Tekst 6. Creativiteit in de hulpverlening
A. Dudink (2008)
Hoofdstuk 3 creatief problemen oplossen:
Kenmerken van het proces
Veel oplossingen die je als hulpverlener aanbiedt, zijn uniek. Ze hebben een persoonlijk
stempel. Pasklare antwoorden bestaan niet, omdat bijna alle sociale problemen open zijn.
Bij het oplossen van problemen spelen emoties altijd een belangrijke rol. Het sociaal
creatieve handelen heeft voortdurend een gevoelswaarde.
§3.1 Open en gesloten vragen in de hulpverlening
Veel problemen zijn ze te open. In de sociale hulpverlening stuit je dikwijls op vergelijkbare
problemen. De moeilijkheden van dergelijke problemen hebben drie oorzaken:
Het is onduidelijk welke gegevens je nodig hebt.
Het is onduidelijk welk doel je precies wilt bereiken.
Het is onduidelijk welke strategieën nodig zijn om een problematische beginsituatie te
veranderen in een gewenste situatie.
Dikwijls gaat het om divergente problemen en dat betekent dat meerdere oplossingen
effectief kunnen zijn. In de sociale hulpverlening is het in veel gevallen niet mogelijk om
moeilijke vragen langdurig voor je uit te schuiven. De wachttijd is beperkt en creatieve
oplossingen kun je lang niet altijd uitvoerig testen. Voor veel problemen in de sociale
hulpverlening geldt dat woorden als genezen (curatief) en voorkomen (preventief) niet van
toepassing zijn. Denk aan dementie of aan lichamelijke en geestelijke handicaps.
Begeleiding is dan duurzaam.
§3.2 Fasen in een creatief proces
Elk creatief proces vraagt tijd. Tussen het moment waarop een probleem zich voordoet en
het moment van de acceptabele oplossing zit de periode van bezinning, afweging en
aarzeling. De duur van dit proces is afhankelijk van de complexiteit van het probleem. De
klassieke indeling voor de fasen in het creatieve proces is ruim tachtig jaar geleden
beschreven. Wallas (1926) verdeelde het proces in vier fasen:
1. Preparatie. In deze fase bekijk je de probleemstelling van verschillende kanten. Je
analyseert het probleem en splitst het indien mogelijk op in deelproblemen.
2. Incubatie. In deze fase schuif je het probleem terzijde. Je bent er niet meer bewust
mee bezig. ‘even ontspannen’.
3. Illuminatie. In deze fase gaat je plotseling een licht op. Geheel onverwacht en
spontaan dringt de oplossing zich op. Het lijkt alsof je op een onbewust niveau aan
het probleem hebt doorgewerkt.
4. Verificatie. Nadenken over de juistheid van de gevonden oplossing gebeurt in de
vierde fase van het creatieve proces. Het is de fase van uitwerking en controle. Zeker
in de vierde fase van het creatieve proces is nadenken over de kans op fouten
noodzakelijk. De laatste fase van het creatieve proces kun je omschrijven als de fase
van communiceren met anderen en aanvaard worden. Voor de aanvaarding van een
gevonden oplossing ben je als ontdekker niet alleen afhankelijk van collega’s die het
gezichtspunt delen, maar evenzeer van de kosten-batenanalyse.
De doorbraak van het creatieve idee komt vaak onverwacht. Toch lijkt het alsof je de kans
op het ‘eureka-moment’ kunt bespoedigen door bepaalde maatregelen te treffen. Even
stoppen en een time-out nemen heeft een gunstige werking. Wat er zich precies in je brein
afspeelt als je het probleem even opzij legt, is nog steeds niet duidelijk. Het lijkt alsof de
ideeën in het onderbewustzijn vrij spel hebben en daarom onverwachte verbindingen kunnen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LizaS20. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.