Aardrijkskunde Klimaat en Landschapszones op
aarde – Hoofdstuk 1 Aarde
Paragraaf 1/ De zon als motor van het klimaatsysteem
1.1 Weer en klimaat
Weer: Momentopname & plaatselijk toestand van de atmosfeer of dampkring, zoals deze op
een bepaalde plaats op een bepaald moment aanwezig is.
Klimaat: Langere tjd & grotere gebieden gemiddelde van de weersverschijnselen in een
gebied over een langere periode.
1.2 Wie verwarmt onze luchtlaag: de zon of de aarde?
De aarde zorgt zelf voor opwarming
De inkomende straling van de zon
Kortgolvige straling: straling die de zon uitzendt die gedeeltelijk zichtbaar is als licht. De
atmosfeer houdt hier een deel van tegen (20% geabsorbeerd –onder andere absorpte van een
deel van de Uv-straling door de ozonlaag).
Uiteindelijk 50% van de straling door de aarde geabsorbeerd.
- Refecte: 25% van de straling wordt door wolken en allerlei vaste deeltjes teruggekaatst. Ook
op aarde zelf vooral groot bij lage invalshoek en lichte kleur oppervlak.
De uitgaande straling van de aarde
Langgolvige straling: straling die de aarde uitzendt die niet niet zichtbaar is. 90% (10% de ruimte
in). wordt tegengehouden door de atmosfeer waarbij deze wordt opgewarmd = Broeikasefect
kortgolvige straling makkelijk door atmosfeer maar langgolvige heel moeilijk terug.
1.3 Het energiehuishoudboekje van de aarde: de stralingsbalans
= Het saldo van alle inkomende en uitgaande straling op een bepaalde plaats
stralingsoverschot (positef) of stralingstekort (negatef)
Verschillen in stralingsdichtheid op aarde
- Invalshoek van de zon de hoeveelheid zonnestraling per oppervlakte-eenheid
Verschillen in uitstraling op aarde
- Uitstraling bepaald door de temperatuur van get aardoppervlak. Meer verschil in instraling
dan uitstraling tussen polen en evenaar.
Stralingsoverschot en stralingstekort
De energie-uitwisseling zorgt ervoor dat de tropen niet warmer worden en de polen niet kouder
Door zeestromen, kringloop van het water en de luchtbeweging op aarde.
Clip 1 De ozonlaag: onze beschermende paraplu tegen de zon
De vorming van de ozonlaag
Ozonlaag: beschermende laag in de stratosfeer die de Uv-straling fltert.
Uv-straling zorgt voor de aanmaak van ozon in de lucht splitsing van zuurstofmoleculen(O2) in
losse atomen (O) deze verbinden zich met andere moleculen tot ozon (O 3)
Bij dit proces vindt adsorpte van de Uv-straling plaats en de omzetng hiervan in warmte.
, Dikte van de ozonlaag (3mm)
Dikte gemeten in dobsoneenheden 100 dobsoneenheden=1mm ozon en 2,1 gram ozon boven
een vierkante kilometer aardoppervlak.
Hoeveelheid ozon verschilt door: hoeveelheid zonlicht die ozon aanmaakt
: aanvoer en afvoer van ozon via luchtstromen
Het ozongat
Door het in de lucht brengen door de mens van chloor, dat ozon versterkt afreekt.
In de winter bevriest het chloor in de lucht (op 10-25km) parelmoerwolken
In de lente smelten de ijskristallen en komt er heel snel veel chloor in de lucht vrij.
Het Montreal Protocol (1 januari 1989)
verbiedt het gebruik van ozonafrekende stofen (CFK’s)
Paragraaf 2/ Water als energietransporteur
2.1 de zeestromen
De geleding van het zeewater: bovenstromen en onderstromen
Patroon van de zeestromen in hoofdlijnen gestuurd door het vaste windsysteem in de tropen en
door de ligging van de contnenten.
Bij warmtetransport speelt Gelaagdheid in het zeewater grote rol boven en onderstromen
door dichtheidsverschillen = Thermohaline stroming (temperatuur en zoutgehalte).
1. Verhitng van de zon zorgt voor verschillen in temperatuur (tot maximaal 100 meter diep).
Verwarmde water zet uit en minder dicht.
2. Hoger zoutgehalte zeewater dichter en zwaarder.
Verdamping zout blijft extra achter
Verdunning extra toestroming van zoet rivierwater of smeltwater
Vorming zee-ijs alleen het water bevriest waardoor het zout achterblijft.
Circulatiecellen met afzinkgebieden
De energie wordt door de onder- en bovenstromen herverdeelt.
Afzinkgebieden met dalend zeewater, die deze stromen met elkaar verbinden en zo zorgen voor
circulate verpesten dit =diepwaterpomp
Warme water botst met koude luchtstromen. Toename zoutgehalte versterkt de pompen.
Door deze pompen hebben we verschillende klimaten.
Clip 2 Een grote bufervoorraad warmte in zee
Zeewater geeft warmte af aan de atmosfeer Matgende invloed zeewater op omringende
gebieden.
Maar ook invloed op klimaat door de opname van waterdamp in de lucht.
2.2 Energietransport door de hydrologische kringloop
Het is een stroming tussen reservoirs
Geen circulate maar stroming tussen verschillende reservoirs meren, zeeën en oceanen
Het is een stroming tussen toestanden
Bij alle overgangen is er sprake van opslag of het vrijkomen van energie.
Vb. Energie opgeslagen in waterdamp en komt meer vrij bij condenseren.
Gebieden waar veel verdamptopslag, gebieden waar veel condenseertvrijkomen
energie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ChristiaanvanEck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
