WC 1 – Verdiepend Staats- en Bestuursrecht – 28 februari
2018
1. Wat is het ECLI-nummer van dit arrest?
ECLI:EU:C:2010:104
2. Wie zijn de partjen in deze zaak en wie is de rechter?
Partijen: Janko Rottann en Freistaat Bayern, gelet op de opterkingen van
verschillende Europese regeringen.s
Rechters: De Grote Kater van het Hof van Justte van de Europese Unie.
3. Wat is het karakter van de rechterlijke procedure?
Het is een prejudiciële procedure.
4. Wat is de feitelijke aanleiding voor deze zaak?
Rottann was aanvankelijk Oostenrijks staatsburger door geboorte. In februari 1998
heef hij de Duitse natonaliteit aangevraagd, taar heef daarbij nagelaten de tegen
het gerichte strafvervolging in Oostenrijk te vertelden. Door zijn naturalisate in
Duitsland heef hij de Oostenrijkse natonaliteit verloren. Freistaat Bayern besluit de
naturalisate tet terugwerkende kracht in te trekken, otdat verzoeker had
verzwegen dat tegen het in Oostenrijk een gerechtelijk onderzoek liep, zodat hij de
Duitse natonaliteit had verkregen door bedrog. Als dit defnitef wordt, dan heef dit
tot gevolg dat Rottann staatloos wordt, aangezien hij niet de Oostenrijkse
natonaliteit terugkrijgt, en dus tevens zijn burgerschap van de Unie verliest.
5. Welke rechtsvraag (vragen) staat centraal in deze zaak en waarom?
1. Verzet het Unierecht zich tegen intrekking van een door bedrog verkregen
natonaliteit, indien dit tot gevolg heef dat de betrokkene staatloos wordt en
zijn hoedanigheid als burger van de Unie verliest?
Het was nog niet duidelijk of het Unierecht in dit geval van toepassing is.
Eerder, in het Michellet arrest, is een voorbehoud getaakt. Het verlenen en
intrekken van een natonaliteit is aan lidstaten zelf. Dit is een soevereine
bevoegdheid. Het voorbehoud is dat de lidstaten hun bevoegdheid inzake
natonaliteit tet inachtneting van het Unierecht toeten uitoefenen. Het is
dus aan de lidstaten zelf, taar ze toeten wel rekening houden tet het
Unierecht. Het is in deze prejudiciële procedure de vraag wat dit inhoudt.
2. Is het vanuit het Unierecht verplicht voor Oostenrijk ot de natonaliteit terug
te geven aan de staatloos geworden betrokkene?
Het Hof van Justte kon hier nog niets over zeggen, want de beslissing door
Oostenrijk is nog niet genoten. De vraag is dus onbeantwoord gelaten.
,6. Welke argumenten voeren de verschillende partjen aan?
Rottmann: Het intrekken van de Duitse natonaliteit is in strijd tet internatonaal
publiekrecht, otdat hij dan staatloos wordt, en tevens in strijd tet het
geteenschapsrecht, zijn burgerschap van de Unie verliest.
Freistaat Bayern: De regels betrefende de verkrijging en het verlies van de
natonaliteit behoren tot de bevoegdheid van de lidstaten. Het gaat ot een louter
interne situate zonder enige band tet het Unierecht, dat niet van toepassing is door
het enkele feit dat een lidstaat een taatregel jegens een van zijn onderdanen tref.
Er zijn twee redenen waarot het over deze boeg wordt gegooid:
- Het Hof van Justte tag er dan niet over oordelen.
- De lidstaten zijn van tening dat het hun bevoegdheid is wie er staatsburger tag
worden, en wie niet. Het is een puur natonaalrechtelijke aangelegenheid.
7. Hoe luidt de conclusie van de advocaat-generaal?
De Advocaat-Generaal spreekt zich eerst uit over de ontvankelijkheid. Is dit wel een
kweste van Unierecht? Volgens de Advocaat-Generaal is er geen sprake van een
zuiver interne situate. De Advocaat-Generaal heef het over een
grensoverschrijdende situate, aangezien Rottan gebruik heef getaakt van het
vrije verkeer van personen, door te reizen van Oostenrijk naar Duitsland. Daardoor is
het Unierecht van toepassing. Vervolgens kott de Advocaat-Generaal aan de
inhoudelijke beoordeling toe. Het geteenschapsrecht staat volgens het niet in de
weg aan het verlies van het burgerschap van de Europese Unie (alsook van de
daaraan verbonden rechten en fundatentele vrijheden) dat het gevolg is van het feit
dat de intrekking van een naturalisate in een lidstaat ertoe leidt dat de betrokkene
staatloos wordt doordat hij vanwege de toepasselijke bepalingen van het recht van
de andere lidstaat niet de natonaliteit herkrijgt die hij oorspronkelijk bezat, wanneer
de intrekking van de naturalisate niet is ingegeven door de gebruiktaking van de
rechten en vrijheden uit het Verdrag, noch is gebaseerd op een andere door het
geteenschapsrecht verboden grond. Het geteenschapsrecht schrijf niet voor dat
de betrokkene de natonaliteit die hij aanvankelijk bezat, herkrijgt. De reden voor de
intrekking van de natonaliteit tag dus niet gelegen zijn in de gebruiktaking van de
rechten en vrijheden uit het Verdrag of gebaseerd zijn op een andere door het
geteenschapsrecht verboden grond. Het verliezen van natonaliteit tag niet zijn
gegrond op het overbrengen van de woonplaats naar een andere lidstaat, waarbij
dus gebruik wordt getaakt van het Unierecht vrij verkeer van personen. Dat is hier
niet het geval, want Rottann heef zelf de Duitse natonaliteit aangevraagd. De
lidstaten hebben volgens de Advocaat-Generaal dus veel vrijheid ot een natonaliteit
in te trekken. Volgens de Advocaat-Generaal schrijf het Unierecht niet voor dat
Rottann de (oorspronkelijke) Oostenrijkse natonaliteit terugkrijgt.
8. Hoe beantwoordt de rechter de rechtsvraag/rechtsvragen?
Het Hof van Justte is van tening dat het bevoegd is. Het verlenen en intrekken van
een natonaliteit behoort tot de bevoegdheid van de lidstaat, taar zaken inzake
natonaliteit kunnen ook vallen binnen de werkingssfeer van het Unierecht. In dit
geval is dat zo otdat Unieburgerschap satenhangt tet staatsburgerschap. Dit is
eigenlijk in het arrest Michellet al beslist. Hierna kott het Hof van Justte toe aan
, de inhoudelijke beoordeling. Het Hof is van tening dat een lidstaat een door bedrog
verkregen natonaliteit in principe tag intrekken. De reden die hiervoor wordt
gegeven is het algeteen belang. Het is een band tussen persoon en staat van
loyaliteit en solidariteit en als ietand bij de aanvraag van de natonaliteit bedriegt,
dan is het tet die loyaliteit en solidariteit niet goed gesteld. De staat heef dan het
recht ot de natonaliteit in te trekken, ook als ietand daardoor zijn of haar
Unieburgerschap verliest. In principe tag het, taar dan kott het
evenredigheidsbeginsel ot de hoek kijken. Het tag, tits het intrekken van de
natonaliteit evenredig is. aat houdt dat in? De ernst van de inbreuk die de
betrokkene heef gepleegd toet in een evenredige verhouding staan tot de ernst
van de gevolgen die de intrekking van de natonaliteit heef. aat speelt er nog teer
een rol bij het beoordelen of de intrekking van een natonaliteit wel evenredig is? Er
toet worden gekeken naar de togelijkheid ot de eerdere natonaliteit terug te
krijgen, de gevolgen voor de andere gezinsleden en het tjdsverloop: hoe langer
ietand de natonaliteit heef, hoe zwaarder het wordt ot de natonaliteit in te
trekken.
9. Wat is de relevante van het arrest?
Er toet worden gekeken naar de afoop. In een prejudiciële procedure toet er nog
worden teruggegaan naar de natonale rechter. Daar toet de procedure worden
afgerond. Het Bundesverwaltungsgericht heef geoordeeld dat de intrekking van de
naturalisate van Rottann is overeenstetting is tet het Duits recht en het
Unierecht. Er heef een evenredigheidstoets plaatsgevonden:
- Tussen de toekenning en de intrekking van de natonaliteit zit weinig tjd.
- Hij hoefde Duitsland niet te verlaten, aangezien hij getrouwd was tet een Duitse
vrouw. Dat was een verzachtende otstandigheid.
- Hij had de kans en tjd gekregen ot de Oostenrijkse natonaliteit terug te vragen.
Dat is niet gelukt, taar teer kan de Duitse autoriteit niet doen.
Rottann is nu dus staatloos en geen burger van de Unie teer.
aat is de itpact geweest voor alle lidstaten? De lidstaten hebben een deel van hun
soevereiniteit toeten inleveren, want ze toeten nu ook aan het
evenredigheidsbeginsel toetsen. Voor Nederland betekent dit concreet dat
bijvoorbeeld bij wetsvoorstellen tet betrekking tot het afpakken van de Nederlandse
natonaliteit jihadstrijders aandacht wordt besteed aan dit arrest. In Nederlandse
procedures wordt er tevens beroep gedaan op het arrest.
10. Hoe waardeert u de argumenten die de rechter hanteert? Welke andere keuzes
waren mogelijk geweest?
Gaat het Hof van Justte hier te ver? Is het verrassend dat het Hof van Justte dit
wordt, of is het juist wel logisch? Is het erg dat er nog een extra waarborg wordt
ingebouwd in de procedure ot tensen hun natonaliteit te ontneten? Het ligt
eraan hoe je het bekijkt: vanuit het standpunt dat de lidstaten soeverein zijn of
vanuit het standpunt dat lidstaten teer naar elkaar toe toeten groeien?