HC - Externe Determinanten van Gezondheid
HC 1
Intro
3 niveaus;
1- Toxicologie en mechanismen
2- Epidemiologie
3- Stakeholders en beleid
Relaties tussen chemische stoffen in onze omgeving en de gezondheid van de mens.
Tentamen = 30%, min 5,5
4 colleges, 3 expert-labs, 7 werkgroepen
Practicumverslag = 30%, min 5,5
Posteropdracht = 30%, min 5,5
Reflectie = 10%, moet met poster 5,5 zijn
Aanwezigheid; WG mag er 1 missen, & alle practica aanwezig. WG 3, 4 en 10 niet missen.
Practicum zebravis, in week 3; rooster in HL2.
Verslag: 12 maart 09:00. WNF301 beschikbaar om verslag te werken.
Test effect alcohol op ontwikkeling zebravis. HC & WG 4 voorbereiding.
Posteropdracht; project.
- Bisfenol A (BPA)
- Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs); GROEP 8; A
- Glyfosfaat
- Vlamvertragers
Op 20 maart postersymposium.
Info verzamelen over stof en relatie gezondheid:
- Schade aan het individu; toxicologie en werkingsmechanismen
- Schade aan populatie; epidemiologie, milieu en stakeholders
- Beleid en regelgeving
Belangrijkste info samenvatten op poster, presenteren in Pitch.
Poster op A0, liggend. 5 min pitch, 10 min discussie. Iedere groep 2x poster pitchen, door max 2 pers.
Tentamen:
- HC
- Expert-labs
- WG (ook voorbereiding)
Pagina 1 van 21
,HC - Externe Determinanten van Gezondheid
Milieu en gezondheid; algemene introductie
Sinds WO2 steeds meer chemische stoffen gebruikt. Chemische stoffen zijn niet allemaal negatief,
we hebben er ook baat bij; paracetamol, vlamvertragers, chemo.
Zijn natuurlijke stoffen altijd beter? Nee;
- Aflatoxine
o Natuurlijk gifstof, geproduceerd door schimmels op o.a. noten en peulvruchten
o Schadelijk voor de lever, kankerverwekkend. Stof kan placenta passeren en
ongeboren kind gevoeliger maken voor leverschade en kanker
- Lectine in peulvruchten
o Kan werking darmen verstoren, of zelfs nieren beschadigen
o Oplossing: verhitting
Overal in ons milieu zijn chemische stoffen: schoonmaakmiddelen, apparatuur, voedsel, cosmetica,
kleding, etc. 23% van alle sterfgevallen wereldwijd zijn gelinkt aan het milieu (ongeveer 12.6 miljoen
doden per jaar). De verwachting is dat het gebruik van chemische stoffen in de toekomst zal
toenemen.
Voorbeelden milieu en gezondheid wereldwijd:
- Luchtvervuiling (binnen en buiten) -
Agrarische werkzaamheden,
- Onvoldoende water, sanering en waaronder gebruik van pesticiden, en
hygiëne afvalwater hergebruik
- Chemische stoffen - Gevaren bij arbeid
- Straling - Bouwen van omgeving, waaronder
- Community noise van huizen en wegen
- Klimaatverandering
Chemische stoffen kunnen worden onderverdeeld in categorieën, op mate van giftigheid (minst
meest):
1. Harmful chemicals 4. Chronic toxic chemicals
2. Toxic chemicals 5. Carcinogenic, mutagenic and
3. Very toxic chemicals reprotoxic chemicals
Vormen chemische stoffen een probleem?;
Hazard: ‘A potential source of harm or adverse health effect on a person or persons’; een potentiele
bron die een negatief effect kan hebben op een person.
Risk: ‘The likelihood that a person may be harmed or suffers adverse health effects if exposed to a
hazard’; de waarschijnlijkheid dat een person schade oploopt als het in contact komt met de hazard.
De linc studie
Een hazard is blootstelling aan chemische stoffen. Dit gebeurt dagelijks. Maar komen en blijven deze
stoffen in ons lichaam? linc study.
- Prospectief geboorte cohort (moeder-kind paren)
- Wordt onderzocht wat de invloed is van toxiciteit op de ontwikkeling van de baby
- NL doet het beter dan BE blijkbaar (blootstelling gemeten in bloed vd navelstreng, en
moedermelk)
- Er is bij deze studie data beschikbaar van ongeveer 90 verschillende stoffen
• Kwalificatielimiet (limit of quantification, LOQ): de limiet waarbij het lab zegt, we kunnen nu
betrouwbaar opmeten.
Pagina 2 van 21
, HC - Externe Determinanten van Gezondheid
o “the lowest concentration at which the performance of a method or measurement
system is acceptable for a specified use”
o “the lowest concentration of measurand that can be determined with an acceptable
level of repeatability precision and trueness”
• Detectielimiet (limit of detection, LOD): het lab kan de stof betrouwbaar opnemen.
o “the lowest concentration of the measurand that can be detected at a specified level
of confidence”
o “Is the lowest quantity of a substance that can be distinguished from the absence of
that substance (a blank value) with a stated confidence level (generally 99%)”
Tussen deze 2 zit een soort ruimte, waarin gezegd wordt dat een stof gemeten kan worden, maar
niet gezegd kan worden of het de stof die het veroorzaakt. In deze ruimte zijn dan niet
kwantificeerbare waarden.
LOQ en LOD zijn afhankelijk van de kwaliteit van de meting (o.a. meetinstrument, kwaliteit van het
monster, en omstandigheden op het lab).
Maar; the presence of a chemical does not imply disease. The levels or concentrations of the
chemical are more important determinants of the relation to disease, when established in
appropriate research studies, than the detection or presence of a chemical.
Schade
Waar komen die chemische stoffen in ons terecht, en blijven deze zitten? En kunnen deze stoffen
schade toebrengen?
Toxicologie is ingedeeld op basis van locatie van het effect (orgaan specifiek), of op basis van het
systeem dat beïnvloed wordt (systemische effecten). Er kunnen meerdere vormen van toxiciteit bij 1
stof van toepassing kunnen zijn.
Voorbeelden van orgaan specifieke effecten: Voorbeelden van systemische effecten:
- Bloed/Cardiovasculaire toxiciteit - Genetische toxiciteit (somatische cellen)
- Huid toxiciteit - Carcinogeen
- Oculaire toxiciteit - Ontwikkelings toxiciteit
- Hepatotoxiciteit
- Immunotoxiciteit
- Neurotoxiciteit
- Reprotoxiciteit
Ook is de toxiciteit is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder:
- Duur en frequentie van blootstelling (acuut / chronisch)
- Route van blootstelling
o Inademing, absorptie door
huid/oog, ingestie, injectie
- Variatie tussen soorten
o Proefdier vs. mens
- Variatie binnen soorten
o Leeftijd en
ontwikkelingsstadium
o Sekse en hormonale status
o Genetische factoren
o Gezondheidsstatus
- Omgevingsfactoren
- Combinaties van stoffen
o Synergisten, antagonisten
Pagina 3 van 21