Definitie sociologie: sociale instituties:
Geheel van formele en informele regels
Die het gedrag van mensen sturen en hun onderlinge relaties reguleren
En beantwoorden aan een maatschappelijke behoefte
o Dus, de spelregels van onze samenleving (wat mag/ kan, hoe wordt iets geregeld, bij wie
moet je zijn voor wat, wie mag wat doen,…)
o Deze regels kunnen formeel vastgelegd worden via politieke afspraken, wetten, decreten, …
o Of informeel: collectieve gewoontes, normen en waarden
Denk aan: een gezin, onderwijs, justitie, jeugdhulp, welzijnszorg, politiek, gezondheidszorg
Het sociaal agogisch werk: Het geheel van werkvelden, organisaties, voorzieningen, werkvelden, netwerken, …
MET afspraken en regels, afbakening wie verantwoordelijk is voor wat…
BINNEN de kaders van het ‘beleid’ uitgetekend en gecontroleerd door een overheid.
INLEIDENDE BEGRIPPEN
ORGANISATIE BELGISCHE STAAT:
- Grondwet: in grote lijnen uiteengezet hoe de staat bestuurd wordt, hoe diverse instellingen
georganiseerd zijn en hoe burgers zich verhouden tov die instellingen. (België is grondwettelijke staat)
1
, - Monarchie: België wordt geleid door een koning. Koning heeft beperkte persoonlijke macht, hij heeft
enkel bevoegdheden die hij samen met zijn ministers kan uitvoeren
- Representatieve democratie: kiezen wie bevoegd is om wetten te maken taak van parlement (die
worden gekozen door bevolking)
- Verschillende overheidsniveaus
Scheiding der machten (Montesquieu)
Macht Wie? Bevoegdheid
Wetgevende macht Koning en parlement (kamer 1. Wetten (decreten/
van volksvertegenwoordiging ordonnanties
en Senaat) maken/stemmen)
2. Controleren van
uitvoerende macht
Uitvoerende macht Koning en de regering 1. Land leiden
2. Indienen van
wetsontwerpen.
3. Uitvoeren van de
wetten
Rechterlijke macht Hoven en rechtbanken Uitspraken doen over geschillen
Art 1 grondwet: België is een federale staat, bestaande uit gemeenschappen en gewesten
> Hiërarchie rechtsnormen, EN binnen contouren van Internationale verdragen en Europees recht.
Overheid Rechtsnorm
Federale overheid Grondwet, wetten, EU-richtlijnen en internationale
verdragen
Gemeenschappen en gewesten Decreten.
Brussels hoofsstedelijk gewest vaardigt ordonnanties
uit.
Provincies Provinciale verordeningen
Gemeenten Gemeentelijke verordeningen
Staatshervormingen sinds jaren 70 à decentralisatie
2
, - Bevoegdheden worden overgeheveld van Federaal naar centraal niveau (gemeenschaps/ gewest-
niveau) zoals bv: onderwijs, sociale huisvesting, welzijnszorgsector
- Bijvoorbeeld: 6de staatshervorming 2011 (vlinderakkoord) - kinderbijslag overgedragen naar
gemeenschappen
Federale overheid Naar Vlaamse overheid
KINDERBIJSLAG GROEIPAKKET
Deel v sociale zekerheid Deel van welzijnsBELEID
recht beleidsKEUZE
Automatische indexering In gewone begroeting
besparen?
HOOFDSTUK 1: WELZIJN IN DE VERZORGINGSSTAAT
1.1. WELVAARTSSTAAT
Welvaartsstaat= De samenlevingsvorm van sommige rijke geïndustrialiseerde landen waarbij een aantal
grondrechten van de burger effectief gewaarborgd worden.
Deze grondrechten zijn bedoeld om zijn materiële welvaart en zijn kansen tot ontplooiing te bevorderen.
Dit alles gebeurt binnen de parlementaire democratie en met behoud van de vrije markt-economische
productiewijze
PROF HERMAN DELEECK
Verzorgingsstaat, welvaartsstaat, consumptiemaatschappij, …
Grondrechten, ook wel fundamentele rechten of mensenrechten
• fundamentele onaantastbare rechtsnormen
• verzekeren aan elke burger persoonlijke vrijheid en een menswaardig bestaan
• zorgen dat de overheid geen maatregelen neemt die deze inperken
Deze grondrechten zijn vastgelegd in de Grondwet: het recht op leven, de vrijheid van meningsuiting, ook
vrijheid van drukpers en godsdienstvrijheid, …
Maar ook de sociale grondrechten: het recht op werk, huisvesting, gezondheid, onderwijs, ontplooiing, …
Om deze te waarborgen: Uitbouw welvaartsstaat
1.1.2 KENMERKEN WELVAARTSSTAAT
Hoog welvaartspeil Voorwaarde tot behouden van welvaart is de voortdurende economische groei en
volledige werkgelegenheid…
- Maar wat met duurzaamheid?
• Lokaal is duurder dan é-commerce…
• CO2-intensief vliegverkeer is betaalbaarder
• producten uit lage-loonlanden zijn goedkoper, de werkomstandigheden nemen we erbij?
- Is maximale welvaart een wenselijke welvaart? Of streven we beter naar economie die tegemoet komt
aan de sociale fundamenten van ‘heden’ zonder de voorzieningen van de toekomstige generaties in
gedrang te brengen?
Overheidsoptreden
- Sociale zekerheid
- Alle mogelijke vormen van dienstverlening
Grondrechten (preventief)
3
, Vrije markt en overleg tussen belangenorganisaties
Democratie
1.1.3 BELGISCHE WELVAARTSSTAAT IS NIET-STAATS EN HEEFT VERZUILD MIDDENVELD
Niet staats: sociale organisaties zijn betrokken
- Bij besluitvorming:
Vaal politiek advies geven bij regeringsvoorstellen
Bv: bij sociaal overleg (wg-wn)
- EN bij uitvoering sociaal beleid
Bv: uitbetaling van uitkeringen door ziekenfonds/vakbond/…
- Overheid controleert
Verzuild middenveld
- Middenveld = sociale organisaties die burgers verenigen in dienstverlening en/of belangen verdedigen
- Zeer omvangrijk:
• 1.678 belangenorganisaties in België (Willems et al., 2020)
• + ook nog 12.500 non-profit organisaties in VL
- Ontstaan verzuiling gaat samen met ontstaan van de welvaartstaat:
19e eeuw: Katholieke Kerk sterk in ruraal Vlaanderen
Industriële revolutie: mensen trekken naar steden
Slechte leef- en arbeidersomstandigheden organiseren zichzelf
Ook Kerk reageert: positie veilig stellen + nieuwe kansen benutten
Eigen politieke partijen, mutualiteiten, vakbonden, scholen, verenigingen, ziekenhuizen,…
- 3 aparte ideologische of levensbeschouwelijke blokken
Katholieke zuil
Socialistische zuil
Liberale zuil
Voorbeeld katholieke zuil vandaag:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kayracoudenys. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.