Deze samenvatting is gemaakt a.d.h.v. ALLE kernconcepten gegeven in de werkgroepen en alle tips die mondeling zijn gegeven tijdens de werkgroepen.
Alle literatuur en alle hoorcolleges zijn verwerkt in deze samenvatting.
, WEEK 1
Hoorcollege 1.
Functies van het recht.
1. Ordende functie:
Door middel van regels wordt de samenleving ingedeeld en burgers vormen hun gedrag
naar deze regels. Hierdoor wordt het gedrag van mensen voorspelbaar, weten burgers wat
zij van elkaar kunnen verwachten en heerst er minder chaos.
De sociale controle functie is soort een negatieve opvatting van de ordende functie. Het
houdt in dat de regels en normen als doel hebben om elkaar in de gaten te houden en dat
het kan gebeuren dat mensen te veel op elkaar gaan letten. De overheid bepaalt op welke
gebieden burgers elkaar controleren.
2. Instrumentele functie:
Het recht is een instrument in handen van de overheid om bepaalde doelen (bv
regeringsdoelen) te bereiken of een instrument in handen van burgers om hun rechten op
te eisen. Het recht is een instrument van het beleid.
3. Geschillenbeslechtingsfunctie:
Het recht biedt procedures die het vreedzaam oplossen van allerhande conflicten mogelijk
maakt. Zonder het recht zou deze conflictoplossing minder vreedzaam en geordend lopen
d.m.v. eigenrichting.
4. Normatieve / expressieve functie:
Het recht waarborgt (rechtstatelijke) gedragsregels, waarden en normen die door de
samenleving als belangrijk worden beschouwd. Er is ruimte voor de overheid om deze
normen en waarden in te vullen of te “kleuren”, al naargelang de meerderheid het ermee
eens is.
Aan deze functies liggen aannames ten grondslag over de waardering, de werking en de
toegang tot het recht.
De waardering van het recht ziet op de manier waarop burgers het recht erkennen en herkennen.
De werking van het recht ziet op de manier waarop het recht uitpakt in de samenleving.
De toegang tot het recht ziet op de toegankelijkheid van de procedures die de overheid
beschikbaar stelt. Zo zou het recht bijvoorbeeld de mogelijkheid moeten bieden om een
rechtszaak aan te spannen, maar in de werkelijkheid heeft niet iedereen de middelen hiervoor.
Criminologie VS Rechtssociologie.
Criminologie Rechtssociologie
Juridische focus Primair strafrecht Alle rechtsgebieden
Benadering Meer a-politiek Meer normatief
Functie recht Social control Social justice
Focus onderzoek Burgers en politie Alle actoren in de maatschappij
,Interdisciplinaire triangulatie voor begrip “rechtsstaat” [Taekema 2013]
Interdisciplinaire triangulatie van de drie disciplines om de rechtsstaat te begrijpen.
Om het begrip ‘rechtsstaat’ te begrijpen is disciplinaire triangulatie (het gebruiken van
verschillende disciplines) nodig: de rechtsfilosofie, rechtswetenschap en de rechtssociologie.
Drie pijlers van de rechtsstaat gedachte volgens Waldron.
Er zitten drie kanten aan de rechtsstaatgedachte:
1. Inhoud: inhoudelijke concepties.
2. Vorm: concepties over de vorm van regels, rechtsnormen en formele beginselen.
3. Procedures: procedurele rechtvaardigheid en materiële beginselen.
Procedurele rechtvaardigheid omvat de daadwerkelijk ervaren juridische normen en
omgang (bejegening en respect).
Deze hangt af van … en kan beïnvloed worden door …
Rechtsvervreemding
Rechtsbewustzijn
Bij SASV’s speelt procedurele rechtvaardigheid een minder grote rol, omdat zij ook eigen sociale
normen hebben. Bovendien kunnen zij zich misschien minder vinden in het overheidsrecht
(rechtsvervreemding) of zijn zij zich minder bewust van hun rechten (rechtsbewustzijn).
**** Tamanha categoriseerde formele, inhoudelijke, dunne en dikke concepties, waarna Waldron
de formele concepties verdeelde in vorm en procedures.
Voordelen rechtssociologie/rechtsfilosofie/rechtswetenschap:
Rechtsfilosofie Conceptuele argumentatie
Verbinding met morele waarden
Creatief denken over wat “rechtsstaat” zou moeten zijn
Bottom-up benadering zorgt voor inzicht in de praktijk
Rechtswetenschap Kritische analyse van instituties en rechtsstelsels (kan leiden tot
herformulering van de elementen van de rechtsstaat).
Mogelijkheid om te reflecteren hoe iets kan passen binnen het
stelsel van het recht
Rechtssociologie Contextuele beschrijving van de maatschappelijke praktijk
Daadwerkelijk ervaren normen zichtbaar (rechtsbewustzijn /
rechtsvervreemding) door bottom-up benadering op empirische
basis
Nadelen rechtssociologie/rechtsfilosofie/rechtswetenschap:
Rechtsfilosofie Filosofische theorievorming zonder inbreng van juridische en
sociologische analyse kan verzanden in een herhaling van zetten
Ideeën kunnen ver af staan van de werkelijkheid in de praktijk
Erkent nauwelijks dat nationaal en internationaal recht verweven
zijn geraakt met elkaar (de filosofie is erg op zichzelf gericht)
Beroept op common sense zonder wetenschappelijke bronnen
Tekort aan methodologie
Rechtswetenschap Juridische analyse zonder theorievorming en empirische voeding
kan leiden tot ongefundeerde normatieve uitspraken
Rechtssociologie Rechtssociologische zonder stevig theoretisch fundament kan
blijven hangen in een betekenisloze beschrijving
, Extra voordelen van de rechtssociologie (gebruik ook Hertogh & Weyers).
Rechtssociologisch onderzoek kan een noodzakelijke empirische basis leveren voor de
rechtsstaatgedachte door deze te koppelen aan de normatieve verwachtingen van burgers.
De sociale genese van het recht [Dekker 2021].
Het recht begrepen als een sociale constructie.
De sociale genese van het recht betekent letterlijk de totstandkoming van het recht.
Factoren die hierbij van belang zijn:
politiek
economische en technologische ontwikkelingen
juridische professionals
rechtsopvatting van burgers (de rechtscultuur).
Belang van sociale context.
De sociale context beïnvloedt (o.a. door het soort framing) welke rechtsregels wel en niet tot
stand komen en op welke manier deze gerechtvaardigd worden.
Bovendien biedt de sociologie inzicht op de processen en actoren en hun rol binnen het proces
van het maken van wet- en regelgeving.
Framing.
Framing is het perspectief waarmee informatie gepresenteerd wordt. Framing beïnvloedt zo de
rechtvaardigingsgronden voor de totstandkoming van nieuwe wetten. Door middel van frame
extentions (de grenzen van een voorgelegd frame verleggen naar andere concepten) worden de
opvattingen, interesses of gevoelens van een doelgroep opgenomen. De manier van framen
bepaalt wat de meest gepaste oplossing (uitkomst) is en stuurt zo het gehele proces.
Empirisch onderzoek brengt inzicht in discussies, afwegingen en problematiseringen die ten
grondslag liggen aan de uiteindelijke rechtsregel.
De sociale werking van het recht [Weyers 2018].
Illustratie van de sociale werking van wetgeving.
De naleving van wetgeving wordt beïnvloedt door de context / sociale omgeving (begrip en
kennis van de wet) waarin deze geldt. Daarom wordt het recht ook wel ‘gelaagd’ genoemd.
Hiertegenover staat het instrumentalistisch rechtsbegrip dat stelt dat er een direct-causale
relatie tussen recht en de sociale werkelijkheid bestaat.
De sociale werkingsbenadering illustreert de gevolgen van wetgeving d.m.v. het ICMO-model:
I = Interventie
De wet beïnvloedt de outcome
C = Context
De context beïnvloedt de outcome en de mechanismen.
(bv kenmerken van een SASV)
M = Mechanism
De onderliggende mechanismen worden beïnvloedt door de context.
(bv cognitieve dissonantie een SASV)
O = Outcome
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annalouisedevos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
