Stella Barenholz 2016-2017
Ontwikkelingspsychologie 2016-2017
Deel 1: De basis
Hoofdstuk 1: De mensen en het veld
1. Wie zijn we en wat onderzoeken we?
Developmentalists zijn ontwikkelingsleer-wetenschappers die het verloop van je levensloop
onderzoeken. Het ontwikkelen van je levensloop begint bij het ontwikkelen van een kind. Dit begon
bij Darwin, die een verslag maakte van zijn eigen kinderen. Hierna richte Stanley Hall de eerste
onderzoekscentra op om dit in laboratoriums te verdiepen.
De gerontologie is de wetenschappelijke studie van het ouderdom, het volgt op de ontwikkeling van
de volwassenheid. Zo volgen de onderzoeksvelden elkaar op in de levensloop.
De ontwikkelingspsychologie heef een paar kenmerken:
Multidisciplinair: neurowetenschappen (brein, neurofyysiologie, genetica), verpleegkunde,
psychologie (sociaal gedrag, emotie, cognitie), sociale kring (fyamilie, vrienden, cultuur,
school)… .
Volgt de voorspelde mijlpalen in het menselijk leven
Focus ligt bij de individuele verschillen en hoe deze ontstaan
Bekijkt de invloeden van transities (veranderingen):
o Normatief: voorspelde veranderingen zoals pensioen. Hierbij kan je je afyvragen ofy de
ontwikkeling continue ofy discontinue verloopt.
Lopen is discontinue omdat het kind op dag 1 heel veel stapjes kan zeten, en
op dag 2 plots niks meer.
De ontwikkeling van taal is continue: je leert steeds iets meer.
o Non-normatief: niet voorspelde ofy atypisch zoals scheiding
2. De context vaststellen
a. De impact van cohort
De context bij de ontwikkeling is belangrijk, het zijn invloeden van alle kanten die mensen vormen.
Het maakt dus uit wanneer en waar je opgroeit. Cohort verwijst naar de geboortegroep, de
leefijdsgroep waarin we leven. gen voorbeeld is de baby boom cohort: de generatie van 1946.
Het verandert de opvatngen over de kindertijd: vroeger werden kinderen behandeld als slaven en
dieren, in het heden zijn het net zo veel mensen als ouderen. Dit gebeurde vroeger pas toen de
leerplicht inging voor jongeren, met de leerplichtwet in 1969: 9 jaar scholing (6-15jaar) verplicht.
De adolescentie is de fyase van opstandigheid waarin je experimenteert en uitvindt wie je bent.
Wanneer we ouder worden bereiken we de stage van de emerging adulthood: van ongeveer 18 jaar
tot in het einde van onze 20-jaren. Hier krijgen we bepaalde verantwoordelijkheden zoals zelfy geld
verdienen.
Tussen de 25 tot 35 jaar hebben we een soort quarter life crisis, er ontstaan twijfyels over de
toekomst en er wordt verwacht om levensbepalende beslissingen te maken. Ook gaan we dan steeds
meer op zoek naar een bepaalde zingeving.
Vaak wordt de generatie van 1980 tot 2000 ‘Jong, slim, en boordevol twijfyel’ genoemd. De reden
hiervoor is dat we meer keuzes kunnen maken dan vroeger, en we daarom meer twijfyelen. De grote
hoeveelheid studenten behoort tot deze generatie. ond 2000 begint de Peter Pan generatie, met als
slogan Never grow up.
De gemiddelde levensverwachting is een schatng die verschilt per persoon. Vroeger lag deze veel
lager dan nu: in de middeleeuwen was het slechts 20 jaar, in de 19 e eeuw 46 jaar, en in de 20e eeuw
76,7 jaar.
,Dit is de twintigste-eeuw levensverwachting revolutie: een enorme toename in levensverwachting.
Dit komt door de vooruitgang van verzorging en verschillende technieken voor zowel de vroegere
dodelijke infyecties als meer hedendaagse chronische ziekten.
Tegenwoordig hebben pasgeboren vrouwelijke baby’s de meeste kans om de maximale
levensverwachting van de mens te halen: 105 jaar. Vrouwen hebben altijd langer geleefyd dan
mannen.
gr wordt een onderscheid gemaakt bij ouderen:
Jong oud: 60-75 jarigen die zich nog jonger voelen en nog werken
Oud oud: 76-90 jarigen die last krijgen van verschillende mentale en fyysieke beperkingen
gr zijn mogelijke fyactoren die een rol spelen in het maken van belangrijke beslissingen en het vormen
van eigen meningen.
Vrijheid om te kiezen wat je wil: ‘Kies waar je gelukkig van wordt’.
Bij volwassenen is doorheen de geschiedenis de mentaliteit verandert door verschillende
protesten waarbij het vaak om de rechten van de vrouw ging. De vrouwen begonnen meer te
werken, en ook meer te scheiden omdat het belang van het huwelijk is gedaald. Nu is bijna de
helf van de huwelijken al uit elkaar en worden 48% van de kinderen in de VS geboren bij
alleenstaande moeders.
Sociale media
Tegenwoordig zijn ook online websites heel belangrijk in het behouden van relaties. Sociale
networking sites worden veel gebruikt om connecties in stand te houden. Hierbij hoort ook het
veelvuldige gebruik van sms’en en bellen.
gconomische crisis (2008-2012)
Tijdens de Grote ecessie van 2008 was het werklozen aantal nog nooit zo hoog gestegen. De
oorzaak hiervan was de chaos op de huizenmarkt eind 2007 en meer fexibele arbeidsmarkt.
Hierdoor werd het ongelijke inkomstenverschil tussen rijk en arm nog groter.
b. De impact van kritische perioden
gen veel voorkomende vraag die onderzoekers zich stellen is ofy er kritische perioden bestaan om een
vaardigheid te ontwikkelen. Zo toonde Konrad Lorenz dat dit bij ganzen het geval is; wanneer ze net
uit hun ei zijn (16 tot 30 uur) zijn ze heel gevoelig en hechten ze zich aan het eerste wat ze zien.
Hierdoor kreeg hij ganzen als ‘kinderen’.
c. De impact van socio-economische status (SgS)
SES is een term die gebruikt wordt om het niveau van educatie en inkomsten weer te geven bij
iemand. Door deze individuele verschillen zijn arme mensen bijvoorbeeld gevoeliger om in
problemen te raken in verband met huur, gevaarlijke buurten, … .
Ontwikkelde wereldnaties Naties in ontwikkeling
gerstewereldlanden Derdewereldlanden
ijkdom en welvaart Armoede
Hoge inkomsten, levensverwachtingen Lage inkomsten, slechte zorg
Westen en VS Afyrika
d. De impact van cultuur en etniciteit
gr is nog verschil in de soort cultuur en de omgeving waar je vandaan komt.
Collectivistische cultuur Individualistische cultuur
Sociale harmonie Onafankelijkheid, competitie, succes
Samenleving gaat voor gigen individu
espect voor ouderen Zelfystandig leven als jongere
Asië, Afyrika, Zuid-Amerika Westen
1
, In deze groepen zijn er nog verschillen die kunnen zorgen voor problemen. gr zijn bijvoorbeeld nog
tradities en overal worden andere gebaren en talen gebruikt. Door globalisatie wordt het contrast
wel minder groot.
e. Impact van geslacht
Vrouwen leven langer en dit met gemiddeld meer dan 2 jaar dan mannen leven. Door de stereotiepe
verschillen zijn er vaak bepaalde verwachtingen en banen gereserveerd voor een geslacht.
3. Verschillende theorieën
gr zijn verschillende visies op het leven en de ontwikkeling ervan. Verschillende theorieën proberen
met bepaalde perspectieven te verklaren waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen,
om zo gedrag te voorspellen ofy te verbeteren. gen rode draad hierbij is het confict tussen nature en
nurture. Nature fyocust op biologische oorzaken, genetische component (Chomsky, Darwin); nurture
fyocust op omgevingsoorzaken, aanleren (Skinner).
a. Behaviorisme
Deze vrij oude theorie is gebaseerd op het aanleren van gedrag: nurture. De grote grondleggers zijn
de traditionele behavioristen, die zich fyocusten om de psychologie zo wetenschappelijk,
controleerbaar en objectiefy mogelijk te maken. Daarom moest alles wat we beschrijven over een
mens observeerbaar zijn, om te kunnen controleren. James Watson deed dit met Litle Albert.
B. F. Skinner is gekend voor zijn operante conditionering. Dit is gebaseerd op het idee dat leren
iedere vrijwillige reactie kan uitlokken ofy kan vormen. Hij werkte met variable reinforcement
schedules waarbij hij verschillende soorten van bekrachtiging gebruikte. De tegenstelling hiervan is
extinctie: gedrag dat we niet meer vertonen.
Het cognitieve behaviorisme wordt gekenmerkt door de sociale leertheorie van Bandura. Zijn
mening was dat door anderen te observeren, je dit zelfy (wel ofy niet) na ging doen en zo iets leerde.
Het ging hier om het manipuleren van de gedachten. De techniek om gedrag te vormen hierbij was
modeling: het specifeke leren door te kijken en te imiteren. Dit komt gedurende je hele leven nog
voor:
Baby: je ziet je ouders, de stofyzuiger, de hond,..
Peuter: je krijgt een geslachtsidentiteit (2,5 j) en beperkt je tot je eigen geslacht
Tiener: je past je aan, aan de normen en waarden van je vrienden
Zelf-efectiviteit is een ander aspect dat geïntroduceerd is door Bandura. Dit is het de eigen
overtuiging in onze vaardigheden, waardoor we onze doelen stellen en (on)voldoende verwachtingen
hebben. Het valt te vergelijken met de basis voor zelfyvertrouwen ofy doorzetngsvermogen.
b. Psychoanalyse
Freud is hier de belangrijkste naam. Zijn theorie fyocust zich op het onbewuste uit de kindertijd, dat
gevolgen heef voor de rest van het leven. Hij geef een model van drie structuren:
Id Onderbewust: instincten, behoefen,… Begint bij geboorte
Ego Bewuste, rationele deel: denken, plannen, doelen stellen Begint bij vroege kindertijd
Superego Moraal, ideaalbeeld
Freud gafy ook een paar stellingen over de mens:
1. Mensen zijn irrationele wezens
2. De mentale gezondheid gedurende het leven is afankelijk van de zorgzaamheid van de
ouders gedurende de kindertijd
3. Het begrijpen van het zelfy is de sleutel naar een geslaagd volwassen leven
2
