Samenvatting
Samenvatting Externe determinanten tentamenstof
In dit document is de gehele tentamenstof uitgewerkt. Hierin zijn aantekeningen verwerkt van de hoorcolleges, de powerpoints, de werkgroepen en de 3 expertlabs.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Tentamenstof – Externe determinanten- HC 1 - Introductiecollege
Eten uit blik zorgt voor een stijging van 24% van de BPA-waardes in urine. Dit is gevonden voor pasta
en soep, maar niet voor frisdrank.
Schoonmakers hebben een hoger risico op het ontwikkelen van astma, door de componenten in
schoonmaakmiddelen.
Bisfenol A/BPA; wordt gebruikt om plastic van te maken.
Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs); ontstaan bij onvolledige verbranding.
Vlamvertragers kunnen zorgen voor IQ verlies.
Glyfosfaat is een pesticide die de shikiminezuurroute blokkeert.
Agent Orange (dioxine); werd tijdens de Vietnamoorlog veel gebruikt. Deze veroorzaakte kanker, de
ziekte van Hodgin, disfunctioneren van het perifere zenuwstelsel etc.
Mercury (minamata disease); neurologisch syndroom dat wordt veroorzaakt door een zware
kwikvergiftiging. Je krijgt spierverzwakking, vernauwing van het gezichtsveld, aantasting van het
gehoor etc.
Tegenover deze ‘slechte’ chemicaliën heb je ook goede chemicaliën die de mens helpen, zoals
paracetamol en chemotherapie.
Je hebt ook natuurlijke gifstoffen.
Aflatoxine; een natuurlijke gifstof dat wordt geproduceerd door schimmels op noten en
peulvruchten. Deze is schadelijk voor de lever en kan kanker veroorzaken. De stof kan de placenta
passeren en het ongeboren kind gevoeliger maken voor leverschade en kanker.
Lectine; deze stof zit in peulvruchten. Kan de werking van de darmen verstoren of de nieren
beschadigen. De oplossing hiervoor is verhitting.
23% van de doden wereldwijd zijn te linken aan het milieu, o.a. luchtvervuiling, hygiëne, chemicaliën,
straling, geluid, werkrisico’s, landbouw, bouwvak en klimaatverandering.
Het aantal chemicaliën dat de EU verkoopt neemt toe. Er wordt verwacht dat deze verkoop alleen
nog maar toeneemt.
2015; 3.5 triljoen
2030; 6.3 triljoen
Vooral aan China neemt de verkoop enorm toe.
De productie van chemische stoffen blijft nagenoeg gelijk.
Hazard; Een mogelijke bron voor een nadelig gezondheidseffect voor een persoon of meerdere
personen.
Risk; De waarschijnlijkheid dat een persoon schade kan oplopen of nadelige gevolgen voor de
gezondheid kan hebben als hij wordt blootgesteld aan het gevaar.
Linc-studie; prospectief geboorte cohort waarbij de blootstelling van ongeveer 90 verschillende
stoffen werd gemeten in navelstrengbloed en moedermelk. Hierbij werd onderzocht of de stof in ons
lichaam blijft na blootstelling (accumulatie). Het is een prospectief geboorte cohort. Ze begonnen
met werven in Zwolle in 2011 in 6 klinieken. Daarna ook den Helder en Purmerend. Er doen nu
ongeveer 330 mensen mee aan het onderzoek.
,In Belgische baby’s is de hoeveelheid chemische stof (PCB-153, DDE, PFOS en PFOA) hoger dan bij de
Linc studie.
LOQ = limit of quantification, kwantificatielimitiet
LOD = limit of detection, detectielimiet
De LOQ en LOD zijn afhankelijk van de kwaliteit van de meting, o.a. het meetinstrument, de kwaliteit
van het monster en de omstandigheden op het lab zijn belangrijk.
Het voorkomen van een bepaalde stof geeft niet altijd ziekte. De concentraties van een bepaalde stof
is belangrijker om ziektes te bestuderen dan het voorkomen van een stof.
Mechanismen; classificatie op basis van de locatie van het effect of op basis van het systeem dat
beïnvloed wordt.
- De stof kan orgaan specifieke effecten geven; o.a. bloed/cardiovasculaire toxiciteit, huid toxiticiteit,
oculaire toxiciteit, hepatotoxiciteit, immunotoxiciteit, neurotoxiciteit en reprotoxiciteit.
- Daarnaast heb je systemische effecten; o.a. genetische toxiciteit (somatische cellen), carcinogeen
en ontwikkelingstoxiciteit.
Meerdere vormen van toxiciteit kunnen van toepassing zijn op één stof. De toxiciteit is afhankelijk
van meerdere factoren, of je er bijvoorbeeld acuut of chronisch aan bent blootgesteld.
Neurotoxiciteit;
- PCB-153; vermindert dopamine D5 transport.
- HCB en DEHP; verminderde uitgroei van GABA
Muizen die 14 dagen werden blootgesteld aan benzylbutylftalaal (BBP) konden bij hogere
concentratie beter ontsnappen uit een waterlabyrint.
,Acetochlor (een herbicide) en thyroxine zijn beide hormoonverstorende stoffen die zorgen voor
potentiaalveranderingen.
Factoren die de toxiciteit beïnvloeden;
1. Duur en frequentie van de blootstelling
2. Route van blootstelling (inademing, absorptie door huid/oog, ingestie, injectie etc)
3. Variatie tussen soorten
4. Variatie binnen soorten (leeftijd, ontwikkelingsstadium, sexe, hormonale status, genetische
factoren, gezondheidsstatus etc.)
5. Omgevingsfactoren
6. Combinaties van stoffen (synergisten, antagonisten)
Niet alleen chemische stoffen bepalen de kans op ziekte in het latere leven, o.a. voeding, sport,
stress, infecties, obesitas, vaccinaties, pesticiten, sociaal-economische factoren etc.
DDT bij baby’s leidt tot een hoger geboortegewicht en meer kans op obesitas in het latere leven.
Zware metalen leiden tot een lagere IQ-score.
Meisjes met een hogere blootstelling aan ΣPCB's en dieldrin scoorden hoger voor ADHD-gedrag en
externaliserend gedrag dan leeftijdsgenoten met een lagere blootstelling.
De huidige insecticiden die worden gebruikt worden neonicotinoïden genoemd, bijvoorbeeld
imidacloprid. Deze stof is een receptoragonist voor thyroïd in GH3-TRE cellen. Daarnaast zorgt het
voor meer vetaccumulatie in 3T3-L1 adipocyten. In ratten zorgt het voor hyperglycemie (verhoogd
suikergehalte) en een verminderde expressie van insuline en GLUT4. In vrouwelijke muizen versterkt
het vetzucht, gewichtstoename etc. Tot dusver zijn er nog geen menselijke studies geweest.
DDE zorgt voor een stijging van 0.13 BMI per log.
Prenatale blootstelling aan PBDE zorgt voor een IQ verlaging van 3.7 punten.
-> ken de studiedesigns
Experimenteel onderzoek is een van de betere designs, maar is ethisch meestal niet verantwoord. De
risico’s van de stof mogen niet te hoog zijn etc. Humaan onderzoek wordt altijd getoetst door een
medisch ethische toetsingscommissie.
, Voordelen van cohortonderzoeken; je kan meerdere uitkomsten tegelijkertijd onderzoeken en de
causaliteit aantonen.
Voordelen van case-controlonderzoeken; je kunt zeldzame ziektes bekijken, relatief snel en
goedkoop, minder proefpersonen nodig.
BPA heet effecten op de systolische bloeddruk maar geen effecten op de hartslag.
Prospectief cohortonderzoek; start in het heden en loopt tot in de toekomst. De dataverzameling is
uitgebreid. Het design is niet erg efficiënt en vrij kostbaar.
Retrospectief cohortonderzoek; je start in het heden op basis van exposure, dan kijk je in het
verleden voor het verzamelen van data over de ziekte/uitkomst. Dit design is efficiënter, relatief
goedkoop en de data is direct beschikbaar. Je hebt wel weinig controle over de te verzamelen data.
Locale mechanismen; schade op één enkele plek
Systemische mechanismen; schade door het hele lichaam
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dtb183. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 77254 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen