Algemene beginselen van het belgische verzekeringsrecht (zevende editie) - gebonden editie
Samenvatting van het vak Verzekeringsrecht gedoceerd door . Ralph De Wit aan de VUB. De samenvatting is gebaseerd op de twee handboeken , aangevuld met de lessen. Wetsartikels staan steeds in de voetnoten en op het einde is een uitgebreide inhoudsopgave terug te vinden.
VOLLEDIGE LESNOTITIES MET EXAMENVRAGEN VERZEKERINGSRECHT
Alles voor dit studieboek
(2)
Geschreven voor
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Rechten
Verzerkeringsrecht
Alle documenten voor dit vak (1)
Verkoper
Volgen
LawStudent2018VuB
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
VERZEKERINGSRECHT ’23 - ‘24
ALGEMENE INLEIDING
RISICO EN VERZEKERING
• Onverwachte gebeurtenissen kunnen elke persoon treffen (goederen, vermogen of geheel)
o Onvoorzien risico kan ramp zijn
o Verschillende technieken om kans op voorvallen schade te verminderen of gevolgen
ervan te verzachten
▪ Preventie: schakelt het risico uit, maar meestal niet volledig
▪ Verlichten van het ongeluk van het slachtoffer: solidariteit
▪ Nemen van voorzorgen: voldoende groot spaarkapitaal maar nadeel dat hele
schadegeval toch op schadelijder terechtkomt
▪ Risico overdragen op derden: ruim gesproken de functie van verzekeringen
• Door zich te verzekeren draagt de verzekerde, als tegenprestatie voor
de betaling van premies, de last van schadegevallen waarvan hij het
slachtoffer zou kunnen worden over aan de verzekeraar
• Op deze wijze speelt de verzekering een zeer belangrijke economische
en sociale rol
GESCHIEDENIS
• Oudheid: verzekering bestond niet
o Wel al een mutualiteitsgedachte
▪ Mesopotamië: groepen kamelendrijvers verdeelden schade van verlies van kamelen
▪ Gemene averij: wanneer bij een zeereis een deel van de lading overboord moest
worden gegooid om het schip te redden werd het verlies verdeeld onder alle
personen met een belang in het maritieme avontuur (= de eigenaars van de geredde
en de opgeofferde goederen en de scheepseigenaar)
• Bestaat vandaag nog steeds: York-Antwerp Rules
▪ Bodemerij: enkel wanneer het schip veilig en wel terugkeerde moest de lening
worden terugbetaald. De financier droeg dus het risico van een slechte afloop, hij
ontving daarvoor een hoge vergoeding die niet alleen de kosten van de lening dekte
(interesten) maar die eigenlijk ook de premie was voor het dekken van het risico
• Verrichting lijkt op een verzekeringsovereenkomst maar wanneer het risico
werkelijkheid wordt, betaalt de financier geen schadevergoeding uit maar
ziet hij af van terugbetaling van het bedrag dat voor het vertrek werd
uitgeleend
• Bestaat al lang niet meer
• Werd verboden in een pauselijk decreet van 1234
• Invloed van maritieme verzekeringen is zichtbaar in het (oude) Burgerlijke Wetboek van 1804 (art.
1964 OBW)
• Ook levensverzekeringen komen voort uit de zeevaart
1
, • Succes van de landverzekering is begonnen met de verschijning van de brandverzekering (1666)
o Vanaf 1680 ontstonden in Engeland de eerste verzekeringsmaatschappijen
• Twee historische feiten waren van groot belang voor de toekomst van de verzekering
o In Londen werd in het begin van de 18e eeuw het genootschap Lloyds gevormd (= een groep
zeeverzekeraars). Lloyds heeft sterk bijgedragen tot de ontwikkeling van de zeeverzekering
en tot de opkomst van Londen als wereldcentrum van verzekering
o In de 17e eeuw legde Pascal de grondslag van de mathematische kansberekening
(waarschijnlijkheid van een voorval) en vanaf de 19e eeuw werd de verzekering gevestigd op
stevige wetenschappelijke grondslagen en vanaf toen verschenen ook de
aansprakelijkheidsverzekeringen
• In de 20 en 21e was er een enorme ontwikkeling met een strikte controle op
e
verzekeringsondernemingen, dwingende regels ter bescherming van de consument en een grote
economische en sociale rol
TECHNIEK
Klassieke definitie van verzekering: “de compensatie van de uitwerkingen van het toeval op het patrimonium
van de mens door onderlinge bijstand georganiseerd volgens de wetten van de statistiek.”
Verzekeringstechniek steunt in de eerste plaats op het originele idee van de mutualiteit om onder de groep de
last te verdelen van de schadegevallen die slechts enkele leden van de groep treffen: Individuele schadelijders
worden niet langer verpletterd door hun ongeluk en allen betalen voor één maar ieders bijdrage is beperkt.
Is een vorm van onderlinge bijstand die twee vormen aanneemt:
1. Hij is duidelijk zichtbaar en bewust in de onderlinge verzekering
• Verzekerden verenigen zich en het ene lid verzekert het andere (& vice
versa). Het doel is de verdeling van de schadelast, niet het maken van winst.
2. In de verzekering op premie is deze onderlinge bijstand niet zichtbaar
• De verzekeraar is een derde met betrekking tot het gedekte risico. De
verzekeraar streeft winst na door het sluiten van een serie
verzekeringsovereenkomsten met een groep personen, die met hetzelfde
risico worden geconfronteerd. De verzekerden kennen elkaar niet, de
onderlinge bijstand komt tot stand binnen de verzekeringsonderneming
Meerderheid van de risico’s wordt geen werkelijkheid, en dit laat toe om op een draaglijke wijze enkel de
verwezenlijkte risico’s te dekken. Compensatie kan des te beter worden tot stand gebracht wanneer het
onderling stelsel het grootst mogelijk aantal risico’s verenigt, om maximaal de last van de reële schadegevallen
te spreiden en deze zo constant mogelijk te maken.
De statistiek dient om het onderling stelsel in te richten met het oog op de dekking van de risico’s. Vooraf kan
bij benadering worden voorzien hoe groot het gewicht van de te verdelen schadegevallen zal zijn, en dus de
omvang van de samen te stellen reserves en de hoogte van de te bedingen premies. Één van de grondslagen is
de wet van de grote getallen. Om bruikbaar te zijn moet de statistische waarneming betrekking hebben op:
,De selectie van de risico’s is belangrijk voor de verzekeraar want dekt niet om het even wat. Overeenkomst
wordt gesloten op grond van een beoordeling van het risico en de wet knoopt gevolgen vast aan het feit dat de
verzekerde, bij het sluiten van de overeenkomst, de verzekeraar niet op passende wijze heeft ingelicht over de
elementen die deze beoordeling mogelijk moeten maken.
Maximumdekking (= bedrag waarboven de dekking niet meer verschuldigd is) wordt bepaald wanneer het
schadegeval een belangrijke omvang kan aannemen, en zeker wanneer de maximale omvang onvoorzienbaar is
Vrijstelling en een gedeeltelijke dekking laten een deel van de schade ten laste van de verzekerde, zij moeten
de frequentie van de schadegevallen verminderen door de verzekerde tot meer waakzaamheid aan te zetten.
Verzekeraar wil aantal schadegevallen beperken door de verzekerde verschillende preventiemaatregelen op te
leggen.
Op de medeverzekering (= gezamenlijke verzekering samen met andere verzekeraars) wordt een beroep
gedaan door de verzekeraar wanneer het te dekken risico te omvangrijk is, Bv. Een winkel wordt verzekerd bij
een grote groep van verzekeraars die elk voor een contractueel overeengekomen deel tussenkomen.
Via herverzekering kan de verzekeraar zichzelf verzekeren, in de tweede graad, tegen het risico van al te zware
schadegevallen, dit leidt vaak tot internationale spreiding van de risico’s.
ECONOMISCHE EN MAATSCHAPPELIJKE ROL
• Herstel van het nadeel dat voortvloeit uit de verwezenlijking van de (gedekte) risico’s
o Voornaamste bedoeling aansprakelijkheidsverzekering is afdoende schadevergoeding
aanbieden aan benadeelde
▪ Vb. verplichte WAM-verzekering (verplicht om de slachtoffers, via een rechtstreekse
vordering uit kracht van de wet, een aanspraak op vergoeding tegen een
vermogende schuldenaar (= de verzekeraar) te verschaffen
• Technische vooruitgang
o Riskante bezigheden hebben achterliggende steun verzekering nodig
o Verzekering bevordert vernieuwing door risico’s te verminderen die ondernemers en
financiers van deze nieuwe initiatieven lopen
• Preventie
• Sparen
o Is een bevoorrechte vorm bij een levensverzekering
o Bij een gemengde verzekering is prestatie verzekeraar in elk geval verschuldigd, en enkel
ogenblik waarop kapitaal wordt betaald blijft onbekend
• Waarborgen goede afloop van sommige verrichtingen
• Verzekeringsmaatschappijen zijn institutionele beleggers
o Grote bedragen moeten met voorzichtigheid worden beheerd want moeten dienen voor de
uitbetaling van de vergoedingen en de kapitalen
o Verzekeraars leggen toereikende reserves aan en waken over hun beleggingen
▪ Beleggingen worden gereglementeerd door de controlewetgeving (want het is
essentieel dat een verzekeraar altijd over voldoende gelden beschikt om op eender
welk tijdstip alle verschuldigde vergoedingen te kunnen uitkeren)
3
, OVERHEIDSCONTROLE OP DE VERZEKERINGSONDERNEMINGEN
EUROPEES VERZEKERINGSRECHT
VRIJHEID VAN VESTIGING (ART. 49 VWEU)
• Vereist het opheffen van elke discriminerende maatregel tegenover ondernemingen
• Enkel doeltreffend wanneer de geldende reglementeringen niet te veel verschillen vertonen
• In België is een veralgemeende controle ingevoerd, die is georganiseerd in de Wet van 23 maart 2016
op het statuut en het toezicht op de verzekerings- of herverzekeringsondernemingen
VRIJHEID VAN DIENSTVERRICHTING
Het Hof van Justitie heeft in vier arresten over medeverzekering het beginsel van de vrijheid van
dienstverrichting bevestigd en vier voorwaarden opgesomd die cumulatief vervuld moeten zijn om eventuele
afwijkingen te rechtvaardigen:
1. De vrije dienstverrichting kan slechts worden beperkt door nationale reglementeringen, als die
gerechtvaardigd zijn voor het algemeen belang
2. De beperkingen dienen objectief noodzakelijk te zijn om de eerbiediging van het algemeen belang te
waarborgen (= het evenredigheidsbeginsel)
3. De dienstverlener mag niet reeds aan gelijkaardige voorschriften in zijn land van oorsprong
onderworpen zijn
4. Er mag geen discriminatie gesteund op de nationaliteit van de dienstverlener bestaan tussen de
dienstverlener en de ingezetenen van de gaststaat
Richtlijn Solvency II (2009) heeft een nieuw systeem ingevoerd dat rust op drie pijlers:
1. Kwantitatieve vereisten (geldmiddelen)
2. Kwalitatieve vereisten (toezicht op de activiteiten en het beheer van de onderneming)
3. Vereisten voor de voorlichting van het publiek en de toezichtsoverheden
Er worden ook verschillende toezichthoudende instellingen opgericht: ECSR en drie Europese
Toezichthoudende Autoriteiten (ETA). Deze autoriteiten zijn gelast met het toezicht op de ondernemingen en
het overleg met de nationale autoriteiten.
Het algemeen verzekeringscontractenrecht werd niet geharmoniseerd maar maakt het voorwerp uit van
specifieke verwijzingsregels (IPR). Ieder land van ontvangst kan echter aan de vreemde ondernemingen, die
optreden in vrije vestiging of in vrije dienstverrichting, nationale regels van algemeen belang opleggen, op
voorwaarde dat aan de vereisten is voldaan die het Hof van Justitie in zijn vier arresten heeft vastgelegd.
ANDERE ONTWIKKELINGEN
Er zijn richtlijnen uitgevaardigd over verschillende onderwerpen. Sommige richtlijnen met een algemenere
strekking hebben ook een invloed op de verzekeringssector: verkoop op afstand van financiële diensten en
gelijkheid van man & vrouw.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LawStudent2018VuB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,89. Je zit daarna nergens aan vast.
