Dit is een samenvatting van hoofdstuk 5 paragrafen en 1-4 (dus zonder 5) uit het geschiedenis boek MEMO 3 vwo|gymnasium. Het hoofdstuk gaat over dekolonisatie en globalisering. De begrippen zijn blauw.
[Meer zien]
Laatste update van het document: 11 maanden geleden
In 1945 hadden geallieerde troepen de Japanse bezetting van Azië beëindigd. Veel Aziaten wilden
onafhankelijkheid. De Europeanen leken voor de oorlog nog onoverwinnelijk, maar doordat ze door
de Japanners verslagen werden groeide het Aziatische zelfvertrouwen. In sommige koloniën was de
machtsoverdracht vreedzaam, terwijl in andere niet. Ook de dekolonisatie van Nederlands-Indië
verliep zeer gewelddadig. Daar hadden de nationalistische leiders op 17 augustus 1945 de
onafhankelijke republiek Indonesië uitgeroepen. Vrijwel onmiddellijk hierna begon een strijd om de
macht. Indonesische nationalistische jongeren bezetten strategische plekken en gebruikte grof
geweld tegen Nederlanders. Deze tijd staat bekend als de bersiapperiode. Nederland bestreed de
nationalisten en probeerde het Nederlandse gezag te herstellen. Toen dat niet lukte, besloten ze tot
onderhandelingen over de machtsoverdracht. Er was afgesproken niet te vechten, maar dat
gebeurde toch. Omdat Nederland vond dat het onvoldoende zijn zin kreeg, besloot de regering in
1947 tot militair ingrijpen. Er werden mensen doodgeschoten en dorpen werden in brand gestoken.
Andere landen waren verontwaardigd over het Nederlandse optreden. Ze oefenden druk uit om het
conflict op te lossen. Uiteindelijk zag Nederland zich gedwongen op 27 december 1949 de
soevereiniteit over te dragen aan president Soekarno.
Eind jaren 40 wekte de Nederlandse regering de indruk dat het herstel van de orde op beheerste
wijze verliep. Nederland vond dat de Indonesische onafhankelijkheid geleidelijk moest worden
ingevoerd, onder Nederlandse leiding. De regering zag Soekarno’s nationalisten als gewelddadige
opstandelingen die zij moesten bestrijden. Nederland was niet in oorlog met de bevolking en sprak
daarom van ‘politionele acties’ – acties om de orde te herstellen. Het beeld dat Nederland
terughoudend was opgetreden, bleef lang bestaan. In 1969 vertelde een soldaat voor het eerst dat
ze verschrikkelijke misdaden hadden gepleegd. Er werden onderzoeken gedaan, waaruit bleek dat
Nederland misdaden had gepleegd en ernstige fouten had gemaakt.
China is nooit een westerse kolonie geweest. Westerse landen probeerden er wel macht uit te
oefenen. Het Chinese bestuur verzwakte hierdoor en de keizer moest in 1911 aftreden.
Daarna bezette Japan delen van China en er brak een burgeroorlog uit. In 1949 slaagden de
communisten erin die burgeroorlog te winnen. Mao Zedong riep de Volksrepubliek China uit.
Hij wilde hier een economische grootmacht van maken. Maar doordat boeren massaal
moesten meehelpen in de industrie, produceerden zij minder voedsel. Velen gingen dood
van de honger. Mao regeerde met harde hand. Politieke tegenstanders liet hij meedogenloos
vermoorden. Na de dood van Mao in 1976 begon de welvaart te groeien. Oorzaken:
- De regering besloot dat ouders niet meer dan één kind mochten krijgen.
- Ondernemers kregen meer vrijheid.
Het continent Afrika was vrijwel helemaal verdeeld. Het einde van de koloniale overheersing
na 1950 had drie belangrijke oorzaken:
- Het in contact komen met westerse ideeën: nationalisme, gelijkheid van mensen en
het recht om zichzelf te besturen. Hierdoor eisten de Afrikanen onafhankelijkheid.
- De Tweede Wereldoorlog had veel Europese landen verzwakt.
- Omdat de S-U invloed probeerde te krijgen en westerse landen bang waren dat ze
communistisch zouden worden, waren de westerse landen gedwongen in te stemmen
met Afrikaans zelfbestuur.
, 5.2 Het Midden-Oosten
Na de Eerste Wereldoorlog besloot de wereldgemeenschap grote delen van het Ottomaanse
Rijk op te delen in mandaatgebieden en die te laten besturen door Frankrijk, Groot-
Brittannië. De Arabische bevolking was hier niet blij mee en wilde een eigen staat. Europese
Joden droomden tegelijkertijd ook van een eigen staat. Ze hadden last van antisemitisme,
daarom ontstond het zionisme. De Balfourverklaring was een probleem, want de Britten
hadden een eigen staat in Palestina aan de Arabieren en Joden beloofd. Na de Holocaust
steunde de wereld de Joden. De wereldgemeenschap stelde voor Palestina op te delen in een
Joods en Arabisch deel. In 1948 stichtten de zionisten Israël. Dat had drie gevolgen:
- Arabische bewoners ontvluchtten Israël of werden verdreven.
- Er ontstond een vijandschap tussen hen, waardoor oorlogen ontstonden.
- Israël bezette Jordanië, Syrië en Egypte in 2967.
De wereldgemeenschap streeft al jaren naar een passende vredesregeling, maar aan beide
kanten bestaan bezwaren tegen zo’n tweestatenoplossing.
Niet alleen vanwege Israël is het onrustig in het Midden-Oosten. Andere oorzaken zijn:
- Grootmachten willen hier invloed hebben. Daarom worden de leiders gesteund die
vaak dictators zijn.
- Er zijn nauwelijks parlementaire democratieën waardoor mensen in opstand moeten
komen. Ook daalde het vertrouwen in leiders die geen oplossingen hadden tegen
grote problemen.
Veel mensen waren in het Midden-Oosten in aanraking gekomen met de westerse cultuur.
Sommige moslims vonden dat het de oorzaak was van veel problemen. Ze zagen versterking
van de Islam als een oplossing. Gevolgen:
- Ze gingen zich uiterlijk vroom gedragen en kleden.
- Ze leidde tot de opkomst van de politieke islam.
In 1979 verjoegen aanhangers van de politieke islam de koning van Iran. Iran had voortaan
een islamitisch bestuur. De Iraanse Revolutie versterkte de aantrekkingskracht van de
politieke islam.
In de 21 e eeuw had het ontbreken van parlementaire democratieën in het Midden-Oosten
twee gevolgen:
- Sommige aanhangers van de politieke islam werden steeds radicaler en gingen over
tot terrorisme.
- In 2011 was een golf aan opstanden, de Arabische Lente.
De Arabische Lente hield echter geen stand, leiders werden bijvoorbeeld afgezet door een
nieuwe dictator. In andere landen ontstonden na de opstanden burgeroorlogen. Islamitische
Staat wist grote delen van Irak en Syrië te veroveren. In 2014 stichtte deze organisatie een
nieuw rijk, waar strenge islamitische wetten golden; ook maakte ze zich schuldig aan
volkenmoord en slavernij. Een internationaal bondgenootschap wist Islamitische Staat te
verslaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yasm1neee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
