Door verschillende ontwikkelingen zijn er gevolgen voor 3 thema’s:
- Prikkels.
o Bijv. toegankelijkheid van info, reclames etc.
- Sociale media.
o Bijv. online pesten, fake news.
- Autonomie.
o Bijv. zelfrijdende auto’s, autonomie in opvoeding en behandeling.
Bij dit vak interdisciplinair werken:
- Integratie: kritisch evalueren van disciplinaire inzichten en het creëren van common
ground tussen deze inzichten om een ruimer inzicht te construeren.
o Hoe -> eerst common ground (gedeelde basis tussen disciplines) bepalen om
integratie mogelijk te maken.
o Waarom -> wereld is complex, belangrijke vraagstukken worden nooit
opgelost binnen 1 discipline.
De verschillende disciplines die aan bod gaan komen:
- Psychologische functieleer
o Doel: het doorgronden van de menselijke cognitie en emotie. Dat gebeurt op
3 niveaus: fundamenteel, neurobiologisch en toegepast.
o Bijv. hoe werkt perceptie?
- Sociale/gezondheids-/organisatie psychologie
o Doel: begrijpen hoe gedrag wordt beïnvloed door de (sociale) omgeving:
andere mensen, werksituaties en gezondheid. Bij deze laatste 2 disciplines
worden sociaalpsychologische theorieën gebruikt.
o Bijv. hoe streven wij onbewust doelen na?
- Klinische psychologie
o Doel: meer zicht krijgen op onderliggende psychologische processen van
psychische stoornissen.
o Bijv. hoe kunnen we de behandeling van angststoornissen verbeteren?
- Ontwikkelingspsychologie
o Doel: het begrijpen van de psychologische ontwikkeling van kinderen,
adolescenten en jonge volwassenen.
o Bijv. hoe vinden jongeren hun weg in een veranderende samenleving?
, Hoorcollege 1.1: prikkels (CF)
Prikkels: wat we waarnemen op het moment dat we onze ogen opendoen. Dit kan visueel,
auditief etc. zijn.
➔ Er zijn tegenwoordig heel veel prikkels binnen handbereik. Er zijn meer aandacht
vragende prikkels in de wereld, denk aan binnen de bebouwde kom, op je telefoon.
Prikkelverwerking kan lastig zijn voor sommige mensen, bijvoorbeeld na
hersenbeschadiging.
Onze aandacht is aan het verminderen hoe langer in de tijd. Hoe langer je je niet
geconcentreerd hebt, hoe meer moeite je hebt om je weer te concentreren. Aandacht
selecteert een klein gedeelte van de wereld, alleen dit wordt verwerkt in de hersenen en kan
in het werkgeheugen komen. Als je ergens geen aandacht voor hebt komt het niet in je
werkgeheugen. Je kunt je aandacht verkleinen of vergroten.
➔ Prikkels vereisen van jou dat je op detail gaat letten. Ligt eraan waar en hoe groot de
aandacht is. Prikkels worden betekenisvol op het moment dat er aandacht aan
gegeven wordt.
o Feature combining: aandacht selecteert, identificeert en combineert iets tot 1
object.
Twee typen aandacht:
- Reflexieve aandacht:
o Bottom-up
o Snel
o Stimulus gedreven
- Vrijwillige aandacht:
o Top-down
o Langzaam
o Doel georiënteerd
Hier kan competitie ontstaan. Bijvoorbeeld er wordt gevraagd hoe laat het is en tegelijkertijd
komt er iemand binnen. Kunt je aandacht maar op 1 van de 2 dingen richten.
Niet elke prikkel is hetzelfde, het is belangrijk welke associatie je met die prikkel hebt.
- Beloning: als prikkel wordt geassocieerd met beloning, dan wordt deze geprioriseerd.
- Herhaling: mensen onthouden veel, we leren ook. We
houden van herhaling.
o Als er iets vaker is gebeurd dan heeft dit een grote
invloed op je waarneming.
▪ Er moet dus een factor worden toegevoegd
aan bottom-up (physical salience) en top-
down (current goals).
▪ Hier komt dus selection history bij: prioriteiten
die je geeft op basis van regulariteiten in de
omgeving (verleden).
,Selectie (aandacht): werkgeheugen -> robuust, kan gerapporteerd worden, lage capaciteit.
Hier hou je prikkels vast. Maar een klein deel van de wereld kan verwerkt worden.
Een prikkel (die er niet meer is) wordt actief gehouden in het werkgeheugen.
- Visuo-spatial werkgeheugen: interne visuele representaties.
o Spatial werkgeheugen: de locaties.
o Visual werkgeheugen: visuele kenmerken. Hierin zitten de prikkels. Bepaalt
voor een groot deel waar de aandacht naartoe gaat. Heeft zo ook een invloed
op priming.
Voorbeeld experiment:
Twee geheugencondities:
- Kleurgeheugen.
- Passief kijken.
Twee congruentie condities:
- Target is congruent met de kleur van de eerste stimulus.
- Target is incongruent met de kleur van de eerste stimulus.
Mensen zijn heel goed in de suppressietaak (bepalen waar de stimulus aangeboden wordt)
en minder goed in de onthoudingstaak (het onthouden van de kleur).
- Congruente kleur breekt eerder door dan incongruente kleur, behalve als er passief
naar de kleur gekeken wordt.
Actief vasthouden van de kleurcategorie zorgt ervoor dat je prioriteit geeft aan die stimulus.
Neuronaal: visuele oplettendheid wordt geassocieerd met activatie in vroege visuele
gebieden. Representaties die in VWM worden bewaard, kunnen worden gedecodeerd uit
activiteit in vroege visuele gebieden.
- Concurrentie: stimuleren versus onderdrukken in vroege visuele gebieden.
- De inhoud van VWM wordt gebruikt om de stroom van zintuiglijke input te helpen
doorsluizen naar datgene wat bewuste verwerking vereist.
Mens in de 21ste eeuw staat toe om afgeleid te worden. Afleiding zorgt voor stress.
, Hoorcollege 1.2: prikkels en betekenis (SHOP)
Prikkels: dingen die betekenis hebben en die iets doen met ons denken en doen. Zijn niet
alleen stimuli maar zetten allemaal processen in gang (volgens sociale psychologie).
Prikkels zijn vaak betekenisvol -> bijvoorbeeld als je de brievenbus hoort denk je aan je zieke
oma die je nog een kaart wou sturen.
Gedrag is een functie van persoon en omgeving (prikkels). De
doelen/verwachtingen/geschiedenis bepalen hoe je op bepaalde prikkels reageert.
Hoe kan het dat prikkels op alle personen een verschillende invloed hebben? -> klassieke
conditionering (leren).
Leren:
- Blocking: geen conditionering als er al een voorspeller is. Dus leren is niet simpelweg
een associatie. Denk aan hond met belletje, maar als hij heeft geleerd dat een lichtje
tot eten leidt dan zal hij niet gaan kwijlen als hij het belletje hoort.
- Propositioneel: leren ook vaak door instructies of regels. Bijv. als we PostNL horen
denken we aan het feit dat we een pakketje krijgen.
Conclusie: prikkels activeren betekenis door leren of proposities.
De effecten van prikkels zijn vaak subtiel: priming. We vangen stimuli op en dit gaat door
allemaal processen in het hoofd, maar dit hebben we zelf niet altijd door.
Prikkels/priming hebben effect op:
- Perceptie/categorisatie
o De prikkels waar we aan bloot zijn gesteld bepalen hoe we de wereld zien. De
stimuli die je eerder gezien hebt bepalen dit.
- Doen
- Motivatie
o Als mensen blootgesteld worden aan competitieve of samenwerkende
woorden dan zijn ze ook eerder geneigd om dit te doen.
- Gedachten
Prikkels maken mentale representaties toegankelijk (priming). Toegankelijkheid verhoogt de
kans dat geassocieerde mentale representaties gebruikt worden in informatieverwerking.
Situated inference model: hoe verklaren
we verschillende effecten van primes
(prikkels) op gedrag? -> directe effecten
van prikkels, maar ook situated inferences.
Prikkel heeft betekenis -> heeft effect op
gedrag en motivatie etc., komt omdat we
vaak niet zo goed doorhebben dat die
prikkels allerlei concepten in ons hoofd
triggeren (misattributie).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper clairenooijen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.