Samenvatting stedelijke ontwiiikkeling
Hoofdstuk 1: De stad is vele steden
Wat is een stad eigenlijk? Er zijn meerdere defniies aan stad te geven vanuit verschillende
perspecieven: economisch, geografsch, planologisch en milieukundig.
Eerst wiierd er gedacht het inwiioneraantal als meetstaf te nemen voor stedelijkheid, dit is echter
afankelijk van ijd en plaats dus geen goede maatstaf.
Hoeveel inwiioners een plaats nodig heef om een stad genoemd te wiiorden, hangt samen met de
gemiddelde bevolkingsdichtheid in een land. Voorbeeld: Een stad als Amsterdam is voor Nederland al
redelijk groot met 750.000 inwiioners, maar dit is niks vergeleken met Shanghai van 22 miljoen
inwiioners.
Behalve het inwiioneraantal en het al dan niet hebben van stadsrechten, zijn er nog meer punten die
een stad een stad maken op het gebied van economie, ruimtelijke criteria en sociale criteria:
Stad Dorp
Grootste gedeelte bevolking wiierkt in de Grootste gedeelte bevolking wiierkt in de
dienstensector agrarische sector
Veel vertiale bouw: flats, kantoren en Kleinschalige bouwii
gebouwiien & horizontale bouw: straten, pleinen
en wiiijken
Grote diversiteit aan culturen, leefsijlen en Dezelfde families blijven in de dorpen wiionen
huishoudvormen
Voor het defniiren van een stad is haar funcie en ontwiiikkeling van belang, wiiaarbij de stad funcies
biedt als wiionen, wiierken, wiiinkelen en leren (jongeren verlaten het plateland om in economische
centra te gaan studeren).
->Kenmerken van de stad zijn dus voorzieningenniveau en regionale uitstraling.
Volgens Wirth is de stad een specifeke vorm van menselijk samenleven.
Een goede defniie voor een stad bevat elementen die je in elke stad kunt terugvinden, maar laat
tegelijkerijd voldoende ruimte voor variaie tussen de ene en de andere stad. Voorbeeld: een
provinciestad als Utrecht is niet te vergelijken met een metropool als Newii York.
Wat alle steden gemeen hebben is dat er een diversiteit aan mensen is die op een vaste plek
samenleven, wiiaarvan economie en gebouwiide omgeving een afgeleide zijn.
Stadluiht maiht frei: het stedelijk leven vraag om een nonchalante omgang met vreemden: dagelijks
komt men stedelingen tegen die ze daarna nooit meer zullen zien en wiiaar ze ook geen behoefe aan
hebben.
Mensen uit de creaieve klasse wiiorden vooral door de keuzevrijheid naar de stad getrokken. Zij
kunnen overal terecht qua wiierkgebied en vinden in de stad hun inspiraie door het diverse aanbod
aan cultuur, horeca en detailhandel.
Volgens Groenman zijn dorpelingen dankzij het moderne verkeer, nieuwiie communicaiemiddelen en
schaalvergroing steeds meer op stedelingen gaan lijken.
De circulaie tussen land en stad zijn enorm gestegen door een toename van het autobezit. Oens
dagelijkse leven beperkt zich niet meer tot onze wiioonplaats, maar strekt zich uit over een regio,
genoemd de daily urban system.
1
,Het plateland komt in toenemende mate steeds meer in de stad, met bijvoorbeeld wiiildtuinieren,
stadslandbouwii en het houden van bijen in de stad. Oeok fetsen en wiiandelen stedelingen gemiddeld
meer dan dorpelingen door de kleinere afstanden tussen faciliteiten.
Hoofdstuk 2: Denken over de stad
Als gevolg van technologische vooruitgang en toenemende mobiliteit is urbanisaie een mondiaal
fenomeen gewiiorden. Merrifeld noemt the new urban questonn de vraag wiielke betekenis de stad
heef in het ijdperk van globalisering en wiielke rol de stad speelt als plek wiiaar de sociale,
economische en poliieke orde wiiordt geproduceerd.
Industriële visie: de schok van het nieuwe
Er wiiaren shoik iitesn plaatsen wiiaar de gevolgen van de snelle stedelijke groei voor de omgeving en
maatschappij zowiiel ontzag als verwiiondering opriepen, zoals Manchester. In zoverre wiiaren de
steden modern en niet te vergelijken met de tradiionele plaatsen die sociaal gezien wiierden als
veiliger en meer voorspelbaar.
Tonnies maakte een onderscheid tussen gemeinsihafn een gemeenschap van mensen die zich samen
inspannen voor het algemeen nut, verbonden door familiebanden, taal en folklore & gesellsihafn
een samenleving gekenmerkt door een algemeen heersend individualisme en een daarmee gepaard
gaand gebrek aan maatschappelijke samenhang. Dit is het onderscheid tussen de pre-industriile en
de industriile samenleving, wiiaarbij gesellschaf bij de industriestad hoort, gekenmerkt door
anonimiteit.
Volgens Weber is de stad een nederzetting met vlak naast elkaar staande wiioningen die een kolonie
vormen die zo uitgestrekt is dat de bewiioners elkaar niet persoonlijk kennen, wiiat elders in de buurt
wiiel het geval is.
Wirht sprak voornamelijk over het afnemend belang van primaire sociale relaies in stedelijke centra,
wiiaardoor volgens hem anonieme en vluchige relaies de norm wiierden.
Chicago wiias de oerstad voor de industriile stedelijke theorie.
De Chiiago sihool is de theorie dat mensen als individuele, biologische eenheden verwiiikkel zijn in
een strijd om schaarse hulpbronnen en dat deze concurrenie de drijvende kracht achter steden is.
Het wiias het stadsmodel: een vereenvoudigde wiieergave van de stad wiiaarin de belangrijkste sociale
scheidingen in diagramvorm in kaart wiiorden gebracht. Een kriiek op zulke stadsmodellen is dat ze
geen recht doen aan de complexiteit van de wiierkelijkheid.
De visie op de stad bleef echter hetzelfde, het idee van een plaats wiiaar segregaie de socio-
economische status van de inwiioners wiieerspiegelde en wiiaar familiestatus en etniciteit ondergeschikt
bleven aan die van sociale klasse.
Post-industriële visie: stedelijke fragmentate
De-industrialisaie leidde tot een andere relaie tussen de wiiesterse stad en haar voorsteden: aan de
rand van de suburbs ontstonden nieuwiie wiiijken die gebaseerd wiiaren op flexibele producie, vaak ver
wiieg van de centra van fordisische massaproducie. De stad wiias geen resultaat van individuele
beslissingen, maar van bredere sociale structuren, met name het kapitalisme.
De spatal fi wiierd benadrukt, de wiieerslag van kapitalisische relaies op de ruimte. Scot
bestudeerde de urban land neius en ontdekte dat er per locaie grote verschillen in
vesigingsvoordelen bestonden. Hij benadrukte het belang van kapitalisische ondernemingen en
2
, betoogde dat stedelijke ontwiiikkeling een funcie wiias van de veranderende houding tussen kapitaal
en arbeid bij bedrijven die hun produciemethoden uit wiiinstoverwiiegingen veranderden.
Menige wiiesterse stad wiias haar centrum aan het verliezen. Nieuwiie kantoorpanden,
wiietenschapsparken, wiiinkelcentra en recreaieve voorzieningen verrezen rond de periferie, terwiiijl
een golf van gated iommunites resulteerde in nieuwiie wiioonkernen.
Los Angeles is de oerstad van de posindustriile stedelijke theorie. Er wiias ook een Los Angeles
sihooln een groep invloedrijke urbanisten en geografen die hebben bijgedragen aan de ontwiiikkeling
van postmoderne theoriein over de stad.
Conclusie
Steden wiiorden steeds meer ongebonden plaatsen, een ontwiiikkeling die vraagt om een relaioneel
begrip van ruimte. Een stad wiiordt bij elkaar gehouden via een veelheid aan netwiierken die op
verschillende ruimtelijke schalen existeren. Niet alleen de steden wiiorden nu bestudeerd, ook de
relaies die deze steen hebben wiiorden onderzocht.
Zienswiiijzen zijn vaak gebaseerd op specifeke observaies van specifeke steden op specifeke
momenten: Manchester in de jaren ’40, Chicago in de jaren ’30 en Los Angeles in de jaren ’90.
Hoofdstuk 3: Visies op de stad
De stad is belangrijk voor het funcioneren van de economie en de economie is ook belangrijk voor
het funcioneren van de stad.
Steden ontwiiikkelen zich door de stuwiiende kracht van sleutelaitviteiten, dit zijn ruimtelijk
geconcentreerde aciviteiten, ondersteund vanuit een groter gebied, die leiden tot een verdere
concentraie van bebouwiiing, bevolking en bedrijvigheid.
Premoderne stad
De premoderne stad had als drie sleutelaciviteiten religie, bestuur en handel en dit wiias mogelijk
door de ontwiiikkeling van de geldeconomie. Tegenwiioordig is er alleen nog maar sprake van de
bestuurlijke aciviteit, bijvoorbeeld Den haag of Washington DC.
Moderne stad
In de moderne stad wiiaren de sleutelaciviteiten industrie en diensten. De industriile Revoluie kwiiam
op, wiiaarbij het kapitalisme ontstond. Geld veranderde in kapitaal en het doel van kapitaal is om door
middel van investeringen in produciemiddelen, fabrieken, schepen en infrastructuur wiiinst te
maken.
De toename in investeringskapitaal maakte een enorme sprong in producie en transport mogelijk,
wiiaardoor er schaalvergroing ontstond. Voorbeeld: Texielstad Manchester als eerste industriestad.
Er kwiiam een relaie tussen kapitaal, technologische innovaie en bedrijvigheid.
Sommige steden ontwiiikkelden zich tot iompany townsn zoals Eindhoven bij Philips.
Industriesteden zorgden voor 2 belangrijke veranderingen:
1. De rol van de stad verschoof van neto-ontvanger naar neto-aanbieder
2. De stedelijke morfologie veranderde wiiaarbij er een strakke scheiding kwiiam tussen wiierken,
wiionen, recreaie en leren.
3