14. DE FYSIEKE ONTWIKKELING IN DE ADOLESCENTIE
Adolescentie: ontwikkelingsstadium tussen de kindertijd en volwassenheid.
1. Fysieke rijping
Culturen en religies hebben hun eigen symbolische tradities om de adolescentie in te gaan. Bijvoorbeeld de bar-mitswa,
het vormsel,…
1.1 Groei in de adolescentie: het snelle tempo van fysieke rijping
Toename van lengte en gewicht gaat zeer snel = pubertaire groeispurt.
Jongens en meisjes groeien ongeveer 10 cm per jaar.
Bij meisjes start en eindigt deze spurt 2 jaar eerder dan bij jongens.
1.2 Puberteit: het begin van seksuele rijping
Puberteit = de periode waarin geslachtsorganen zich volledig ontwikkelen.
Meisjes: 11-12 jaar
Jongens: 13-14 jaar
Wanneer begint de puberteit?
Wanneer de hypofyse aan andere klieren een signaal geeft dat ze volwassen hoeveelheid geslachtshormonen moeten
gaan produceren. Hypofyse: hormoonklier die een belangrijke koppeling maakt tussen de hersenen en het hormonale
systeem.
Androgenen = mannelijke geslachtshormonen (testosteron).
Oestrogeen = vrouwelijke geslachtshormonen.
De hypofyse zet het lichaam ook aan om meer groeihormonen te produceren -> ontstaan puberteit EN groeispurt.
Hoe worden androgenen en oestrogenen geproduceerd en op peil gehouden?
Door een samenspel van de hypothalamus en de hypofyse in de hersenen en de gonaden (eierstokken of testikels).
Hypothalamus: onderdeel van de hersenen dat veel processen in het lichaam regels zoals de besturing van het
hormonale systeem samen met de hypofyse.
HPG-as: de hypothalamus geeft de hypofyse de opdracht om een hoeveelheid hormonen vrij te geven, de hypofyse
stuurt deze opdracht naar de gonaden die de hormonen vrijgeven. Als de juiste hoeveelheid bereikt is, vertelt de
hypothalamus dat de hypofyse op mag houden met de verhoging.
Waarom zijn hormoonafgiften van belang?
Organiseren de manier waarop de hersenen zich fysiek ontwikkelen.
Ze activeren gedrag dat essentieel is zoals seksuele drift, honger en dorst.
De puberteit bij meisjes:
Omgeving en culturele invloeden spelen een rol bij het begin van de puberteit.
Menarche: begin van de menstruatie.
Gewicht speelt een rol bij het tijdstip van menarche; zwaardere meisjes eerder.
Primaire geslachtskenmerken: kenmerken die te maken hebben met ontwikkeling van de organen en structuren
die rechtstreeks betrekking hebben op de voortplanting (vagina en baarmoeder).
Secundaire geslachtskenmerken: zichtbare tekenen van seksuele rijping die niet direct betrekking hebben op de
geslachtsorganen (borsten en schaamhaar).
Borsten groeien vanaf 10 jaar en schaamhaar vanaf 11 jaar, okselhaar vanaf 13 jaar.
Puberteit bij jongens:
De primaire geslachtskenmerken (penis en scrotum) beginnen rond 12 jaar te groeien. Als dit begint beginnen
ook de prostaatklier en zaadballen te groeien.
Dan gebeurt de spermarche: eerste zaadlozing (13 jaar).
, Schaamhaar groeit rond 12 jaar en daarna het oksel en gezichtshaar. De stem van de jongens wordt ook lager
door de groei van de stembanden en strottenhoofd.
1.3 Beeld van het eigen lichaam: reacties op fysieke veranderingen
Menarche heeft psychische consequenties: vroeger werd er alleen nadruk gelegd op de negatieve punten maar nu zijn
we er meer open over. Meisjes praten vaak met hun moeder over de menarche maar jongens praten zelden met iemand
over hun spermarche. Er is vaak schaamte, vooral bij meisjes die ontevreden zij over hun nieuwe vormen van hun
lichaam. Volgens de ‘ideaalbeelden’ moeten meisjes slank zijn en dit is in de werkelijkheid niet zo. Dit leidt tot
eetstoornissen.
1.4 Vroege en late rijping: gevolgen
Vroege rijping bij meisjes:
Ze voelen zich ongemakkelijk en anders dan hun leeftijdgenoten door de opvallende veranderingen van hun lichaam. Bij
meisjes is het soms heel vroeg, waardoor ze soms belachelijk worden gemaakt.
Ze zijn wel populair bij de oudere jongens, maar hier zijn ze soms nog niet klaar voor waardoor het psychisch lastig is.
Late rijping bij meisjes:
Ze worden tijdens de eerste jaren van het middelbaar soms over het hoofd gezien bij afspraakjes en hebben een lage
sociale status.
De kans is groot dat laat rijpende meisjes tevredener zijn over hun lichaam, ze hebben minder emotionele problemen.
Een reden hiervoor is dat ze er slanker uit zien.
Vroege rijping bij jongens:
Bij jongens is het een voordeel; beter in sport, groter en zwaarder. Ze zijn populairder en hebben een positief zelfbeeld.
Ze hebben wel vaker problemen op school; criminaliteit en verslavende middelen.
Late rijping bij jongens:
Negatiever dan bij meisjes, ze zijn lichter en kleiner en worden daardoor minder aantrekkelijk gevonden. Nadeel bij
sport, lager zelfbeeld. Positieve is dat ze later assertiever zijn en meer inzicht.
1.5 Hersenontwikkeling en denken: de opmaat voor cognitieve groei
Alles van de hersenen en het zenuwstelsel blijft groeien.
1 onderdeel dat vooral groeit in de adolescentie is de prefrontale cortex: deel van de hersenen dat betrokken is bij
hogere cognitie, doelen stellen, beslissingen nemen, plannen en motorische volgorde:
Het communicatiesysteem in de hersenen groeit.
Beheersing impulsen vergroot maar is nog niet helemaal volgroeid.
Emotionele intensiteit -> knuffelen, …
Veranderingen in de delen van dopamine: betrokken bij beloning. Dopamine brengt genot.
Slaapgebrek:
Ze hebben 9u slaap nodig om zich uitgerust te voelen. Adolescenten gaan te laat slapen waardoor ze voortdurend een
‘jetlag’ hebben.
Jongeren die s ’avonds gamen, op hun telefoon zitten, … hebben risico op slaapgebrek.
2. Stress en manieren om ermee om te gaan
2.1 Oorzaken en gevolgen van stress: de uitdagingen in het leven
Stress: elke fysische, psychische of sociale spanning die het lichaam beïnvloed of bedriegt. Stressoren: gebeurtenis die
een bedreiging is voor ons welzijn.
Er zijn veel oorzaken van stress bij adolescenten: school, ruzies, geld, scheiding ouders, pesten, …
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper martyna3620. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.