Doel wijsgerige logica: methodes en principes ontwikkelen waarmee we correct redeneren van
incorrect redeneren kunnen onderscheiden.
Kwaliteit van het eigen redeneren verbeteren
Gebreken in het redeneren van anderen identificeren
De middelen die we hier presenteren zijn allemaal afkomstig uit de wijsgerige logica. Ze vallen uiteen
in twee grote groepen:
1. Middelen die te maken hebben met de vorm (structuur) van argumenten en dus behoren tot
de formele logica
2. Middelen die behoren tot wat de “leer van de drogredenen” genoemd wordt: verzameling
van stereotiepe ondeugdelijke vormen van argumentatie.
2. Formele logica
2.1 Deductieve redeneringen
Redenering: geordend koppel van een eindige verzameling premissen en een conclusie
Alle redeneringen hebben een conclusie, maar de verzameling premissen van een redenering
kan leeg zijn.
Premisse 1
⁞
Premisse n
────────
Conclusie
Deductieve redenering: Als alle premissen waar zijn, dan is de conclusie zeker ook waar.
Garandeert dus waarheidsoverdracht: onmogelijk dat premissen waar zijn en conclusie vals
is.
Vb. Deductieve redenering:
Alle mensen zijn sterfelijk.
Jan is een mens.
───────────────────
Jan is sterfelijk.
,Vb. Niet-deductieve redenering:
Als Amsterdam in België ligt, dan ligt het in Europa.
Amsterdam ligt niet in België.
─────────────────────────────────────
Amsterdam ligt niet in Europa.
Merk op dat de premissen en conclusie ook vals kunnen zijn bij een deductieve redenering.
Om mensen te overtuigen: deductieve redeneringen gebruiken waarvan premissen als waar
worden beschouwd.
Redeneervormen: schematische letters voor zinnen gebruiken
Correcte redeneervormen zijn redeneervormen waarvan alle instanties deductief zijn.
Vb.
Als A, dan B
A
────────
B
Foutieve redeneervormen zijn redeneervormen waarvan sommige instanties niet waar zijn.
Vb.
A of B
────
A
als de premisse B is, is de conclusie onwaar
2.3 Eenvoudige correcte redeneervormen
Symboo Naam Betekenis
l
AB staat voor “A of B”
Disjunctie
AB staat voor “A en B”
Conjunctie
→ Implicatie A→B staat voor “als A, dan B”
¬ Negatie ¬A staat voor “het is niet het geval dat A”
Naam (afkorting) Algemene vorm Voorbeeld
Modus Ponens (MP) A→B Als Brussel in België ligt, dan ligt het in Europa.
A Brussel ligt in België.
─── ──────────────────────────────────
B1 Brussel ligt in Europa.
, Modus Tollens (MT) A→B Als het regent, is de straat nat.
¬B
───
De straat is niet nat.
¬A ─────────
Het regent niet.
Contrapositie (CP) A→B Als het regent, is de straat nat.
───
¬B→¬A
───────────
Als de straat niet nat is, regent het niet.
Dillemma (DIL) AB John is een Schot of een Noord-Ier.
A→C
B→C
Als John een Schot is, spreekt hij Engels.
──── Als John een Noord-Ier is, spreekt hij Engels.
C ────
John spreek Engels
Disjunctief Syllogisme AB Jan is een Vlaming of een Nederlander.
¬A
(DS) ────
Jan is geen Vlaming.
B ────
Jan is een Nederlander.
2.4 Eenvoudige foutieve redeneervormen
Ontkenning van het antecedent
Antecedent = A in de vorm A B
Gelijkaardig aan MP, maar daarbij bevestig je A, wat iets zegt over B
Als je A ontkent, volgt er niets over B, want er kunnen andere mogelijkheden zijn die tot B
A→B
¬A
───
¬B
Bevestiging van het Consequent
Vergelijkbaar met MT, bij MT wordt echter B ontkent, waardoor A ook niet waar kan zijn
Hier wordt B bevestigd, waardoor je echter niets kan besluiten over A.
A→B
B
───
A
Vb.
Als het regent, is de straat nat.
De straat is nat.
─────────
Het regent.
, Verkeerde omkering
Gelijkaardig met CP, maar volgorde A en B is foutief
A→B
───
¬A→¬B
Vb.
Als het regent, is de straat nat.
───────────
Als de straat niet nat is, regent het niet.
2.5 Complexe correcte redeneervormen
Kleine letters a,b,c : specifieke objecten of personen
Letters x, y, z: niet-specifieke objecten of personen
Universele quantor (Ɐ) en existentiële quantor ()
Formele Betekenis Voorbeeld
uitdrukking
Pa a heeft eigenschap P. Jan (a)is een mens (P).
¬Pa a heeft eigenschap P niet. Kermit (a) is geen mens (¬P).
(Ɐx)Px Alle objecten hebben Alle objecten hebben een
eigenschap P. massa (P).
(x)Px Er bestaat een object dat Er bestaat een object dat een
eigenschap P heeft. kat is (P).
(Ɐx)(Px→Qx) Voor alle objecten geldt: als ze Alle mensen (P) zijn sterfelijk
eigenschap P hebben, dan (Q).
hebben ze ook eigenschap Q.
(x)(PxQx) Er bestaat een object dat zowel Er bestaat een kat (P) die zwart
eigenschap P als eigenschap Q is (Q).
heeft.
Algemene Voorbeeld
vorm
(Ɐx)(Px → Qx) Alle mensen (P) zijn sterfelijk (Q).
Pa Jan is een mens (P).
────── ───────────────────
Qa Jan is sterfelijk (Q).
(Ɐx)(Px → Qx) Alle economiestudenten (P) zijn ijverige studenten (Q).
(Ɐx)(Qx → Rx) Alle ijverige studenten (Q) slagen voor hun examens (R)
────── ───────────────────
(Ɐx)(Px → Rx) Alle economiestudenten (P) slagen voor hun examens (R).
(Ɐx)(Px → Qx) Alle economiestudenten (P) zijn ijverige studenten (Q).
(x)Px Er bestaat een economiestudent (P).
────── ──────
(x)Qx Er bestaat een ijverige student (Q).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MrSamenvatting. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.