hebben. Het gemene verbintenissenrecht is daar eigenlijk niet voor aangepast
(eerder een zakelijke context). Maar echtgenoten gaan eerder afspraken maken in een amoureuze context.
Daarom hebben we een lex specialis nodig. Als je die redenering doortrekt, dan zal je voor elke relatie een
lex specialis nodig hebben: voor de wettelijke samenwoners zijn er eigenlijk maar 5 wetsbepalingen, en voor
de feitelijke samenwoners zijn er zelfs geen. De wetgever behandelt ze niet op dezelfde manier!
Vermogen: gaat enkel over welke assets (activa en passiva) we aan wie gaan geven. Gaat niet NIET over
alimentatie!
Drie basisvragen:
- “Niets”: wat zegt de wet wanneer de partners niets met elkaar hebben geregeld? Welke wettelijke
bepalingen zijn dan op die koppels van toepassing? Welke regels zijn van toepassing wanneer er niets
uitdrukkelijk is geregeld door het koppel zelf?
- “Bob”: kan het koppel het heft in eigen handen nemen? Kunnen zij Bob de Bouwer spelen? Bv.
Sommige echtgenoten kunnen contracten met elkaar sluiten. Ook wettelijke samenwoners kunnen
een ovk met elkaar aangaan.
- “Muur”: rijdt Bob de Bouwer soms tegen een muurtje? Ja, de regels van openbare orde en dwingend
recht.
4
, ONDERDEEL I. HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
Definitie en begrippen
Definitie: geheel van rechtsregels dat, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan, de
vermogensrechtelijke verhoudingen regelt van de echtgenoten, zowel tegenover elkaar als
tegenover derden.
Lex specialis vs. lex generalis
Lex specialis: een specifiek HVR uit te werken, wijkt op een heel aantal punten af van het lex
generalis. Dat gemeen recht is eigenlijk vaak nog van toepassing. Bv. echtgenoten hebben de
mogelijkheid om een huwelijksovereenkomst (hierna: hovk) te sluiten (om bij
huwelijkscontract vast te leggen hoe de vermogensrechtelijke verhoudingen tussen hen
geregeld zijn). De wet zegt dan ook wanneer echtgenoten een hovk willen sluiten, ze dat op
een bepaalde manier moeten doen. Het is een vormelijke overeenkomst: het principe van
consensualisme geldt niet! De echtgenoten moeten dat doen bij notariële akte. Het HVR
spreekt over die vormvereisten. HVR zegt bv. niet dat echtgenoten die een hovk willen
sluiten, dat zij in staat moeten zijn om hun toestemming te geven en dat zij bekwaam moeten
zijn. Is dat dan niet relevant? Uiteraard niet! De toestemming moet volwaardig en vrij van
gebreken zijn. HVR voorziet niet in specifieke regels, maar we vallen wel terug op de lex
generalis (de algemene regels).
→ We hebben de lex specialis, de zaken die daar niet door geregeld zijn vallen onder de lex
generalis!
→ Lex specialis > lex generalis!
Intern vs. extern
o Intern: de verhouding tussen de echtgenoten is in het HVR relevant!
o Extern: derden. Voor hen kan het relevant zijn om te weten of de SA gehuwd is en onder welk
stelsel de SA gehuwd is. Heel voordelig voor de SE om te weten of de SA gehuwd is, want dan
heeft de SE mogelijks 2 SA’s!
→ Men heeft zich de vraag gesteld of we naar een ‘derden-neutraal’ stelsel moeten gaan: het
zou niet mogen uitmaken of een SA gehuwd is of niet. In de werkgroep was iedereen het
erover eens dat men het moest veranderen, maar het was teveel werk en dus is er niets
veranderd.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RS2002. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
