Samenvatting
Samenvatting - Hersenen en gedrag
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
Samenvatting van de literatuur die gelezen moet worden, m.u.v. het puberende brein, en college aantekeningen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 75 pagina's
Voorbeeld 4 van de 75 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Hersenen en GedragDeel 1: Cellen en informatieoverdracht
College 1
Neuronen
Het zenuwstelsel bestaat uit twee soorten cellen, neuronen en gliacellen. Neuronen,
ook wel zenuwcellen genoemd, zijn gespecialiseerd in het ontvangen, verwerken en
doorgeven van informatie in de vorm van elektrische signalen. Neuronen bestaan uit
een celmembraan met kleine kanaaltjes en poriën waardoor stoffen kunnen
passeren. Deze eigenschap maakt het mogelijk voor neuronen om te communiceren
met hun omgeving. Het cellichaam bevat de kern, ribosomen en mitochondria. Het
meeste van de energie die een zenuwcel nodig heeft om te werken, wordt hier
gemaakt. Mitochondriën zijn de energiefabriekjes van de cel. Hier wordt glucose
verbrand, wat resulteert in de productie van energie. Een ander essentieel onderdeel
van neuronen zijn de ribosomen, waar eiwitten worden gesynthetiseerd die van groot
belang zijn voor de specifieke functie van de cel. Sommige ribosomen zweven vrij in
de cel, maar andere zijn bevestigd aan het endoplasmatisch reticulum, een netwerk
van dunne buizen die nieuw geproduceerde eiwitten naar andere locaties
transporteren. Een motorische neuron ontvangt prikkels via zijn dendrieten en geleidt
impulsen langs zijn axon naar een spier. Een sensorische neuron is gespecialiseerd
aan het ene uiteinde om zeer gevoelig te zijn voor een bepaald type stimulatie, zoals
licht, geluid of aanraking.
Wat neuronen echt bijzonder maakt, is hun vermogen om informatie uit te wisselen.
Ze zijn ontworpen voor effectieve communicatie binnen het zenuwstelsel. Dit
communicatieproces omvat verschillende componenten:
o Dendrieten zijn de vertakkingen aan de cel en fungeren als antennes om
informatie op te vangen. Ze dienen als de 'input' van de cel, waar informatie
de cel binnenkomt. Hoe groter het oppervlak van een dendriet, hoe meer
informatie het kan ontvangen.
o Axonen zijn de uitlopers van de cel die informatie vervoeren. Deze informatie
kan naar andere delen van de hersenen of het lichaam worden overgebracht.
Aan het einde van een axon kunnen zich axonknopjes bevinden, die opnieuw
contact maken met dendrieten van andere cellen. Dit stelt de cel in staat om
te communiceren met andere neuronen. Veel axonen zijn bedekt met een
isolatiemateriaal dat een myelineschede wordt genoemd, met onderbrekingen
die bekend staan als Ranvier-knopen.
o Het soma of cellichaam bevindt zich in het midden van de cel. Hier komt alle
informatie van de dendrieten samen en wordt verwerkt voordat deze wordt
doorgegeven via het axon naar de axonknopjes.
o Tussen het axon en de dendriet van de volgende cel bevindt zich een kleine
ruimte genaamd een synaps. In deze synaps vindt de daadwerkelijke
communicatie tussen cellen plaats, waarbij de axon neurotransmitters afgeeft
aan de dendriet van de volgende cel.
Het brein, een buitengewoon complex orgaan, speelt een cruciale rol in het
verwerken van informatie en stelt ons in staat te functioneren in onze omgeving.
Deze informatieverwerking verloopt via drie belangrijke routes:
1. De eerste route omvat het transport van sensorische informatie naar een
structuur, waarbij het begrip afferent van toepassing is. Sensorische neuronen
zijn afferent ten opzichte van de rest van het zenuwstelsel.
, 2. De tweede route betreft de interne informatieverwerking binnen het centrale
zenuwstelsel, waarbij informatie van de ene naar de andere locatie wordt
verwerkt. In deze context wordt het begrip intrinsiek gebruikt, wat aangeeft
dat dendrieten en axonen zich binnen dezelfde neuronstructuur bevinden.
3. De derde route houdt verband met het doorgeven van motorische informatie
van een structuur af. Het relevante begrip hier is efferent. Motorneuronen zijn
efferent van het zenuwstelsel.
Gliacellen
Naast neuronen spelen ook gliacellen een essentiële rol in het brein. Gliacellen
ondersteunen de functies van neuronen. Ze bieden fysieke steun aan neuronen en
spelen ook een rol bij de aan- en afvoer van stoffen, het doorgeven van
voedingsstoffen en het afvoeren van afvalstoffen. Een specifiek type gliacel,
genaamd astrocyten, kan bijvoorbeeld bloedvaten verwijden en tegelijkertijd stoffen
aanbieden aan vele neuronen. Deze cellen zijn ook verantwoordelijk voor de
productie van hersenvloeistof, die helpt bij de aan- en afvoer van stoffen. Bovendien
maken gliacellen een stof genaamd myeline, dat als een vettig laagje rond de axonen
van neuronen ligt. Myeline voorkomt dat informatie die door het axon wordt
getransporteerd kan gaan lekken. Oligodendrocyten in de hersenen en in het
ruggenmerg en Schwann-cellen in andere delen van het lichaam zijn de cellen die
myeline produceren en wikkelen zich in windingen om de axonen. Radiale gliacellen
begeleiden de migratie van neuronen en hun axonen en dendrieten tijdens de
embryonale ontwikkeling. Wanneer de embryonale ontwikkeling is voltooid,
differentiëren de meeste radiale gliacellen tot neuronen en een kleiner aantal
differentieert tot astrocyten en oligodendrocyten. Daarnaast spelen microglia een rol
in het afweersysteem van de hersenen, waar ze virussen en schimmels bestrijden en
betrokken zijn bij herstelfuncties bij beschadigingen. Ze dragen ook bij aan de
ontwikkeling van de hersenen, waar ze een soort 'steiger' creëren om neuronen te
helpen zich naar de juiste locatie te verplaatsen.
Bloed-hersenbarrière
Om de kwetsbare hersenen te beschermen, zijn er enkele essentiële mechanismen,
waaronder de bloed-hersenbarrière om deze te beschermen. Deze barrière fungeert
als een beveiligingssysteem en controleert strikt welke stoffen de hersenen kunnen
binnendringen. In tegenstelling tot andere delen van het lichaam, zijn de
hersencellen waarmee je wordt geboren de enige cellen die je hebt. Daarom moeten
eventuele binnendringende bacteriën of virussen krachtig worden aangepakt om
schade te voorkomen.
Hoe werkt de bloed-hersenbarrière? Deze barrière omhult elk bloedvat dat naar de
hersenen leidt en wordt gevormd door zogenaamde tight junctions, die zich aan de
binnenkant van de bloedvaten bevinden. Aan de buitenkant bevinden zich
astrocyten, gliacellen die betrokken zijn bij de bescherming van het zenuwstelsel.
Hoewel de barrière uiterst strikt is, moeten bepaalde stoffen, zoals kleine in vet
oplosbare moleculen, zuurstof, koolstofdioxide en specifieke vitaminen zoals vitamine
A, de hersenen kunnen binnendringen. Dit wordt mogelijk gemaakt door speciale
kanaaltjes die zijn ontworpen om deze stoffen door te laten.
Sommige stoffen, zoals glucose, aminozuren (de bouwstenen van eiwitten), bepaalde
vitaminen en ijzer, worden actief getransporteerd via een pompsysteem dat energie
vereist om ze de hersenen in te krijgen. Glucose is de enige brandstof voor neuronen,
en het is van vitaal belang dat deze stof de hersenen bereikt. Helaas kunnen veel
medicijnen niet door de bloed-hersenbarrière heen, wat een uitdaging vormt bij de
behandeling van aandoeningen zoals Parkinson of hersentumoren. Bepaalde
schadelijke stoffen, zoals alcohol en drugs, kunnen echter wel de bloed-
hersenbarrière passeren, wat risico's met zich meebrengt voor de hersenen. Deze
barrière kan beschadigd raken, bijvoorbeeld door een hersenontsteking, en dit kan
,leiden tot schade aan de hersenen. Het is belangrijk op te merken dat hersencellen
zichzelf niet vervangen, wat de noodzaak benadrukt om de gezondheid van dit vitale
orgaan te beschermen. Gelukkig kan de bloed-hersenbarrière zichzelf wel herstellen
om verdere schade te voorkomen.
College 2
Het rustpotentiaal
Neuronen hebben een rustpotentiaal wanneer ze niet actief zijn. In deze toestand
bevinden zich meer negatief geladen ionen binnen de cel dan buiten, wat resulteert
in een negatieve lading binnen het neuron. Dit verschil in elektrische lading wordt
polarisatie genoemd. Deze situatie wordt gehandhaafd door ionenpompen in het
celmembraan.
De rustpotentiaal is van vitaal belang voor de normale werking van neuronen. Het is
in feite een soort elektrische ruststand waarin de neuronale cel klaar is om signalen
te ontvangen en te verzenden. Het ladingsverschil tussen de binnen- en buitenkant
van de cel wordt voornamelijk bepaald door de aanwezigheid van geladen ionen,
zoals natrium, kalium, chloride en organische anionen. Wat deze rustpotentiaal
bijzonder maakt, is het actieve onderhoud ervan door middel van een zogenaamde
natrium-kaliumpomp. Deze pomp bevindt zich in het celmembraan en werkt continu
om de concentraties van natrium- en kaliumionen aan beide zijden van het
membraan te handhaven. De natrium-kaliumpomp transporteert actief natriumionen
naar buiten en kaliumionen naar binnen. Voor elke drie natriumionen die naar buiten
worden gepompt, worden er twee kaliumionen naar binnen gebracht. Dit zorgt ervoor
dat er meer positieve deeltjes de cel uitgepompt worden dan erin komen.
De continue werking van de natrium-kaliumpomp, zelfs in rusttoestand wanneer geen
actieve zenuwsignalen worden doorgegeven, vereist energie in de vorm van ATP. Dit
onderhoud van de rustpotentiaal is van cruciaal belang voor het behoud van de cel
integriteit en de paraatheid van de neuronale membranen om snel te reageren op
externe stimuli en informatie door te geven wanneer dat nodig is. Het kan worden
vergeleken met het concept van een pijl en boog, waarbij de boog strak is gespannen
en klaar staat om snel een pijl af te schieten wanneer dat nodig is.
Het actiepotentiaal
Wanneer een neuron wordt gestimuleerd, kunnen ionenkanalen in het celmembraan
openen, waardoor positieve natriumionen de cel binnenkomen. Het begint dus
wanneer de zenuwcel een bepaalde drempel bereikt. Stel je voor dat de zenuwcel in
rust is en een beetje negatief geladen is. Dit verandert de elektrische lading binnen
de cel, het wordt binnenin de cel positiever, en creëert een actiepotentiaal. Dit
resulteert in depolarisatie, waarbij de binnenkant van de cel positiever wordt doordat
natriumionen de cel binnenstromen. Dus, een actiepotentiaal is als een plotselinge
elektrische 'prikkel' in een zenuwcel die informatie snel doorgeeft en altijd op
dezelfde manier plaatsvindt, ongeacht hoe sterk de prikkel is. De actiepotentiaal is
dus een plotselinge, voorbijgaande verandering in de elektrische potentiaal over het
celmembraan van een neuron. Deze elektrische impuls loopt specifiek door de axon,
het lange uitloperachtige deel van het neuron. Het ontstaat wanneer de
rustpotentiaal wordt verstoord door externe prikkels die de drempelwaarde van
opwinding bereiken. Tijdens de herstelperiode sluiten de natriumkanalen en openen
kaliumkanalen zich. Kaliumionen stromen de cel in, waardoor de binnenkant weer
negatiever wordt. Gedurende deze fase kan de neuron tijdelijk ongevoelig zijn voor
nieuwe prikkels omdat de kanalen gesloten zijn.
Kort samengevat:
1. De drempelwaarde aan het begin van de axon wordt bereikt.
, 2. De poortjes in het membraan openen.
3. Positieve geladen deeltjes stromen de cel in.
4. De poortjes gaan weer dicht en beginnen aan hun herstelperiode.
5. De positieve deeltjes die de cel zijn ingestroomd verspreiden zich.
6. De poortjes gaan open aan de voorkant van de actiepotentiaal maar niet waar
de actiepotentiaal net is geweest.
Volgens de all-or-none wet geldt dat als de drempelwaarde wordt overschreden, de
actiepotentiaal zich altijd op volle kracht ontwikkelt en langs de axon loopt. Dit
betekent dat de sterkte van de actiepotentiaal niet proportioneel is aan de sterkte
van de initiërende prikkel. Het is een digitaal fenomeen dat vergelijkbaar is met een
schakelaar die aan of uit staat, wat een eenvoudige en betrouwbare manier van
informatieoverdracht mogelijk maakt in het zenuwstelsel. Het enige wat het kan
veranderen, is het tijdstip. Tijdens een actiepotentiaal komen natriumionen een punt
op het axon binnen. Deze positieve elektrische lading beweegt zich naar de
nabijgelegen gebieden binnenin de zenuwcel. Als deze positieve ladingen het
volgende gebied van het celmembraan bereiken, wordt de drempelwaarde, opent het
membraan natriumkanalen, en zorgt ervoor dat het actiepotentieel wordt 'aangezet'
op dat punt. Dit gebeurt steeds opnieuw langs de zenuwcel, waardoor het
actiepotentieel als een golf langs de zenuwcel reist. Het is als een soort
dominoreactie die het elektrische signaal snel van het ene punt naar het andere
brengt. Dit proces is cruciaal voor de communicatie tussen zenuwcellen in ons
zenuwstelsel. Dit snelle en georganiseerde proces zorgt ervoor dat informatie en
signalen snel en effectief kunnen worden doorgegeven tussen zenuwcellen in ons
lichaam, waardoor we kunnen bewegen, voelen, en allerlei andere functies kunnen
uitvoeren die ons zenuwstelsel regelt.
Graduele potentialen zijn kleine veranderingen in de elektrische lading van een cel
die niet voldoende zijn om een volledige actiepotentiaal te genereren. Ze kunnen
echter bijdragen aan het uiteindelijke besluit om al dan niet een actiepotentiaal te
initiëren. In tegenstelling tot actiepotentialen, die altijd depolarisaties zijn, kunnen
graduele potentialen zowel een opwinding (depolarisatie) als een remming
(hyperpolarisatie) veroorzaken.
Graduele signalen vinden plaats in de dendrieten en het cellichaam (soma) van een
neuron en worden vaak aangeduid als excitatoire postsynaptische potentialen (EPSP)
of inhibitie postsynaptische potentialen (IPSP). Deze signalen beïnvloeden de kans
dat een actiepotentiaal wordt gegenereerd.
o EPSP's zijn positieve veranderingen in het elektrisch potentiaal van het
membraan. Ze ontstaan wanneer neurotransmitters binden aan receptoren op
de post synaptische membraan. Dit zorgt ervoor dat natriumkanalen openen,
waardoor positieve ionen de cel binnenkomen. Het resultaat is een
depolarisatie van het membraan, wat de kans vergroot dat een actiepotentiaal
wordt gegenereerd.
o IPSP's daarentegen zijn negatieve veranderingen in het elektrisch potentiaal.
Ze ontstaan wanneer neurotransmitters de kans op een actiepotentiaal
verkleinen. Bij IPSP's openen kaliumkanalen of chloridekanalen, wat leidt tot
hyperpolarisatie van het membraan. Dit maakt het moeilijker voor het neuron
om een actiepotentiaal te genereren.
De myelineschede en zoutatorische geleiding
In de dunste axonen reizen actiepotentialen met een snelheid van minder dan 1 m/s.
Door de diameter te vergroten, stijgt de geleidingssnelheid tot ongeveer 10 m/s. Met
die snelheid duurt een impuls langs een axon tussen het ruggenmerg en de voet van
een giraf ongeveer een halve seconde. Om de snelheid van de impulsen te verhogen,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper scholier13584902. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,44. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78799 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen