Samenvatting
Verbintenissenrecht samenvatting 5e boek
- Instelling
- Maastricht University (UM)
Samenvatting deel: Verbintenissen uit de wet en schadevergoeding (5).
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 85 pagina's
Voorbeeld 4 van de 85 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Verbintenissenrechtsamenvatting; Verbintenissen uit
de wet en schadevergoeding (5)
Deel I. De verbintenis en haar bronnen.
Bijeenkomst 1.
Hoofdstuk 11. Zaakwaarneming
11.1 Bronnen van verbintenis; overige verbintenissen uit de wet
269. Inleiding: afbakening
Art. 6:1 bepaalt dat de bronnen van verbintenis gesloten zijn. Dus verbintenissen uit
zaakwaarneming, onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijken zijn gebaseerd op de
wet.
Ter afakening van de verbintenissen op grond van onrechtmatige daad spreekt men over de
thans te behandelen verbintenissen ook wel van verbintenissen uit rechtmatige daad of uit quasi-
delict (tegenover delict).
270. Plan van behandeling en literatuur
Niet van toepassing.
11.2 Inleiding zaakwaarneming
271. Grondslag
Zaakwaarneming vindt haar grondslag tegen de achtergrond dat het maatschappelijk gewenst is dat
men in noodsituaties andermans belangen behartigt zonder bezorgd te hoeven zijn dat men zijn
kosten niet vergoed krijgt (en dus ingrijpen mogelijk achterwege zou laten), zo wil men dus gegrond
op de billijkheid. Het feit dat iemand (de zaakwaarnemer) ingrijpt veronderstelt dat degene wiens
belangen worden waargenomen (de belanghebbende) niet of slechts ten dele tot een behartiging
van zijn eigen belangen in staat is.
Wanneer ondanks de eventuele bereikbaarheid van de belanghebbende onmiddellijk
handelen geboden is. Denk aan het ingrijpen tegen acute gevaren: het buurhuis staat in brand en
allerlei zaken kunnen nog gered worden. Onder omstandigheden kan zaakwaarneming ook geboden
zijn als de belanghebbende wel bereikbaar is, maar niet reageert.
Ook speelt zaakwaarneming een rol wanneer de belanghebbende wel te bereiken is, maar
niet in staat is zijn belangen zelf te behartigen, zelfs niet door middel van een tussenpersoon.
, Ten slote biedt zaakwaarneming een hulpmiddel bij de volmachtsoverschrijding. Slechts
zolang de gevolmachtigde binnen de grenzen van zijn bevoegdheid in naam van de volmachtgever
rechtshandelingen verricht, ontstaat er een rechtstreekse binding van de volmachtgever aan de
derde. Ondanks overschrijding van die grenzen kan het zijn dat dit handelen nog wel als
zaakwaarneming is aan te merken, zodat langs die weg rechtstreekse binding alsnog ontstaat (art.
6:201 BW).
272. Afbakening ten opzichte van ongewenste bemoeizucht en opdracht
De wetgever heef als allereerst als vereiste voor zaakwaarneming gesteld dat men zich ‘op redelijke
grond’ met de behartiging van andermans belangen heef ingelaten (at. 6:198 BW). Daarnaast leidt
een succesvol beroep op zaakwaarneming in beginsel slechts tot vergoeding van de schade die de
zaakwaarnemer in de uitoefening van de zaakwaarneming heef geleden (art. 6:200 BW).
11.3 Vereisten voor zaakwaarneming
273. Inleiding
Om van zaakwaarneming te kunnen spreken moet aan een viertal eisen voldaan zijn. Deze eisen zijn
te vinden in art. 6:198 BW, te weten:
1. Het behartigen van andermans belang;
2. Willens en wetens;
3. Zonder bevoegdheid daartoe;
4. Op redelijke grond.
Als aan de hand van deze criteria tot zaakwaarneming kan worden geconcludeerd betekent dit nog
niet automatisch dat eventuele schade aan de zijde van de zaakwaarnemer door de belanghebbende
vergoed moet worden. Dit hoef pas als diens belang naar behoren behartigd is. Soms heef de
zaakwaarnemer daarenboven recht op een vergoeding voor inkomstenderving. Wel zal de schade –
ondanks het ontbreken van zaakwaarneming – vergoed kunnen worden als de belanghebbende die
handelwijze alsnog goedkeurt (art. 6:202 BW).
274. Het behartigen van andermans belang
Zaakwaarneming veronderstelt dat men andermans belangen behartigt. Dit is het belang van degene
die tot schadevergoeding wordt aangesproken. Van zaakwaarneming is geen sprake als het belang
van een derde wordt behartigd; dan moet men deze partij aanspreken. Zaakwaarneming is ook
mogelijk als de identiteit van de belanghebbende onbekend is.
Voor zaakwaarneming is het niet voldoende dat men andermans belang behartigt als
bijproduct van de behartiging van de eigen belangen. De handelwijze moet uitdrukkelijk gericht zijn
op de behartiging van de belangen van die ander.
Het feit dat het behartigen van de belangen van de ander soms mede tot gevolg heef dat
ook eigen belangen daarmee gediend worden, hoef op zichzelf aan zaakwaarneming niet in de weg
te staan, mits de belangen van de ander maar voorop staan. Dit betekent dat bij een eventueel
conficterend belang de zaakwaarnemer het belang van de belanghebbende moet laten prevaleren,
althans voor zover de zaakwaarnemer toepasselijkheid van de regels van zaakwaarneming wenst.
Zaakwaarneming kan bestaan uit het verrichten van rechtshandelingen; iemand roept een
ambulance of wegenwacht in; ook louter feitelijke handelingen kunnen een vordering uit
zaakwaarneming opleveren. Het afdekken van een dak dat als gevolg van stormschade ernstig kapot
is, is een feitelijke handeling. Als de zaakwaarnemer hierdoor kosten maakt (hij gebruikt eigen
materialen), kan hij ook deze met behulp van de zaakwaarnemingsregel van de belanghebbende
vergoed krijgen.
,275. Willens en wetens
De tweede eis hangt ten dele met de eerste samen: de zaakwaarnemer moet de intentie gehad
hebben om het belang van de belanghebbende te bevorderen. Dit kan zo nodig ook achteraf blijken.
Toch verschilt deze eis wezenlijk van de eerste. Men kan immers zeer wel uitsluitend
andermans belangen behartigen zonder dat men dat bewust doet. Een bekend voorbeeld is de
situatie waarin men meent zijn eigen belang te behartigen, terwijl dit in feite andermans belang is.
Wanneer de zaakwaarnemer zich slechts toevallig met de belangen van de belanghebbende
inlaat, kan er van zaakwaarneming geen sprake zijn. Het ontbreekt de koper aan de intentie om de
belangen van die ander te behartigen. Vergoeding van eventuele schade kan dan ook niet op die
grond worden gevorderd. Zou hierdoor sprake zijn van een ongewenste vermogensverschuiving, dan
moet dat langs de weg van ongerechtvaardigde verrijking worden opgelost, mits uiteraard aan de
vereisten voor een dergelijke vordering is voldaan.
276. Zonder bevoegdheid daartoe
De derde eis is een afakening van de zaakwaarneming van allerlei andere rechtsfguren waarbij
iemand tot belangenbehartiging bevoegd wordt gemaakt. Van zaakwaarneming kan slechts sprake
zijn als deze bevoegdheid overigens ontbreekt. Als grondslag voor een dergelijke bevoegdheid tot
belangenbehartiging valt te denken aan een rechtshandeling en een ‘elders in de wet geregelde
rechtsverhouding’ (art. 6:198 BW).
De reden dat ter zake van de tweede categorie niet volstaan kon worden met een verwijzing
naar een wetelijke rechtsverhouding is dat de wet soms wel verplicht tot een handelen, zonder
daarvoor echter een regeling te trefen.
Min of meer dezelfde reden vormde aanleiding om zaakwaarneming niet te beperken tot het
zich vrijwillig inlaten met de belangen van anderen. Het is ongewenst dat vergoeding van eventuele
schade die de ‘noodgedwongen’ zaakwaarnemer in dergelijke situaties oploopt niet vergoed zou
hoeven worden.
Wanneer de overheid kosten maakt ter behartiging van (grotendeels) individuele belangen
en niet primair het algemeen belang, wordt het verhaal daarvan vaak gegrond op zaakwaarneming.
Zij oefent dan wellicht die bevoegdheid uit op grond van de een op andere wetelijke taak die tot
handelen verplicht, maar dat creëert op zichzelf nog niet een in de wet geregelde rechtsverhouding
tussen overheid en belanghebbende. Er zijn dus situaties denkbaar dat men wel degelijk tot een
handelen verplicht is, terwijl er verder geen regeling bestaat ten aanzien van de gevolgen. Hiertoe
dient de regeling van de zaakwaarneming ook.
277. Redelijke grond
De zaakwaarneming moet op redelijke grond zijn gebeurd. De wet geef geen criteria voor de
invulling van deze eis; het is aan de rechter overgelaten om te beoordelen of een dergelijke grond
aanwezig is. Hier bestaat ruimte voor rechtspolitiek.
In de eerste plaats is een redelijke grond niet snel aanwezig wanneer de waargenomen
handeling een handeling betref die de belanghebbende zelf had moeten verrichten. Sterk
, persoonsgebonden beslissingen lenen zich al nauwelijks voor behartiging door anderen, laat staan
dat daarvoor snel een redelijke grond aanwezig is.
In de tweede plaats zal de wil van de belanghebbende een rol spelen bij de vraag of de
zaakwaarneming op redelijke grond gebeurde. Van een redelijke grond zal meestal geen sprake zijn
als de zaakwaarnemer op de hoogte is van een wil van de belanghebbende.
In de derde plaats kan een rol worden toebedeeld aan het feit of er een noodzaak tot
handelen bestond.
De vraag of er sprake is van een redelijke grond hangt niet af van de omstandigheid of de
belanghebbende zelf in staat was om zijn belangen te behartigen. Ook als dit zo geweest zou zijn, kan
er nietemin een redelijke grond aanwezig zijn voor de zaakwaarnemer om in te grijpen.
Het gaat erom of de zaakwaarnemer ten tijde van de zaakwaarneming een grond in
redelijkheid aanwezig mocht achten. Als dan ook aan de andere vereisten is voldaan is er
zaakwaarneming, ook al blijkt die redelijke grond te hebben ontbroken.
278. Goedkeuring door de belanghebbende
In de gevallen waarin niet aan de voorgaande vereisten is voldaan, is er geen sprake van
zaakwaarneming en kunnen noch zaakwaarnemer noch belanghebbende aanspraken ontlenen aan
de bepalingen van afdeling 6.4.1. De wet biedt in art. 6:202 BW echter een uitzondering voor het
geval iemand zich zonder redelijke grond met andermans belangen heef ingelaten. Wanneer dit
vereiste niet is vervuld kan de belanghebbende toch de regeling der zaakwaarneming van toepassing
laten zijn, althans zich niet op het gebrek daarin beroepen, door de handelwijze van de
zaakwaarnemer goed te keuren. Deze goedkeuring (ook wel ratifcatie genaamd) is een
rechtshandeling en kan als zodanig getoetst worden aan de vereisten die voor de geldigheid daarvan
worden gesteld.
Het gevolg van de goedkeuring is dat de belanghebbende zich jegens de zaakwaarnemer niet meer
op het gebrek aan een redelijke grond kan beroepen. Het moet er derhalve voor gehouden worden
dat de zaakwaarnemer zich wel op redelijke grond met de belangen van de belanghebbende heef
ingelaten. Dientengevolge is in een dergelijke situatie toch aan alle vereisten voor zaakwaarneming
voldaan, met alle rechtsgevolgen van dien.
279. Termijn voor goedkeuring
Omdat het niet altijd duidelijk is of er een redelijke grond voor de zaakwaarnemer bestond om zich
met de belangen van de belanghebbende in te laten, kan het voor de zaakwaarnemer van belang zijn
daarover uitsluitsel te krijgen van de belanghebbende. Slot art. 6:202 BW. Reageert de
belanghebbende binnen deze termijn niet of negatief, dan vindt er geen goedkeuring plaats, terwijl
een positieve reactie in die periode wel dat efect heef.
Voor zover de regels dienen ter bescherming van de zaakwaarnemer ligt het voor de hand
aan te nemen dat een latere goedkeuring geen bezwaar hoef te zijn; de zaakwaarnemer wordt
hiermee gebaat. Dienen zij echter ter bescherming van de belanghebbende, zoals de verplichting
voor de zaakwaarnemer om de zaakwaarneming voort te zeten (art. 6:199 BW), dan ligt de kwestie
anders: door geen tijdige goedkeuring te geven heef de belanghebbende zijn rechten in deze
verspeeld. In dit geval is de termijn als een vervaltermijn te beschouwen. Deze strekking van art.
6:202 BW om de zaakwaarnemer te beschermen blijkt ook uit de bepaling zelf: door de goedkeuring
geef de belanghebbende een bevoegdheid prijs.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shannonstiels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 47561 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen