Een samenvatting opgemaakt vanuit de cursus, PowerPoints en eigen notities binnen het vak systemisch denken en handelen. De samenvatting bevat alle info die je dient te kennen voor het examen binnen de opleiding orthopedagogie van de Arteveldehogeschool.
Systemisch denken en handelen
1! De algemene systeemtheorie
(Blz. hoofdstuk 1 in boek goed lezen als toevoeging)
↳ Kiemen van deze theorie liggen in de biologie. Organismen bestuderen in hun wisselwerking
met hun omgeving werpt een ander licht op hun functioneren.
De algemene systeemtheorie gaat van:
Persoonsgericht naar relatiegericht benaderen:
Mensen komen met klachten of moeilijkheden die meestal met één iemand verband
houden, een individueel probleem. Echter staan mensen in relatie tot elkaar, en is er
wederzijdse beïnvloeding.
Persoonsgerichte benadering: Relatiegerichte benadering:
Gesloten denken Open denken
Focus op persoon Focus op de persoon in relatie tot zijn omgeving
Je bent zelfbepalend Het systeem en de context bepalen (mee)
Kijken naar gedrag van persoon Kijken naar samenhang, verbindingen en
betekenisverlening
Iets is (absoluut, statisch) Iets wordt (: beweging, verandering, dynamiek)
Causaal denken (oorzaak-gevolg) Circulair denken
Oplossingsgericht werken Niet oplossingsgericht werken
Lineaire oorzakelijkheid naar circulaire oorzakelijkheid :
Lineair causaal denken gaat rechtstreeks van A ➝ B, oorzaak ➝ gevolg. We vinden
gemakkelijk een zondebok, een schuldige. Het afwijkend gedrag is in dit geval iets van
die ene persoon alleen.
! In de realiteit zijn verschijnselen niet te verklaren vanuit een eenvoudig oorzaak –
gevolgprincipe. Meerdere factoren beïnvloeden elkaar (: cirkels van beïnvloeding)
Bv. A beinvloedt B en B beinvloedt A die onder invloed staat van C en D en E en...
= Afwijkend gedrag is niet enkel jouw eigen verantwoordelijkheid. De begrippen
‘oorzaak en gevolg’ worden betekenisloos. We spreken van een aandeel!
2! Kenmerken van een systeem
↳ Een systeem is een verzameling van elementen dat als geheel functioneert door onderlinge
afhankelijkheid van de verschillende elementen en die voor de betrokken elementen bepaalde
functies vervult.
Wat is de systeembenadering?
Het is een manier om naar sociale systemen te kijken. Deze systemen zijn heel divers, toch
vinden we er wetmatigheden alsook een aantal kenmerken in terug.
Een systeem van mensen is een open systeem.. Leg uit?
Het systeem van de mens staat in voortdurende wisselwerking met zijn
omgeving.
Beschrijf een supra-systeem?
Elk systeem maakt weer deel uit van een ander systeem. Het overkoepelende systeem wordt
een supra-systeem genoemd.
,Beschrijf een subsysteem?
Elk systeem heeft zijn componenten of subsystemen.
Geef de 5 kenmerken van een systeem?
Totaliteit of niet-optelbaarheid
Interafhankelijkheid
Gezamenlijk doel
Emotionele betrokkenheid
Tijdselement
Leg uit: totaliteit of niet-optelbaarheid?
Een systeem is meer dan de som van de delen. Het geheel kan andere eigenschappen hebben
dan de aparte elementen.
Leg uit: interafhankelijkheid?
Binnen systemen zijn de delen afhankelijk van elkaar. Alles hangt met alles samen!
↳ Één verandering is voelbaar in het hele systeem. Als er in een systeem iets verandert
komt het hele systeem in beweging.
Het systeem bepaalt in grote mate het gedrag van elk individu. Bv. Henk zou niet tot
crimineel gedrag zijn gekomen wanneer hij niet wat kwetsbaar was door het overlijden
van zijn vader en als hij niet was blootgesteld aan de groepsdruk binnen zijn
vriendengroepje.
Een systeem heeft de eigenschap zich te handhaven, en zich dus aan te passen bij
verandering.
Leg uit: gezamenlijk doel?
Een groep mensen worden een systeem wanneer ze een gezamenlijk doel nastreven.
↳ Hierbij vervult iedereen een eigen rol – een eigen functie – om het doel te
bewerkstellen.
Iedereen heeft een aandeel en een rol in de gebeurtenissen.
Doelen kunnen verschuiven (bv. echtscheiding).
Leg uit: emotionele betrokkenheid?
De leden binnen systemen zijn sterk betrokken op elkaar. Betrokkenheid verwijst naar de moeite
die mensen leveren in de verschillende relaties binnen het systeem. Deze betrokkenheid gaat niet
altijd gepaard met positieve gevoelens, bv. ‘hij is nu eenmaal mijn broer’, het ‘vasthangen’ aan
elkaar. Omwille van die emotionele betrokkenheid kan men het systeem niet zomaar verlaten.
Leg uit: het tijdselement?
Een systeem heeft een wordingsgeschiedenis. Er is tijd nodig om tot bovenstaande dingen te
komen.
3! Kernbegrippen van de algemene systeemtheorie
Wat zijn de 9 kernbegrippen van de algemene systeemtheorie?
1. Informatie
2. Feedback
3. Homeostase en kalibrering
, 4. Omgangsvormen en interactiepatronen
5. Systeemregels
6. Loyaliteit
7. Identiteit
8. Grenzen
9. Equifinaliteit en equipotentialiteit
Wat is informatie?
Een systeem functioneert dankzij e voortdurende stroom van verbale en non-verbale signalen
die die mensen bewust en onbewust uitzenden. De algemene systeemtheorie focust op gedrag
(: waarneembaar). Let wel op, informatie is niet enkel communicatie die informatief bedoeld
is.
Wat is feedback?
Systemen ontvangen voortdurend informatie van buitenaf en van binnenuit.
Leden van systemen ontvangen voortdurend informatie over elkaar, over de
omgeving, over andere systemen.
↳ Deze voortdurende informatiestroom bevat voorschriften over hoe systemen of hun
leden zich moeten gedragen. Dit is een constant en circulair feedbackproces.
Er zijn twee soorten feedback. Positieve feedback (: als het systeem verandert naar
aanleiding van de nieuwe info) en negatieve feedback (: als het systeem niet verandert
en de bestaande regels worden bestendigd.
Elk systeem heeft blinde vlekken. De interactie met buitengroepen kan de blindheid
in het eigen systeem opheffen en verandering teweegbrengen. Hulpverlener
Wat is homeostase?
Elk systeem komt na verloop van tijd in een evenwicht of homeostase. Dit wil zeggen dat het
systeem optimaal functioneert, rekening houdend met de elementen en de omstandigheden.
! Belangrijk voor de praktijk.. Homeostase zorg voor voorspelbaarheid. Hierdoor zullen sommige
cliënten weerstand bieden om te werken aan hun problemen (: hun gewoontes). Men heeft angst
de voorspelbaarheid op te geven. Bv. ouders die steeds ‘ja’ zeggen om conflicten met het kind te
vermijden.
↳ Toepassing: Denk aan een cliënt waarvan gezegd wordt dat hij/zij "in de weerstand zit". Welke
voorspelbaarheid/rust/zekerheid/... levert de huidige situatie hem/haar op? Welke
onzekerheden/onvoorspelbaarheden/onrust zou de door jou gewenste verandering
hem/haar brengen? Hoe kun je zijn/haar keuze om alles te laten zoals het is, nu anders
begrijpen?
Wat is kalibrering?
Bij elke verandering in het systeem, zoekt het systeem een aangepaste manier van bestaan (:
positieve feedback). De aanpassingen aan de nieuwe ontwikkelingen/realiteit noemt men de
kalibrering van het systeem. Het doel hiervan is het blijven bestaan van het systeem.
Wat zijn omgangsvormen?
Omgangsvormen zijn de buitenkant van het systeem. Omgangsvormen zijn het geheel van
gedragingen eigen aan – of typisch aan een bepaald systeem. We gedragen ons niet in elk
systeem op dezelfde manier.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper britneydepauw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,39. Je zit daarna nergens aan vast.
