Samenvatting ‘Neuropsychologie’ probleem 3: Development & Aging
Boek: Kolb & Wishaw (H24; FASD)
Fetal alcohol spectrum disorder
Fetal alcohol syndrome (FAS) = een patroon van fysieke malformation en intellectuele
verslechtering, geobserveerd in kinderen geboren bij alcoholistische moeders
- Valt onder fetal alcohol spectrum disorder (FASD)
Kenmerken:
- Abnormale gezichtskenmerken; smooth
philtrum (de spleet onder de neus), dunne
bovenlip en korte palpebral fissures (ruimte
tussen de oogleden)
- Breinabnormaliteiten; van kleine hersenen
met abnormale gyri tot hersenen van normale
grootte met abnormale clusters van cellen en
uitgelijnde (misaligned) cellen in de cortex
- Fysieke karakteristieken: klein postuur en
vaak dun
- Gedrag: leerproblemen en lager IQ,
hyperactiviteit en sociale problemen
Preventie: 6% v/d kinderen van alcoholistische moeders
- Child-care settings en gevangenis populaties hebben een verhoogd risico
FASD is niet een all-or-none diagnose; je hoeft niet alle kenmerken te hebben
De ergste effecten zijn wanneer:
- Het drinken in de eerste 3 maanden van de zwangerschap voorkomen
- Sprake is van binge drinking
- Slechte voeding
- Drugsgebruik
Advies: geen alcohol drinken voor en tijdens de zwangerschap (mannen ook niet voor de
zwangerschap; kan sperma beïnvloeden)
Alcohol tijdens de zwangerschap leidt tot effecten op celdeling en cell maturation en heeft
epigenetische effecten
- Alcohol heeft een inhiberend effect op Kir2.1 channels (potassium; actiepotentiaal) → leidt tot
disregulatie
Artikel: Mattson, Crocker & Nguyen (review)
Abstract
Heavy prenatal alcohol exposure can cause alterations to the developing brain. The resulting neurobehavioral
deficits seen following this exposure are wide-ranging and potentially devastating and, therefore, are of
significant concern to individuals, families, communities, and society. These effects occur on a continuum, and
qualitatively similar neuropsychological and behavioral features are seen across the spectrum of effect. The
term fetal alcohol spectrum disorders (FASD) has been used to emphasize the continuous nature of the outcomes
of prenatal alcohol exposure, with fetal alcohol syndrome (FAS) representing one point on the spectrum. This
paper will provide a comprehensive review of the neuropsychological and behavioral effects of heavy prenatal
alcohol exposure, including a discussion of the emerging neurobehavioral profile. Supporting studies of lower
levels of exposure, brain-behavior associations, and animal model systems will be included when appropriate
Introductie
Brein- en neurogedragelijke tekorten zijn het verschrikkelijkste van alle uitkomsten van prenataal
alcoholgebruik
- FASD: de continue natuur van de effecten van prenatale alcohol exposure
→ FAS: de meest ernstige vorm van FASD
,Exposure aan alcohol in de baarmoeder is geassocieerd met
- Cognitieve verslechtering op verschillende neuropsychologische domeinen, waaronder
intellectuele prestatie, executieve functie, leren en geheugen, taal, visueel-spatieel vermogen,
motor functie, aandacht en activiteits levels
- Gedragelijke problemen, waaronder adaptieve disfunctie, academische moeilijkheden en
verhoogde mate van psychiatrische stoornissen
Deze review: review naar de neuropsychologische effecten van ernstige prenatale alcohol exposure
Diagnostische terminologie
FAS (fetal alcohol syndrome) wordt gebruikt voor patiënten of deelnemers die voldoen aan de
diagnostische criteria voor FAS. De term FASD (fetal alcohol spectrum disorders) wordt gebruikt voor
een grotere groep patiënten die zijn beïnvloed door prenatale alcohol blootstelling en die wel of niet
voldoen aan de criteria voor FAS. Mogelijke diagnosen zijn dan:
- FAS
- Gedeeltelijke FAS
- Alcohol-related neurodevelopmental disorder (ARND)
- Invloed maar geen diagnose
Hoeveelheid alcoholgebruik is gecorreleerd met ernst van FASD, maar patroon van blootstelling kan
effecten modereren. Binge-like drinking leidt tot ernstigere problemen dan chronische blootstelling.
Ook de tijd van blootstelling is belangrijk: het hangt af van de periode wat de ernst en patroon van
problemen is
Om de neurologische ontwikkeling beter te begrijpen, is het van belang om te weten hoeveel alcohol er
gedronken is en in welke fase van de zwangerschap. Over het algemeen hangt de hoeveelheid alcohol
die wordt geconsumeerd samen met de ernst van de uitkomst
- Het patroon van alcoholblootstelling kan deze effecten echter vaak modereren; binge-achtige
blootstellingen resulteren in meer ernstige tekorten dan chronische blootstelling
- Timing van blootstelling is ook belangrijk; blootstelling tijdens verschillende perioden van
foetale ontwikkeling kan het patroon en de ernst van structurele en functionele
abnormaliteiten sterk beïnvloeden. Dit is lastig om te onderzoeken
- Lagere levels van exposure wordt over het algemeen gedefinieerd als 1-3 drankjes per week
Algemene intelligentie
Een veel voorkomende bevinding is dat FASD leidt tot verminderde intellectuele capaciteit
- Dit is echter geen criteria voor FAS, want veel mensen met FAS hebben geen intellectuele
verstoringen
- FAS wordt wel gezien als een van de belangrijke, identificeerbare oorzaken van mentale
retardatie
- Veel individuen vertonen wel beperkte intellectuele capaciteiten, zelfs in de afwezigheid van
gezichtskenmerken en groeiretardatie
- Een studie heeft gevonden dat kinderen met FAS significant lager IQ hebben dan kinderen
met gedeeltelijke FAS of ARND. Een andere studie rapporteerde een significante relatie
tussen de algemene cognitieve functie en de mate van dysmorfie kenmerken en
groeideficiëntie
- Gemiddelde IQ voor kind met FAS = 70
- Hoewel er vaak een klinisch significant verschil is tussen verbale en non-verbale
intelligentiescores, is de richting van dit verschil niet consistent
- Er is ook een significante correlatie gevonden tussen IQ en psychopathologie; kinderen met
moderaat en ernstig intellectuele handicap ervaren meer psychiatrische verstoringen
- Er is minder onderzoek gedaan naar intellectuele capaciteiten en lagere levels van alcohol
exposure en wat er is gedaan vindt tegensprekende resultaten
Executieve functie
, Executieve functies zijn gerelateerd aan frontaal-subcorticale circuits betrokken bij projecties van de
frontale kwabben naar de basale ganglia en thalamic nuclei, die kwetsbaar zijn voor prenatale alcohol
blootstelling
- Parent-report findings: alcohol-exposed kinderen zijn beperkt op executieve functie taken,
waaronder probleemoplossing, planning, concept formatie/conceptuele set shifting, verbale
en nonverbale fluency, response inhibitie en het werkgeheugen:
Probleem oplossen en plannen
Toegenomen neiging tot incorrecte strategieën, waaronder regels breken, minder goede items,
afgenomen time planning etc.
Concept formatie / Set-shifting
Moeilijkheden in het vormen en identificeren van abstracte concepten en overstappen naar nieuwe
conceptuele categorieën. Meer fouten en minder categorieën bij de WCST (vereist abstract redeneren
en vermogen om cognitieve strategieën te shiften als reactie op feedback)
- DUS: moeilijkheden met het vormen en shiften van concepten en analytisch denken, wat leidt
tot verslechterde probleemoplossings vermogens
Fluency
Gebreken in metingen van verbale en non-verbale fluency. Gebreken bestaan in zowel letter als
categorie fluency, maar met name bij letter fluency tasks. Bevindingen naar non-verbale domein zijn
minder duidelijk
Inhibitie controle
Response inhibitie is een zwakte in alcohol-blootgestelde kids. Meer fouten in Stroop test dan normaal
ontwikkelde kinderen. Mogelijk kost inhibitie grotere cognitieve moeite bij FAS kinderen. Mogelijk
geassocieerd met ToM
Werkgeheugen
Gebreken in vermogen om informatie te onthouden en manipuleren in het verbaal werkgeheugen.
WISC: lagere item recall. Ook problemen met visueel-ruimtelijk werkgeheugen
Leren en geheugen
Hippocampus is met name gevoelig voor effecten van prenatale alcohol blootstelling. Er zijn daarom
ook meerdere leer- en geheugengebreken in kinderen met ernstige prenatale alcohol blootstelling
Verbaal leren en geheugen
Gebreken in zowel leren als recall van verbale informatie, zowel bij kinderen met als zonder fysieke
kenmerken van FAS. Impliciete leerstrategieën kunnen het vermogen positief beïnvloeden. Mogelijk
geldt dit anders voor onthouden van verhalen (verhalen beter onthouden); maar was geen
controlegroep om dit te meten
- Mogelijk verbeteren deze vermogens met leeftijd (bij minder beïnvloede kinderen)
Nonverbaal leren en geheugen
In het non-verbale domein zijn er ook leer- en recall-gebreken: ze leren weinig tijdens de verwerving
en laten minder recall van informatie zien na een vertragingsperiode
- Het is echter minder duidelijk of de retentie van non-verbaal materiaal intact is of
verminderd, omdat de resultaten worden gemengd wanneer rekening wordt gehouden met
het initiële leerproces
- De verschillen kunnen voorkomen door de verschillende taken en mate van vertraging
- Een onderzoek heeft gevonden dat de tekorten niet komen door visual-motor of motivatie
tekorten
- In sommige gevallen laten de kinderen ook verstoringen zien in spatial recall
Taal
Case reports suggereren dat FAS geassocieerd is met spraak en taal verstoringen, slecht receptief taal
functioneren. Andere taal gebreken:
